Amber Arcades en het verdriet van Europa

In haar kamer in een voormalige bejaardentehuis ruikt het nog een beetje naar de diepvriespizza die Annelotte de Graaf zojuist heeft gegeten. Er loopt een kat rond die een staarwedstrijd houdt met een andere kat, die zich aan de andere kant van de buitendeur bevindt. Uit de speakers van een laptop klinkt de laatste cd van Mitski.

Annelotte heeft een druk bestaan, vandaar die pizza. Overdag werkt ze, na er twee jaar tussenuit te zijn geweest, bij de IND. De avonduren gaan op aan de beslommeringen die het verschijnen van het tweede Amber Arcades-album met zich meebrengt. European Heartbreak was in december al af, maar de release werd keer op keer uitgesteld. Dat is hoe dingen gaan.

Noisey: Negen maanden is lang. Heb je nog feeling met wat je vorig jaar gemaakt hebt?
Annelotte: Verbazingwekkend genoeg wel. De plaat is in een specifieke context geschreven, het zijn thema’s waar ik toen mee bezig was. Door de interviews gaan ze weer leven, zij het op een andere manier. Nu ik meer afstand heb zie ik er andere dingen in. Lichtere dingen.

Waar heb jij het over als je het over Europa hebt?
Op mijn werk over de unie als juridische eenheid, met verdragen en regels en richtlijnen en shit. En in de context van mijn plaat over alles: een idee, een cultuur, een identiteit; en bestaat dat eigenlijk wel? Wat bindt ons? Wat niet? Welk verhaal maken we met elkaar? Wat is de realiteit die we samen creëren? Is dit vaag genoeg?

Misschien moeten we inzoomen op een liedje. Goodnight Europe is een soort break-upsong, waarin de ik-persoon uitgekeken is op het continent.
Is dat wat jij erin hoort? Er zitten allerlei door elkaar gevlochten sentimenten in. Een belangrijk thema is isolatie, zowel in jezelf als tussen mensen en tussen landen. Ik zet mezelf ook een beetje te kakken, als liberal white snowflake. Dat raakt aan de gepolariseerde discussie tussen de elite en het volk. Wie ben ik in die tweedeling? Je suis l’elite? I guess. Ik heb een universitaire opleiding afgerond en ik heb allerlei linkse idealen. Maar ik woon antikraak en ik verdien geen drol met mijn muziek. Wat is dan de elite?

Wat mag je als IND-medewerker eigenlijk allemaal wel en niet vertellen?
Ik mag een objectieve beschrijving geven van wat ik doe, maar ik kan niet zeggen wat ik daar persoonlijk van vind.

En als je die opvattingen in je muziek stopt? Kun je je erachter verschuilen dat het kunst is?
Als ik een nummer maak met als titel ‘Het IND-beleid kan echt niet’, dan zou dat wel problematisch zijn. Die behoefte heb ik tot nu toe niet gevoeld.

Maar je vertelt wel waar je staat in het politieke spectrum.
Of ik het met bepaalde dingen wel of niet eens ben, maakt niet zoveel uit. Ik voer gewoon beleid uit.

Heb je niet stiekem de macht om het kwartje de goede kant op te laten vallen?
Dat valt tegen. Ik heb twee leidinggevenden die dat voorkomen.

Het lijkt mij lastig om beleid uit te voeren waar je het niet volledig achterstaat.
Het is onmogelijk dat iedereen die bij de IND werkt het honderd procent eens is met welk beleid dan ook. Als jurist vind ik dat juist de schoonheid ervan. Het is niet van persoonlijke voorkeuren afhankelijk. Natuurlijk zou ik stoppen als ik mijn werk niet naar eer en geweten zou kunnen doen. Dat is niet het geval. Het is best netjes geregeld.

