Ik ontmoette de 22-jarige Salma Shurrab op dezelfde manier zoals ik veel andere jonge Palestijnen heb ontmoet die zich uitspreken over de oorlog in Gaza: op TikTok. Ze is geboren en getogen in de Gazastrook, en was voor de oorlog een vijfdejaars studente tandheelkunde en een gevestigde social media marketeer. Begin december wist ze met haar broer de grens bij Rafah naar Egypte over te steken. De rest van haar familie moest ze achterlaten. Nu probeert ze haar leven opnieuw op te bouwen.
“Ik had een goed leven in Gaza, vol kansen, prestaties, fijne momenten met vrienden en familie,” zegt Shurrab, die momenteel in Caïro is. “Er komen veel obstakels en beperkingen kijken bij het leven in Gaza, want we zijn nog steeds een bezet land. Maar ik heb een sterke persoonlijkheid, en ben altijd in staat geweest om verzet te bieden en te overwinnen.”
Videos by VICE
Shurrab stond op het punt om af te studeren aan de Gaza University voordat de oorlog uitbrak. Rond de tijd dat ze ontsnapte werd Shurrabs universiteit gebombardeerd door Israël, waardoor er geen gegevens over haar academische carrière meer zijn. Sinds woensdag 16 januari zijn alle zeven universiteiten in Gaza – die momenteel voornamelijk als schuilplekken worden gebruikt – aangevallen en deels vernietigd door de Israeli Defense Force. “Helaas heb ik nooit gedacht dat afhankelijk zijn van het onderwijssysteem in Gaza zo riskant zou zijn,” zegt Shurrab. “Nu zit ik in een positie waarin ik mijn opleiding niet eens kan afmaken.”
Shurrab heeft tijdens de eerste zestig dagen van de oorlog in Gaza gezeten. “Ik was hopeloos, woedend, doodsbang,” weet ze nog. “Ik wist niet of ik het ging overleven.” Als bewoner van Gaza-Stad kregen zij en haar familie aan het begin van de oorlog te horen dat ze hun huis moesten verlaten. Ze besloten naar een leeg stuk land te gaan, in de buurt van het huis van vrienden. Daar hebben ze met veertig andere mensen onderdak gezocht in provisorische tenten, terwijl ze de meeste van hun bezittingen in een auto bewaarden. “We hadden geen spullen, geen eten, geen water, geen elektriciteit, geen slaap, geen energie, geen medicijnen,” zegt Shurrab. Haar ouders zijn daar nog steeds.
Tijdens de evacuatie zorgde Shurrab ervoor dat haar dagboek een van de dingen was die ze bij zich had. “Mijn dagboek bijhouden was het enige wat ik kon doen om me echt af te leiden van deze vreselijke wereld,” zegt ze. “Dan zat ik daar met mijn pen en schreef ik hoe ik me voelde, wat ik doormaakte. Ik legde alles vast: het lijden, het leven in onhygiënische omstandigheden, het vechten, de slechte, slapeloze nachten.”
“Het is me ook gelukt om een paar goede herinneringen voor mezelf te bewaren, zelfs in die tijd,” voegt ze eraan toe. “Ik schreef het op als we lachten, ik schreef het op als we een slaapfeestje hadden. Ik heb ook beschreven hoe we de verjaardag van mijn broer vierden – ook al was die niet zoals vroeger.”
Jaren geleden volgde Shurrab een workshop die het bijhouden van een dagboek bij haar introduceerde. Tijdens de oorlog hield haar dagboek haar in verbinding met haar verleden, en heeft het haar geholpen om alles wat er gebeurde te verwerken. Haar dagboek zit vol met kleine voorwerpen die ze onderweg heeft gevonden: winkelbonnetjes, gevallen bladeren, papiertjes – alles is bewijs van wat ze heeft moeten doorstaan en overwinnen.
“Het kan erg afstompend zijn om zoveel trauma tegelijk te ervaren,” zegt Shurrab. “Toen ik daar was voelde ik geen enkele emotie, alleen angst. Als je me vertelde dat ik mijn huis kwijt was, zou ik zeggen, ‘Oké, net als iedereen.’ Als je me vertelde dat ik een vriend was verloren, zou ik zeggen, ‘Vrede zij met haar.’ Geen tranen, niks.” Pas nadat ze een tijd in Egypte had doorgebracht, waar ze eindelijk wat slaap kon inhalen, voelde ze het gewicht van alles wat ze had meegemaakt.
“Ik voel dat mensen in Gaza niet doorhebben hoeveel pijn ze hebben, omdat ze constant bezig zijn met de dag overleven,” zegt Shurrab. “Ze proberen elke twee uur te evacueren, zichzelf te voeden en water te drinken, dat vervuild is, hun vrienden te troosten. In Gaza is er geen tijd om te herstellen.”
