In 1980 wordt de historische marathon voor de 84ste keer gelopen en het warme weer heeft voor veel publiek gezorgd.
Op Commonwealth Avenue heeft een flinke groep volk zich verzameld tussen de zweetdampen van de renners en de hotdoggeuren van de kraampjes op de stoep. Je kan er je kont niet keren. Iedereen is op zoek naar een plekje, om de renners de laatste paar meters aan te moedigen.
Videos by VICE
Door de mooie omstandigheden is er een klein beetje hoop onder de supporters dat er een nieuw record zal worden gelopen. Bij de vrouwen lijkt dat een taak voor Jacqueline Gareau, want de Canadese hardloopster is goed in vorm en liet eerder dat seizoen in New York al haar klasse zien.
Maar nadat de snelste mannen in hun veel te korte broekjes voorbij zijn gestormd, is het niet Gareau die als eerste volgt. Het is Rosie Ruiz. Ze is onbekend bij de supporters, maar ze zet wel een record neer. En dat zonder te zweten. Ze lijkt niet eens uitgeput.
De dagen na de marathon golft het prachtige underdogverhaal de wereld over. Helaas wordt na acht dagen bekend dat Rosie Ruiz toch vals heeft gespeeld. Het was geen doping, zoals velen dachten. Ze had een bijzondere strategie gebruikt: alleen het laatste stukje rennen. Het maakt het hele verhaal alleen maar mooier.
Ruiz had geen makkelijke jeugd. Ze werd geboren in Cuba en verhuisde als kind met haar moeder naar Florida. Op haar negentiende viel ze vaak flauw en had ze last van hoofdpijn. Ze bleek een tumor in haar hoofd te hebben ter grote van een mandarijn. Gelukkig kon het in een operatie worden verwijderd, maar ze kreeg wel permanent een plaat in haar schedel die haar in leven moest houden.
Na haar opleidingen verhuisde ze naar New York en werkte bij een bedrijf genaamd Metal Traders. Toen ze er ongeveer een jaar woonde, besloot ze zich in te schrijven voor de marathon van New York. Ze ging namelijk af en toe joggen in Central Park. Op het inschrijfformulier werd haar gevraagd welke tijd ze verwachtte te lopen. Bewust van haar eigen kunnen schreef ze 4 uur en 10 minuten op.
Ze rende de marathon uiteindelijk in een tijd van 2 uur en 56 minuten. Daarmee was ze als elfde vrouw over de finish en kwalificeerde ze zich meteen voor de marathon van Boston. Dat was al best apart, maar de organisatie vond het allemaal prima. Haar baas bij Metal Traders was zo trots op haar prestatie dat hij haar de maandag daarop een shirt gaf om in Boston mee te rennen. Hij bood zelfs aan om haar reis en het inschrijfgeld te betalen.
Pas na de marathon in Boston werd bekend dat Rozie helemaal niet had gerend in New York. Ze was direct na de start naar het dichtstbijzijnde metrostation gelopen. Daar pakte ze de metro naar de finish. Ze deed alsof ze even geblesseerd was maar toch had besloten om door te rennen. Zo kwam ze weer op het parcours. Niemand van de organisatie zette er vraagtekens bij.
Misschien voelde ze de druk van haar collega’s of wilde ze gewoon nog een keer het trucje uit New York doen, maar in Boston probeerde ze ongeveer hetzelfde. Of ze daadwerkelijk gestart is, weet niemand. Geen enkele renner heeft haar onderweg gezien en ook op de weinige camerabeelden is ze niet te zien. Ze kwam wel als eerste over de finish.
Op ongeveer een kilometer van de finish klom ze door het publiek heen. Hoe ze dacht dat dit ooit ging werken is een raadsel. Ze kwam zonder zweet op haar Metal Traders-shirt na 2 uur en 31 minuten over de finish. Het was een nieuw Amerikaans record. Fantastisch natuurlijk, maar het betekende ook dat ze iets meer aandacht kreeg dan ze had verwacht.