Is er veel veranderd in de twee jaar dat je ertussenuit was?
Het is alleen maar beter geworden. Een voorbeeld: in Europa zijn we gewend dat je elkaar leert kennen, je gaat daten, dat wordt een relatie, je gaat samenwonen en uiteindelijk trouw je. In Eritrea word je uitgehuwelijkt. Je ziet elkaar voor het eerst op de bruiloft en daarna keer je allebei terug naar het huis van je ouders. We keken daar voorheen heel kritisch naar: oké, jullie zijn getrouwd, maar jullie hebben elkaar maar één keer gezien dus het telt niet. Tegenwoordig toetsen we alleen of dat huwelijk daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Best een mooi beroep.
Ja. Best heftig ook. Je maakt keuzes die bepalend zijn voor het leven van mensen. Het is verder gewoon een kantoorbaan. Je zit de hele dag achter je computer.

Dat geldt toch voor bijna elke baan?
Als muzikant ben je vooral e-mails aan het beantwoorden en zit je in de tourbus te stinken. Je ontkomt niet aan de knulligheid van het bestaan.

Had je verwacht dat het kunstenaarschap romantischer zou zijn?
Ik ben er geleidelijk ingerold, het romantische beeld is langzaam gestorven. Ik weet niet zeker of ik het mij ooit anders heb voorgesteld. Waarschijnlijk wel. Zo gaat het met alles in het leven. Je maakt er een romantisch verhaal van.

En het valt altijd tegen?
Nee, dat is dus grappig. Vooraf heb je een romantisch beeld. Op het moment zelf is het wat het is en achteraf romantiseer je het weer. Dat is mijn ervaring met het ervaren van dingen. Kijk naar je kindertijd. Ik krijg een warm gevoel als ik daaraan terugdenk. Lekker naar mijn vader in de caravan aan het meer, heel de dag kanoën en zwemmen. In werkelijkheid zat ik mij waarschijnlijk negentig procent van de tijd te vervelen. Het regende vaak, ik had ruzie met mijn buurjongen en ik werd buitengesloten door andere kinderen. Maar dat herinner ik mij niet.

In de videotrilogie die bij het album hoort zit je lekker in een auto te cruisen. Hoe verhoudt zich dat met je linkse idealen?
Ik zal niet beweren dat ik beter ben dan anderen. Ik ben niet eens vegetariër. Goed, ik heb geen auto, maar dat is vooral omdat ik dat niet kan betalen. Ik ben net zo fucked up bezig als de meeste mensen en net zo conflicted als iedereen die beseft dat wat we doen niet houdbaar is. Ik heb een keer een interview gelezen met een klimaatwetenschapper die vertelde dat er niets meer te redden valt. Over vijftig jaar is het gebeurd. Hij eindigde met een deus ex machina: ineens had hij er toch vertrouwen in dat het goedkomt. Zo denken we ook over ons eigen leven. Het gaat ergens heen, er komt een climax, het is allemaal ergens goed voor geweest.

Misschien komt het ook wel goed. Dat de aarde opwarmt betekent niet dat het overal warmer wordt. Wie weet wordt het in de Sahara juist koeler. Kunnen we daar gaan wonen.
Hopelijk hebben ze daar dan een beetje relaxed vluchtelingenbeleid.

Kun je jou en mij het Nederlandse beleid aanrekenen?
Het is een collectieve verantwoordelijkheid. Wij, als Nederlands volk, hebben hiervoor gekozen.

Daar heb ik moeite mee. Wat als je het oneens bent met de politieke keuzes die gemaakt worden?
Dan komen we weer op dat punt: wat bindt ons? Nederland is maar een verhaal. Het is niet een ding, zoals de tafel waaraan we zitten. Het is intersubjectief en het verandert de hele tijd. Je hoort vaak over de VOC, over de gouden eeuw. Dat is waar Nederland voor staat. Ondernemers! Zelfredzaamheid! Zijn wij ons verleden? En dan ook nog een rooskleurige versie van dat verleden?

Je komt weleens in het buiteland, toch? Kijken ze daar anders tegen Nederland aan dan vroeger?
De clichés van wiet en hoeren staan nog overeind. Linkse Guardian-lezers beginnen wel eens over Zwarte Piet.

Dat is nieuw. Nederland werd geprezen om zijn tolerantie.
Dat imago hebben we nog steeds, maar ze weten in het buitenland ook van Geert Wilders. De opkomst van het populisme is niet specifiek iets Nederlands, natuurlijk. Je hebt Le Pen, Trump, Brexit. Het is breder dan intolerantie en xenofobie. Het is ieder voor zich. Superisolationistisch.

