Hoe zwaar ben je nou écht de Sjaak als je met drugs wordt gesnapt op een festival?

Als je het deze zomer waagt om met meer dan één pil of een halve gram coke het festivalterrein op te gaan en door een ijverige beveiliger of stille wordt gesnapt, loop je het risico dat je wordt overgeleverd aan de zogenaamde drugsstraat. De politie heeft de laatste jaren vaak een eigen tent op festivals, waar je efficiënt door de juridische mangel wordt gehaald. Als blijkt dat je een illegale hoeveelheid drugs op zak hebt, wordt hier een verklaring afgenomen en je drugs getest, waarna er een strafbeschikking wordt voorgesteld en je een flinke boete moet betalen. Als je met een fikse kater weer buiten staat, kan de paniek toeslaan. Heb je nu een strafblad? En wat betekent dat dan? Ik zocht het voor je uit.

De drugsstraat zorgde de laatste twee jaar al voor aardig wat ophef. Naast de vraag wie er in godsnaam bij gebaat is – behalve de staatskas – om festivalgangers in hun lurven te grijpen voor kleinschalig drugsbezit, kreeg het OM ook veel kritiek omdat er vaak geen advocaat te bekennen was in de drugsstraten. Daarnaast was er onduidelijkheid over wat het betekent als je de boete gelijk betaalt – niet in de laatste plaats omdat de dienders ter plekke nogal eens vergaten te zeggen dat je dan automatisch een strafblad hebt. Dat overkwam ook Matteo, die op Lowlands met zes pillen werd gepakt. "Ik was met een vriend net het terrein opgelopen, voorbij de beveiliging, en haalde heel triomfantelijk de pillen tevoorschijn die ik had meegesmokkeld. Toen werd ik op de schouder getikt door een stille. Ik werd naar die straat afgevoerd, waar de agenten zeiden dat ik maar beter gewoon de boete van 430 euro kon betalen. Ze zeiden letterlijk: 'Dan is de zaak afgedaan en ben je van ons af.' Ik sputterde nog iets over een advocaat, maar dat zou behoorlijk lang duren volgens die agent. Hij beweerde dat ik geen strafblad zou krijgen, en er verder nooit meer wat van zou horen." Dat klopt niet: als je in de drugsstraat een strafbeschikking krijgt en de boete betaalt, krijg je wel degelijk een aantekening op je strafblad. Dat is natuurlijk klote – vooral als je verder nog nooit wat hebt uitgevreten, maar nu door het ontmoedigingsbeleid van justitie te boek staat als crimineel. Veel mensen denken ook dat je nooit meer aan de bak komt als je een strafblad hebt, vooral nu steeds meer bedrijven vragen om een zogenaamde Verklaring Omtrent het Gedrag bij je sollicitatie. Spuiten en Slikken klom vorig jaar dan ook in de pen en begon onder het motto "één pil te veel maakt geen crimineel" een petitie. "Door een strafblad kan een Verklaring Omtrent het Gedrag in gevaar lopen, die je nodig hebt voor bepaalde beroepen," schreven ze aan minister Van der Steur. Ook Erik maakte zich hier zorgen om nadat hij met vier pillen en een pakje coke werd gesnapt op een hardcorefeest. "De beveiliging vond ze en droeg me over aan de politie, die me een boete van een paar honderd euro oplegde. Ik stond er niet echt bij stil dat ik daarna een aantekening in mijn strafblad had – ik wilde gewoon snel weg daar. Dat strafblad werd pas drie jaar later een probleem, toen ik als begeleider in de gehandicaptenzorg wilde gaan werken. Toen ik hoorde dat ik daar een VOG voor nodig had, sloeg ik een beetje aan het googelen – en begon ik 'm behoorlijk te knijpen of ik wel door die screening zou komen." Een Verklaring Omtrent het Gedrag, in de zeer niet volkse mond van het justitiële apparaat ook wel de VOG genoemd, is een briefje dat je kan aanvragen bij overheidsinstelling Justis om aan te tonen dat jij je goed hebt gedragen de afgelopen jaren. Steeds meer bedrijven, waaronder TNT Post en de NS, nemen je niet meer aan als je geen VOG hebt. En voor sommige beroepen, zoals taxichauffeur, leraar of medewerker bij een kerncentrale, is een VOG verplicht. Toch is het niet zo dat als je een strafblad hebt doordat je gepakt bent met drugs op een festival, je wel kan fluiten naar je VOG.