Tot nu toe heeft de internationale gemeenschap zich gefocust op de dringende fysieke behoeften van de bevolking van Gaza – en met goede reden. De Israëlische bombardementen hebben meer dan 25.000 mensen het leven gekost, voor tienduizenden gewonden gezorgd en honderdduizenden mensen ontheemd, waardoor er een humanitaire crisis van zorgwekkende proporties is ontstaan. Meer dan de helft van de bevolking is aan het verhongeren, en aangezien ze in onhygiënische omstandigheden en zonder toegang tot zorgverlening bij elkaar zitten gepropt, zijn er ook besmettelijke ziektes in opkomst.
Naast de ernst van de medische situatie hebben de burgers ook te maken met een ongekende geestelijke gezondheidscrisis. Zelfs voor de oorlog werd er door onderzoek al gesuggereerd dat tot wel 70 procent van de Gazanen met depressie en angstigheid gediagnosticeerd zou kunnen worden. Een verslag van Save the Children uit 2022 toonde aan dat minderjarigen met name werden aangetast; ze hebben in de eerste jaren van hun leven al met zes levensbedreigende gebeurtenissen te maken gehad – waaronder vijf oorlogen en een pandemie.
Vandaag de dag “heeft aanhoudende blootstelling aan de verschrikkingen van oorlog iedereens behoeftes qua geestelijke gezondheid verergerd, en moeten kinderen ptss, angstigheid en ernstige depressie navigeren,” schreef een vertegenwoordiger van Project HOPE, een goed doel dat zich inzet voor geestelijke gezondheid en samenwerkt met lokale partners om steun te leveren aan de burgers van Gaza.
Shurrab zegt dat haar dagboek de enige reden is dat ze niet alle hoop had verloren. “In Gaza hebben mensen iets nodig om ze in verbinding te houden met wie ze voor de oorlog waren, met wat ze hadden,” zegt Shurrab. “Mijn dagboek heeft dat voor mij gedaan.” Shurrab hoopt ooit terug te kunnen gaan naar Gaza en mensen te helpen hun emoties en trauma’s te verwerken door erover te schrijven. Daarom is ze nu op zoek naar mogelijkheden om haar opleiding te vervolgen in een vakgebied gerelateerd geestelijke gezondheid, in Egypte of in een land dat Palestijnse vluchtelingen accepteert.
“God heeft me een kans gegeven om weer te leven. Dus ik kan niet gewoon blijven leven,” zegt Shurrab. “Nu ben ik op het punt gekomen dat ik mezelf vraag, ‘Wat kan ik nog meer doen?’ Ik kan nog behulpzamer worden door een opleiding te volgen en mensen te helpen. Uiteindelijk zijn die delen van mij er nog steeds.”
Shurrab en haar broer proberen uit alle macht hun ouders weg te krijgen uit Gaza, maar de grens tussen Gaza en Egypte zit praktisch op slot. Mensen kunnen alleen weggaan als hun naam op een “coördinatielijst” staat, een register van mensen die speciale laissez-passer-vergunningen hebben gekregen om de grens over te steken, die vrijwel onmogelijk te bemachtigen zijn.
In november mochten er zo’n 600 mensen met dubbele paspoorten vertrekken, plus een paar gewonde mensen die in kritieke toestand waren. De cijfers zijn sindsdien niet meer geüpdatet. Volgens The Guardian betalen sommige Gazanen nu smeergeld om op de lijst te worden gezet. Shurrab maakte duidelijk dat dit voor haar niet het geval was. Ze heeft niemand betaald om weg te kunnen komen. “Ik kan alleen maar zeggen dat ik geluk heb gehad,” voegt ze eraan toe.
Ook al voelt Shurrab zich ontzettend bevoorrecht dat ze een tweede kans voor het leven heeft gekregen, ze heeft moeite gehad om het uit te houden in Egypte, een land dat geen steun biedt aan Palestijnse vluchtelingen. Met maar weinig geld en arbeidskansen is het moeilijk geweest om de huur te betalen.
Toch wordt Shurrab gedreven door onwrikbaar optimisme. “Wat mijn ouders me vertelden toen ik ze moest verlaten – wat het zwaarste moment van mijn leven was – is: ‘Maak je geen zorgen om ons, probeer gewoon je leven weer op orde te krijgen’,” zegt ze. “Ze waren nooit bezorgd om mij, omdat ze mijn potentieel kenden. Ik weet dat ik mijn familie, mezelf en anderen meer kan bieden.”
Scroll naar beneden om meer foto’s te zien:
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.