Ik kwam van mijn depressie af door mezelf elektrische schokken te geven

Ik wist dat het tijd was om naar de dokter te gaan toen ik al vier dagen niet naar buiten was gegaan, niet had gedoucht, en niets had gegeten behalve een pakje Instant Noodles dat ik achterin het keukenkastje vond. Ik zat in mijn tweede jaar Rechten in Groningen, maar was het hele semester niet naar college geweest. M'n hart ging sowieso niet echt sneller kloppen van vakken als Formeel Belastingrecht, maar de laatste tijd lukte het gewoon niet eens meer om uit bed te komen en mezelf naar de collegezaal te slepen. De kleinste dingen kostten absurd veel energie. Als ik naar de supermarkt ging had ik het gevoel dat mensen me aanstaarden. Als ik met m'n vrienden was, dacht ik dat ze me achter mijn rug om uitlachten, en niemand echt op mij zat te wachten. En hoewel ik vaak de halve dag sliep, was ik altijd godvergeten moe. Kortom: ik was depressief.

De huisarts verwees me naar een psycholoog, die me antidepressiva voorschreef, en daarmee het startschot gaf voor een jarenlange estafette van verschillende pillen. Prozac zorgde ervoor dat ik mezelf niet meer voor een trein wilde gooien, maar maakte me ook enorm duf. Door Seroxat voelde ik me emotioneel afgestompt en werd ik twintig kilo zwaarder. Zoloft zorgde ervoor dat ik totaal geen zin meer had in seks. Maar ik wist ook dat ik niet zomaar met de pillen kon stoppen: elke keer dat ik probeerde af te bouwen, belandde ik weer in een gitzwart gat.

Twee jaar geleden begon ik op websites en forums te zoeken naar alternatieven. Zoals je kan verwachten als je het internet om gezondheidsadvies vraagt, zat er een hoop lulkoek bij: van chakrameditatie en gemberextract tot die magnetische armbanden die je altijd op Tel Sell ziet. Toen ik voor het eerst iets tegenkwam over 'tDCS', dacht ik dat het in hetzelfde rijtje thuishoorde. Je moet tenslotte wel echt gestoord zijn om je eigen hersens onder stroom te gaan zetten.

tDCS of transcranial direct current stimulation houdt in dat je met elektrodes die je op je schedel plaatst een licht elektrisch stroompje (tot twee milliampères) door je hersens jaagt. Het apparaatje dat je hiervoor gebruikt kan je online kopen of, als je een beetje hebt opgelet bij de techniekles op de middelbare school, zelf in elkaar knutselen. tDCS wordt niet alleen gebruikt om depressie te behandelen, maar ook om slimmer te worden, je beter te kunnen concentreren, meer energie te hebben, en om allerlei kwaaltjes te behandelen.

Het idee achter tDCS is ook niet zó vergezocht: je hersens werken tenslotte ook op stroom. Hersencellen gebruiken kleine stroomstootjes om over de synapsen, de kleine spleetjes tussen de neuronen, te communiceren. Door bepaalde gebieden van de hersens te stimuleren, kan je in theorie de verbindingen tussen neuronen versterken of juist verzwakken. Als je van een depressie af wil komen, probeer je met tDCS dus de stukjes van je brein te prikkelen waar dingen als vreugde en plezier zitten, en het gebied waar verdriet en droefenis zich schuilhouden de kop in te drukken.

Omdat ik niet zo technisch aangelegd ben, besloot ik niet te doe-het-zelven, maar kocht ik een Brain Stimulator online. Twee weken later kreeg ik het hele pakket thuisbezorgd: twee sponsjes, een elastische band om de sponsjes op hun plek te houden, een flesje zoutoplossing, een 9V-batterij, en het kastje waarmee je de stroomtoevoer regelt. Ik pakte een diagram erbij dat ik van internet had gehaald, en liep naar de badkamer om de sponsjes op de goede plek vast te zetten. Toen ik daar voor de spiegel stond, met die dingen op m'n hoofd, dacht ik wel even: waar ben ik in godsnaam mee bezig?

