Dus toen ik vorige week hoorde dat ik een stukje mee kon varen met een van de snelste zeilboten ter wereld, had ik zes lagen kleding aan. Niet dat dat veel helpt op zee, waar het veel kouder is, alles schommelt en er toch een kans is dat je in het water dondert op de plek waar je zojuist je zeeziekte hebt geuit. Maar goed, ik had niks te klagen.
Ik mocht namelijk meevaren met de topzeilers van Team AkzoNobel. Ze zitten maandenlang op een zeilboot voor de Volvo Ocean Race, een wereldreis die uiteindelijk met een paar minuten verschil gewonnen kan worden.
Videos by VICE
Ik trof de zeilers aan in hun thuisbasis, al is thuisbasis misschien een groot woord. Het is eigenlijk een container met al hun spullen, naast het Zuiderstrandtheater in Den Haag. Deze container en twee andere reizen de zeilers achterna tijdens hun wereldreis. Omdat de wind nog niet zo sterk is, zit het team eerst nog even aan de Hollandse kost in Scheveningen voordat ze het water op gaan. Het team bestaat uit acht man. Het zijn grotendeels Nederlanders maar er zitten een paar internationals bij, die natuurlijk wel eens boerenkool geproefd moeten hebben.
Timo (onderdeel van de trainingscrew) vertelt me dat de teams bijna alleen maar uit mannen bestaan, ondanks dat het een gemixte sport is. “Voor vrouwen is het vaak te zwaar. Er komen wel steeds meer vrouwen in de sport, maar die gaan al snel door naar andere disciplines. Kijk maar naar Marit Bouwmeester.” De on-board crew is echter niet het enige wat nodig is voor de race. Er werken ook nog tientallen mensen mee in de voorbereidingen, begeleiding en onderhoud om uiteindelijk de boot een paar minuten sneller rond de wereld te laten gaan dan de anderen.
Er was mij verteld dat ik extreme winterse temperaturen zou moeten doorstaan op de boot. Maar zo’n dag is het niet. Als we na de lunch aan boord gaan en ik een extra achtste laag kleding heb aangetrokken, breekt het zonnetje door. Een week geleden hadden de ervaren zeilers het nog kouder dan ze het ooit hadden meegemaakt.
Met zeven of acht man weken leven op zo’n boot is verre van mannelijk. Dat komt namelijk wel met enige paradoxale complicaties. Ze willen zo snel mogelijk zijn, maar tegelijkertijd ook fit blijven en alles onder controle houden. Dit heeft een aantal gevolgen voor de levensomstandigheden.
Het kookstel is zo licht mogelijk en stelt dus bijzonder weinig voor. Met een campinggasflesje en een kraan die zout water zoet kan maken, kunnen ze diepgevroren voedsel klaarmaken. Maar heel veel meer dan pasta en rijst hoef je niet te verwachten. Bovendien is er geen sprake van een eetritme, wat belangrijk lijkt voor een topsporter. Deze topsporters hebben geen vers geperste jus en een kaascroissantje, want ontbijt is relatief. Tijdens de race hebben ze een rooster waarbij ze allemaal om en om vier uur slaap krijgen en vier uur aan het werk zijn. “Helaas is dat alleen het ritme als je geluk hebt,” vertelt schipper Simeon. “Als er een zeilwissel moet worden gedaan, heb je iedereen nodig. Op rottige dagen ben je makkelijk vierentwintig uur achter elkaar wakker.” Omdat alles zo licht mogelijk moet zijn, is het comfort niet meer dan het kookstel, een paar bedden en een wc. Bovendien is de wc gewoon een potje van carbon met een gat erin. “Wij gaan gewoon liever van de achterkant van de boot af. Dat kan koud zijn, maar beter dan die pot.”
Comfortabel poepen is niet het enige waar de crew niet van kan genieten. Ze hebben prima bedden, maar slapen daar niet altijd op. De bedden liggen achterin, maar dat is niet ideaal voor de gewichtsverdeling. “Als we snel willen gaan met vlak water en weinig wind moet er zoveel mogelijk gewicht voorin liggen – dus wij ook,” legt Timo mij uit. “Dus als het moet, pakken wij een matje en gaan we voorin liggen, tussen alle proviand.” Het verdelen van het gewicht maakt zoveel verschil dat het tijdens de race de grootste bezigheid is geworden voor de mannen. Continu worden spullen en slapende mensen, afhankelijk van de wind, van links naar rechts en voor naar achter verplaatst.
Die boot ziet er perfect uit. Van de coating tot aan de wc-bril, aan alles is gedacht om brandstof te besparen en snelheid te winnen. Volgens de crew heeft de boot relatief veel comfort. Als je slaapt naast de motor en met spullen gooiende teamgenoten, heb je immers wel een kleine ventilator naast je hoofd ter verfrissing. Hier kan je natuurlijk alleen van genieten als de wind zo staat dat je in je eigen bed mag liggen. Het kookstel mag volgens de mannen wel iets meer luxe hebben “want dit geval is gewoon geen pretje”.