Voor je VOG kijkt Justis of de strafbare feiten die je hebt gepleegd, relevant zijn voor de baan die je wil gaan doen. "Iemand die is veroordeeld voor winkeldiefstal kan best een VOG krijgen om gymleraar te worden, maar niet voor magazijnmedewerker. Hij kan namelijk dingen uit het magazijn stelen. Iemand die veroordeeld is voor rijden onder invloed kan best magazijnmedewerker worden, maar geen taxichauffeur. En iemand die meerdere keren is gepakt met harddrugs kan best een VOG krijgen voor werk op een administratiekantoor, maar niet als begeleider van moeilijk opvoedbare jongeren," zegt woordvoerder Renske Piet van het ministerie van Justitie. Daarnaast is er een terugkijktermijn van vier jaar, wat inhoudt dat justitie alleen naar de laatste vier jaar op je strafblad kijkt. "Alleen bij zware geweldsdelicten en zedendelicten en voor sommige functies kijken we langer terug." Als je onder de 23 bent is de terugkijktermijn maar twee jaar – dat betekent dus dat als je op de 19e wordt betrapt met drugs op een feestje, die zonde je op je 21e vergeven is. Als laatste, zo zegt de woordvoerder, "wordt altijd gekeken naar het belang dat de aanvrager heeft om de VOG wél te krijgen. Hoe lang is het geleden dat iemand iets fout heeft gedaan, hoe vaak is het voorgekomen en welke straf heeft iemand gehad? Als iemand bijvoorbeeld zijn best doet om weer op het rechte pad te komen en al anderhalf jaar niet de fout in is gegaan, en voor zijn opleiding een stage moet lopen waar een VOG voor nodig is, dan kan het zijn dat we gewoon een VOG afgeven." Kortom, een paar pillen of een fikse zak wiet op een festival doet er meestal niet toe. "Als het gaat om jongeren die op een festival worden gepakt met een kleine hoeveelheid drugs, dan krijgen ze vrijwel altijd een VOG, zeker als ze verder niets op hun strafblad hebben staan," aldus de woordvoerder. Sowieso werd vorig jaar maar 0,30 procent van de aanvragen door jongeren geweigerd, "en in de meeste gevallen gaat het dan om geweld en diefstal, vrijwel nooit om drugsbezit." Al met al is de kans dus groot dat je als leraar op de middelbare school nog steeds een VOG krijgt nadat je met drie pillen bent gesnapt op Into the Great Wide Open, en kan je waarschijnlijk nog gewoon aan de slag als advocaat als je net iets meer dan een halve gram in je onderbroek had zitten bij Sensation. Mocht je VOG toch geweigerd worden, dan kan je nog een advocaat in de arm nemen om de beslissing aan te vechten. Dat kost je natuurlijk wel een flinke zak geld en een hoop ellende, die je bespaard kan blijven als je weigert de boete te betalen, en vraagt om een advocaat. Het ministerie van Justitie heeft sowieso beterschap belooft als het gaat om de drugsstraten. Vorig jaar waren er advocaten aanwezig bij onder andere Lowlands en ADE om verdachten bij te staan, en dit jaar krijg je zonder juridische bijstand geen strafbeschikking meer, wat betekent dat je geen boete kan betalen zonder dat er daarbij een advocaat aanwezig is die je haarfijn uitlegt wat de gevolgen zijn als je nu vijfhonderd euro dokt. Ook Erik kreeg uiteindelijk gewoon een VOG. "Maar ik heb er toen wel weken niet van geslapen. Ik vind m'n werk hartstikke tof, en had het ongelofelijk klote gevonden als ik het door zoiets knullig niet had kunnen doen." Het blijft natuurlijk onnodig dat Vrouwe Justitia over je hele festivalweekend zeikt en elk straaltje feestvreugde uitpist omdat jij iets te veel feestdrang had, maar de drugsstraat zal voorlopig niet verdwijnen. "Het kabinet maakt zich zorgen over het gebruik van drugs in het uitgaanscircuit… en wil de trend van normalisering van harddruggebruik ombuigen. Een versoepeling van het optreden tegen drugsbezit past daar in elk geval niet in," schreef minister Ard van der Steur vorig jaar al.

Maar als je kijkt naar de VOG, lijkt justitie één pil te veel toch niet echt een probleem te vinden – of in ieder geval niet zo'n probleem dat je geen postbode meer mag worden.

Dit artikel verscheen eerder in onze Festival Guide. Check ook festivals.vice.com voor al je ronkende festivalverhalen, winacties voor tickets, fotoreportages en meer.