Krakerscollectief Mobiele-Eenheid wil ervoor zorgen dat Amsterdam nooit suf wordt

Afgelopen woensdag kraakten een aantal inwoners van Amsterdam een voormalige autogarage aan het Gedempt Hamerkanaal in Amsterdam-Noord. Ze noemen zichzelf Mobiele-Eenheid, en laten op de website weten “kritisch te zijn op de huidige ontwikkelingen in de stad.” Ze doelen natuurlijk op gentrificatie, toerisme en de vercommercialisering van Amsterdam. Door die ontwikkelingen wordt de stad een stuk saaier en moeilijker om in te wonen. Dat kan allemaal beter en leuker, vinden ze, en dat hopen ze te doen door leegstaande panden te kraken en er kleinschalige film- en muziekavonden, debatten of feestjes te organiseren.

Ik ging langs om met ze te praten over het pand, over de leuke dingen die ze ermee van plan zijn en over de saaie kant die de stad Amsterdam opgaat. Helaas mocht ik niet al te veel namen en leeftijden verklappen en binnen ook geen foto’s maken – het zijn immers krakers, en kraken is verboden om te doen.

VICE: Hoi Mobiele-Eenheid! Ik zie dat jullie volop aan het bouwen zijn. Wat gaat er gebeuren?
Mobiele-Eenheid: De loods moet worden klaargemaakt, want vanavond is onze opening. We organiseren een bijeenkomst waarin we wat livemuziek zullen verzorgen en waarbij we ideeën kunnen uitwisselen over wat we het beste kunnen doen met de ruimte.

Want dat is nog niet helemaal duidelijk?
Het ligt allemaal nog open. Het is in elk geval bedoeld als plek voor mensen die een leuk idee hebben, en geen ruimte kunnen vinden om het uit te voeren omdat het bijvoorbeeld te duur is. We willen de plek opengooien voor de stad, de mensen. Het doel is dat mensen hier samenkomen. We gaan uiteraard zelf af en toe iets organiseren, zoals een bandje neerzetten, een film draaien of debatteren.

Gaan er ook mensen wonen?
Natuurlijk. Dat is een heel goede andere reden om te kraken. Je weet zelf waarschijnlijk hoe moeilijk het is om in de stad een huis te vinden. In plaats van te zeggen: ik wacht wel vijftien jaar, of ik ga bedelen bij een antikraakbureau – waar ze je oplichten en van twee kanten geld aan je verdienen – kun je ook het heft in eigen hand nemen, en zelf je woning regelen.

Oké. Ik heb nog nooit van Mobiele-Eenheid gehoord. Wanneer en waarom zijn jullie begonnen?
We zijn een collectief van voornamelijk eind-twintigers en een paar maanden geleden bij elkaar gekomen. We zien dat de afgelopen jaren veel gekraakte vrijplaatsen worden ontruimd, en dat daar weinig voor terugkomt – neem als actueelste voorbeelden de vrijplaats ADM op het Westelijk Haventerrein en het sociaal-cultureel centrum Sputnik in Noord. We krijgen een beetje het idee dat de creatieve rafelranden van de maatschappij aan het uitsterven zijn. Dit soort plekken kunnen een hoop betekenen voor de cultuur in de stad, zonder commerciële druk. Dat ze verdwijnen vinden we jammer, dus wilden we er iets aan doen.

Veel mensen vinden het links gedoe, wat jullie doen.
Wat bedoel je precies met links gedoe? Dat je samen dingen doet? Maar een beetje doet waar je zelf zin in hebt? Het leven niet om geld laat draaien? Als dat links gedoe is, dan is dat voor mij vanzelfsprekend. Het lijkt me belangrijk om een maatschappij te behouden waarin boeiende dingen gebeuren, en geen doorsnee dingen waarbij het alleen maar draait om winst maken.

Hoe saai vind je Amsterdam inmiddels geworden?
Saaier. Ik vind Amsterdam nog steeds een fantastische stad, begrijp me niet verkeerd, maar ik vind wel dat het de afgelopen vijf jaar enorm achteruit is gegaan. De panden die er worden gebouwd zijn allemaal hetzelfde, en de functie die ze hebben ook: duur wonen, een hotel of een corporate gebouw. Het is weinig vernieuwend. We willen juist wat kleur brengen, dat mensen samen iets organiseren in plaats van voor zichzelf.