Maar ze klagen niet. Ze zijn gewend aan het leven op zee. “Op het moment dat ik op het dek kom, gaat alles op de automatische piloot,” vertellen ze me. “Iedereen heeft zijn eigen taak en de communicatie gaat bijna volledig non-verbaal.” Dit merk ik als we de haven uitvaren. Ondanks dat er veel moet worden overlegd omdat het een korte testtocht is, merk ik het team werkt als een geoliede machine. Zonder al te veel te zeggen, staat en zit elke lijn precies waar die moet zijn. Het enige discussiepunt zijn de details, want met details win je de race.
In oktober 2017 gaat de race van start in Alicante. Ze finishen in Den Haag. Elk team heeft een vergelijkbare boot. “Het gaat echt om keuzes maken en de details in de gaten houden,” legt schipper Simeon uit. “Ik wil graag een team dat bestaat uit mannen die goed op de gegevens en details letten en mannen die echte bootjochies zijn. Die hebben gevoel voor wat ze moeten doen.” Als ik hem vraag hoe goed deze mannen zijn vergeleken met andere zeilers, vertelt hij dat ze de beste zijn. “Om dit soort mannen naar de Olympische Spelen te sturen zou gewoon zonde zijn, daar zijn ze te goed voor.”
Achter het roer houdt schipper Simeon talloze gegevens in de gaten: windkracht, motorkracht, hoogtes, dieptes en routes. Zo kunnen ze er bijvoorbeeld voor zorgen dat de boot met drie knopen wind met zes knopen vooruit gaat. Beneden het dek zit er tijdens de wedstrijd een navigator die de route bepaalt en continu het weer in de gaten houdt. Hij bepaalt in principe wat er moet gebeuren. De crew is verantwoordelijk voor de uitvoering. Op de boot merk ik dat die keuzes niet worden gemaakt uit een bepaalde hiërarchie. Natuurlijk is Simeon uiteindelijk de baas, maar als iemand meer ervaring heeft dan de ander op een bepaald gebied, wordt er naar hem geluisterd.
De Volvo Ocean Race is razend populair in de zeilwereld. Bij de vorige editie was er een tussenstop in Den Haag waar zo’n 150.000 mensen kwamen kijken, dus je kunt je wel voorstellen hoe druk het wordt als straks wordt gefinished in Den Haag. “Je komt altijd een haven in alsof je met een Maserati op een verjaardag aankomt. Met dan ook nog al die mensen, dan voel je je wel een beroemdheid,” vertelt Simeon trots. “Het is een uniek gevoel om zoveel mensen te zien nadat je weken lang in isolatie hebt geleefd.”
En geïsoleerd zijn ze zeker. Als ze ergens midden op de Grote Oceaan omslaan, is hun enige hoop de andere teams. Helikopters zouden er niet op tijd bij kunnen zijn om iedereen uit de vrieskou te redden. Timo vertelt me dat Simeon wel eens heeft meegemaakt dat er iemand uit de boot viel. Tegen de tijd dat ze hem uit het water konden vissen, leefde hij niet meer.
De boot waar ik ook op sta was een tijdje geleden nog tegen een rif gelopen in Portugal, misschien wel het raarste wat sommige van deze zeilers ooit hebben meegemaakt. “Sommige fouten kan zelfs de beste technologie niet tegengaan”. Dit was gelukkig dichtbij de kust, maar je moet er niet aan denken als een dergelijk ongeluk midden op zee gebeurt.
Als kijksport laat de race toch nog veel te wensen over. De televisiewereld is niet geïnteresseerd, ondanks dat we een Nederlands team hebben en alle mogelijkheden aanwezig zijn. Er is een 360-camera aan boord, iedereen die dat wil kan ten alle tijden inschakelen en je kunt via gps zien wie er voor staat. Daarbij kan je zoveel meer analyseren dan bij andere sporten. Nu zitten we op onze luie reet te kijken naar mannen die analyseren hoe een paar andere mannen ‘tactisch darten’. Een Volvo Ocean Race is net wat spectaculairder. Routes, tactieken, het weer, de bemanning, alle metertjes en vooral de beslissingen die worden gemaakt, alles is te volgen, te analyseren en is over te discussiëren. Daarbij zit er de hele reis een reporter aan boord die helemaal niks mag doen om de bemanning te helpen, maar wel continu verslaat hoe het gaat met de bemanning en de boot.
Wat je ziet op de app of op een stream is een groep mannen die ongekende prestaties neerzetten, op enorme golven invaren en de wereld rond racen om uiteindelijk op een paar minuten te winnen of verliezen. Dit alles op ingevroren eten en korte momenten van slapen op een matje naast een motor. Als ik vraag hoe ze geestelijk gezond blijven in die omstandigheden, antwoordt de Deen Nicolai (onderdeel van de trainingscrew): “We praten over een hele hoop onzin. Maar het is niet de vraag hoe je geestelijk gezond blijft op de boot, maar hoe je normaal blijft als je eenmaal weer aan land bent.”
—
Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.