Gek eigenlijk dat we ons als mensheid niet per definitie met elkaar verbonden voelen.
Omdat we geen gedeelde vijand hebben.

We hebben een invasie van aliens nodig?
Zo werkt het wel. En het gaat in golven. Je ontmoet iemand en alles is mooi aan die persoon. Na tien jaar denk je: alles is mis. Toen decennia geleden begonnen werd aan het Europese project, vond bijna iedereen dat geweldig. Nu zeggen we: shit, er zijn allemaal regels, we snappen er niets van, waar is het democratisch proces? Er zijn genoeg legitieme zorgen, maar het is ook gewoon een golfbeweging.

Is het moeilijk om verliefd te worden als je weet dat het weer ophoudt?
Tot nu toe niet. Daar ben ik nog niet verbitterd genoeg voor. Of ik ben te dom.

Hoe was je op school met gym?
Heel slecht. Toevallig ben ik vorige week begonnen met sporten. Er is een sportschool op mijn werk. Mijn nieuwe beleid, dat ik nu al anderhalve week volhoud, is dat ik elke dag na de lunchpauze twintig minuten ga sporten. Tien minuten op de crosstrainer, vijf minuten planken, vijf minuten yoga.

Houd je van rituelen? Ontbijt je bijvoorbeeld elke dag hetzelfde?
Ik ontbijt niet, telt dat ook? Ik probeer iemand te zijn met rituelen, maar het lukt niet echt.

In de video van Where did you go gooi je een dartpijl. Doe je dat expres zoals je dat doet?
Als een mongool, bedoel je?

Dat woord wilde ik niet gebruiken. Heb je wel eens een dartwedstrijd gezien.
Nee. Je bedoelt dat het er fysiek beroerd uitziet?

Best wel.
Oké. Heb je een doel met deze vraag of is het gewoon een belediging?

Vind je het vervelend als iemand zegt dat je niet kunt darten?
Valt mee.

Nederlanders zijn goed in darten. Het hoort bij onze identiteit.
Dat is waar. Ik heb een goede vriend in Engeland die het altijd heeft over Raymond… Barneveld? Is dat een persoon?

Van Barneveld heet hij. Dat was ooit de beste darter ter wereld. Nu hebben we een nieuwe. Raymond van Gerven. Nee, hij heet anders. Het lijkt me althans sterk dat hij ook Raymond heet.
Het zou best kunnen, hoor. Er zijn gekkere dingen gebeurd.

Dan denken alle Britse dartfans dat iedereen in Nederland Raymond heet. Hoeveel Raymonds ken jij?
Ik kende er eentje toen ik een tiener was. Toen had je nog subculturen. Hij was gothic. Ik was ook gothic. Dan ken je elkaar.

Waar speelde zich dat af?
In de gothicclub. Niet in een specifieke stad. De gothicscene verplaatste zich elk weekend.

Hoe lang heb je in die wereld rondgedwaald?
Een jaar of drie.

Schminkte je je gezicht wit?
Nee, ik ben van mezelf al wit genoeg. Ik had wel zwart rond mijn ogen en ik droeg oncomfortabele kleding.

Zo wit vind ik je niet. Toen je geïnterviewd werd door The Guardian was de openingszin: het eerste wat opvalt is hoe wit ze is.
Dat is raar, toch? Stel dat ik donker was geweest, dan had hij niet kunnen schrijven: zo, die is zwart! Als kind kreeg ik veel commentaar op de kleur van mijn huid. Ga eens onder de zonnebank! Dit is echt niet gezond! Terwijl dit mijn lichaam is. Trauma’s, trauma’s. Maar ja.

Vallen jouw fans onder een bepaalde subcultuur?
Het zijn vooral middle aged white men. Zo gaat het in deze scene. Zij pikken bands als eerste op. Als je op festivals gaat spelen wordt je publiek diverser. Dan komen de jonge meisjes. Die zijn mijn lievelings. Tieners beleven alles intenser. Niets tegen middle aged white men, hoor. Niet in deze context. Het is prima dat ze van mijn muziek houden.

Volg Noisey op Facebook , Instagram en Twitter.