Mobiele-Eenheid is neem ik aan een knipoog naar de mensen die jullie komen halen.
Ja, zeker weten. Kraken is in 2018 behoorlijk anders dan tien jaar geleden. Vroeger was het zo dat je een gebouw mocht kraken als het langer dan een jaar leegstond, maar tegenwoordig is kraken verboden en is het niet meer belangrijk om een duidelijk bestemmingsplan te hebben om een pand te kunnen ontruimen. Daarom word je dus sneller ontruimd, en zullen wij ook sneller te maken krijgen met de ME. In theorie kunnen we ons nog wel beroepen op de rechten van de mens; we hebben huisvrede totdat de eigenaar kan aantonen dat hij iets met het pand wil doen. Maar de eigenaar is dat dus niet meer verplicht. En de rechter kiest automatisch zijn kant, omdat het immers verboden is om te kraken.

Aha.

Dat is ook de reden waarom veel minder mensen kraken. Wij hadden besloten om het alsnog te doen. Maar dan wel zo mobiel mogelijk. Als we eruit moeten, ook al gebeurt er verder niks met het pand, zorgen we ervoor dat we vrij snel ergens anders iets op kunnen bouwen. Vandaar de naam.

Waarom hebben jullie voor dit pand gekozen?
Het is een mooi pand. De benedenverdieping staat nu ongeveer een jaar leeg en de bovenverdieping nog veel langer. Het is ook een pand zonder bestemmingsplan. Het interesseert de eigenaar duidelijk niet wat ermee gaat gebeuren.

Hebben jullie al iets van de eigenaar gehoord?
Hij weet ervan, en hij is flink pissig.

O, waarom?
Tsja, mensen hebben toch altijd het idee dat we iets stelen of profiteurs zijn, maar dat is natuurlijk niet zo. We nemen het alleen in gebruik. We verzorgen het, knappen het op en willen iets organiseren voor de buurt. We hebben lopen schoonmaken en boenen. Er ligt ontzettend veel duivenpoep op de bovenverdieping, dat hebben we allemaal weggehaald. Daar is niks mis mee, lijkt me.

Maar goed, hij was niet geamuseerd. Hij is naar de politie gestapt en heeft gevraagd of ze er wat aan konden doen. De politie zei daarop: dat laten we aan de rechter over. Nu heeft hij gezegd dat hij het zelf wel gaat oplossen.

Oei, dat klinkt niet best. Wat denk je dat zijn plan is voor dit pand?
Hij heeft veel panden in de buurt. Onze inschatting is dat-ie het leeg wil laten staan totdat er een nieuw bestemmingsplan komt, en het vervolgens voor veel meer geld wil verkopen dan hij het heeft gekocht. Dat is wat je speculeren noemt. Dit hele industriegebied was vroeger een beetje verkrot en verlept. Nu is het helemaal hip en gaat het zich ook ontwikkelen. Daar speelt hij op in.

Op de Instagram van Amsterdam Marketing staat een foto van Vrankrijk, een gekraakt pand in de Spuistraat. Die foto wordt als een soort marketingtroef gebruikt. Zo van: kijk, Amsterdam is edgy!
Haha, ja. Krakers worden een beetje met de nek aangekeken door sommige mensen, en tegelijkertijd worden we gebruikt om een cool imago te verkopen, om zo mensen aan te trekken. Ondertussen krijgen we geen rechten, of de mogelijkheid om aan te tonen wat we nou eigenlijk kunnen en willen, en wat we de stad te bieden hebben.

Stemt het hoopvol voor de krakersgemeenschap dat Femke Halsema nu burgemeester is?
Ik denk wel dat veel mensen benieuwd zijn naar wat zij gaat doen als burgemeester. Ze heeft een vrij linkse achtergrond en heeft er, volgens mij, persoonlijk niks op tegen. Maar de vraag is of ze maatregelen gaat nemen. Bijvoorbeeld dat krakers geen plaats moeten maken voor antikrakers, die vaak ook nog eens minder rechten hebben omdat ze onder contract staan. Of dat als er gekraakt wordt, er daadwerkelijk naar het bestemmingsplan wordt gekeken, en er niet meteen ontruimd wordt.

Ik besef ook dat je als burgemeester neutraal moet zijn. Je bent er voor alle Amsterdammers, niet alleen voor je eigen achterban. Maar ik hoop wel dat ze oog heeft voor de problematiek van de stad.

Gaat hier nog wat gebeuren met ADE?
Nee. Maar ik ga morgen meelopen met ADEv, Amsterdam Danst Ergens Voor. Dat is een optocht door de stad met de boodschap: Free Space Now – waarmee we pleiten voor meer gratis en betaalbare ruimte in de stad.