De pers had ondertussen wel wat vragen voor de vrouw die als 50ste gekwalificeerd was en zonder moeite haar eigen record met 25 minuten had verslagen. De eerste vraag was vanzelfsprekend: hoe heb je dit in godsnaam voor elkaar gekregen?. “Ik werd wakker met veel energie,” zegt Rosie vrolijk. Voor iemand die nog nooit een marathon had gelopen, was het ook best lastig om een goed verhaal te verzinnen. Toen er naar haar intervaltijden werd gevraagd, zei ze: “Wat zijn intervals?”
De mannelijke winnaar, Bill Rodgers, zag al snel dat het mis was. Toen hij vlak voor de persconferentie even alleen stond met Rosie pakte hij zijn kans om haar aan te spreken. “Als er iets is, dan is nu het moment om het te zeggen,” fluisterde hij tegen haar. Het was haar laatste kans om iedereen te vertellen dat ze ze voor de gek had gehouden. Maar Rosie hield haar mond dicht en genoot van de juichende mensen. Het schijnsucces steeg naar haar hoofd. Misschien kon ze wel voor altijd winnaar blijven.
Acht dagen later werd de overwinning alsnog van haar afgepakt. De studenten die haar het parcours op hadden zien klimmen, hadden de krant gebeld. Nu was er genoeg bewijs om alsnog de titel aan Gareau te geven, die daar weinig zin meer in had. De media keerden zich ongelooflijk fel tegen Rosie. Ook het Amerikaanse volk was boos. Zeggen dat het maar een grapje was, was nu geen optie meer voor haar. Het beste was om alles te ontwijken en weg te rennen van de aandacht. Maar rennen was nou niet echt Rosie’s ding.
De jaren na de marathon ging het niet veel beter met Rosie. Ze scheidde van haar man en werd gepakt toen ze probeerde een makelaarsbureau op te lichten voor zestigduizend dollar. Ze kwam in de gevangenis terecht. Een paar jaar later werd ze gearresteerd toen ze op een vliegveld probeerde cocaïne te verkopen aan undercoveragenten.
Ze heeft na de arrestaties haar best gedaan om te verdwijnen en vergeten te worden. Tot 2006 ging dit goed. Toen deed ze toch een interview. Ze ontkende dat ze vals had gespeeld. Ze was er nog steeds van overtuigd dat ze de marathon gewoon had gelopen, tot de ergernis van velen.
Laten we er alleen niet te moeilijk over doen.
Het was een poging tot valsspelen die nooit kon lukken. Ze deed het misschien omdat ze haar bedrijf wilde promoten, misschien omdat ze van liegen hield, misschien omdat ze de aandacht wilde of misschien gewoon om te kijken of het kon.
Bij Rosie waren mensen eerst blij: het was een prachtig underdogverhaal. Mensen hebben nu eenmaal een aparte liefde voor de underdog. We baseren er films en boeken op en het is stiekem ook de (enige) reden dat we bekervoetbal kijken.
Dus toen bekend werd dat ze vals had gespeeld, bleek dat verhaal een leugen. Iedereen was woedend. Eigenlijk had Rosie gewoon iedereen voor lul gezet, waardoor ze bijna werd gezien als een vijand van de staat. Als ze dit in 2016 had geprobeerd, had ze nog ‘Prank!’ kunnen roepen en naar een willekeurige camera kunnen wijzen. Ze zou een internetheld zijn geweest.
Natuurlijk was het niet aardig tegenover haar tegenstanders, maar geen enkele prank is aardig. Dus misschien deed ze het wel om iedereen gewoon even voor de gek te houden. Gewoon even lekker pranken. In dat geval was het een prank die verrassend goed ging. Helaas voor Rosie had ze geen verborgen camera en werden mensen ontzettend boos. Als de jongens van Streetlab dit hadden geprobeerd, zouden ze beloond worden met kijkcijfers en een salarisverhoging. Rosie verloor haar baan.
—
Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.