Nadat ik alle draadjes had bevestigd, ging ik op de bank zitten en haalde ik diep adem. Voordat ik op de aan-knop drukte, dacht ik aan die ene scène in Requiem for a Dream, en One Flew Over the Cuckoo's Nest, en dat gedoe met die elektrische stoel in The Green Mile. Met toch een beetje trillende vingers drukte ik op het knopje…en voelde niks. Bij tDCS is het voltage zo laag dat je er weinig van merkt – je voelt hooguit iets tintelen of kriebelen. Toch had ik er vertrouwen in dat er in mijn hersens wel iets gebeurde.

In de weken daarna stuurde ik elke dag tien minuten lang 1,5 mA door m'n hersenpan, en bouwde ik mijn antidepressiva langzaam af. Tegen de tijd dat ik helemaal gestopt was met m'n pillen, was die donkere wolk waar ik zo bang voor was nog steeds niet teruggekomen. Ik voelde me fit, energiek en, nou ja, gewoon gelukkig. Eigenlijk zoals ik me voelde wanneer de antidepressiva hun werk goed deden, maar dan zonder alle bijwerkingen.

Dit is niet Bram, maar een andere tDCS-gebruiker. Foto door Marom Biksom via Twitter

Het kan natuurlijk best dat het een placebo-effect is, of dat m'n depressie na al die jaren toevallig vanzelf is verdwenen net op het moment dat ik met tDCS begon – al lijkt me dat niet heel waarschijnlijk. Bovendien verschijnen er steeds meer wetenschappelijke onderzoeken die bevestigen dat het echt werkt: vorige week werd er nog een studie gepubliceerd waaruit bleek dat tDCS goed werkt om symptomen van depressie, verslaving en fibromyalgie te verlichten.

Toch is er nog veel onbekend over tDCS. Niemand weet helemaal zeker of het werkt, hoe het precies werkt, en wat de risico's ervan zijn. Een groep neurologen waarschuwde vorig  jaar nog in een open brief dat het een nieuwe techniek is, en ze nog niet weten wat de gevaren zijn, vooral omdat sommige mensen thuis tDCS veel langer of vaker gebruiken dan ze bij wetenschappelijke experimenten doen. Blijkbaar gaan sommige mensen elke dag anderhalf uur onder die kap zitten, en er zijn zelfs ouders die hun hyperactieve kleuters onder stroom zetten in de hoop dat ze van hun ADHD afkomen.

Als je zelf aan je hersens gaat rommelen, moet je wel echt goed weten waar je aan begint. Als je de elektroden verkeerd plaatst, kan tDCS een averechts effect hebben – ik hoorde pas nog een verhaal over iemand die de elektrodes verkeerd om had geplaatst, en na een paar weken tDCS last kreeg van oncontroleerbare woedeaanvallen. Sommige mensen krijgen last van misselijkheid, hoofdpijn, en duizeligheid. En als je de band te strak aantrekt of het voltage te hoog zet, kan je een brandwondje krijgen op de plek waar de elektrode zit – dan loop je dus een week rond met een roze vierkantje op je gezicht. Als je tDCS wil proberen, is het belangrijk dat je je goed inleest. Er is genoeg informatie te vinden online, bijvoorbeeld op r/tDCS.

In m'n achterhoofd hou ik er wel rekening mee dat tDCS bijwerkingen kan hebben die ik nu nog niet kan overzien. Misschien ben ik wel op mijn veertigste dement, of word ik op een dag wakker en ben ik alle Duitse naamvallen vergeten. Maar antidepressiva hebben ook bijwerkingen, en ik heb me in tijden niet meer zo lang zo goed gevoeld. Ik heb nog steeds weleens pestdagen, maar ik voel niet meer die gapende leegte van depressie. Door tDCS voel ik me een normaal mens – of zo normaal als je kan zijn als je af en toe een paar sponsjes op je hoofd plakt om je hersens onder stroom te zetten.

De volledige naam van de geïnterviewde is bekend bij de redactie.