‘Kinderen voor Kinderen 18’ heeft mij gemaakt tot wie ik nu ben

Het is vrijdag, en alsof dat niet genoeg reden is om flink naar de haaien te gaan, komt vandaag ook het 39e album van Kinderen voor Kinderen uit. Dat is het beste nieuws sinds 22 september 2017, toen de vorige plaat van ze uitkwam. Het kinderkoor bestaat al sinds 1980 en brengt elk jaar een album uit, met daarop klassiekers zoals Ik Heb Zo Waanzinnig Gedroomd of het legendarische Tietenlied. Als je ouders ook maar een beetje van je hielden, had je naast vijf sprookjes-cd’s, de eerste albums van de Spice Girls en Shania Twain, ook een Kinderen voor Kinderen-plaat in je collectie. Vergeet Ronnie Flex of Frans Bauer: Kinderen voor Kinderen is het belangrijkste culturele erfgoed van Nederland. Het is de basis van de opvoeding van ieder kind, een cruciaal onderdeel in de ontwikkeling van je hedendaagse identiteit. Het leert je wat goed en fout is, en laat zien wat zich daartussen bevindt.

Vooral de achttiende cd is er eentje die mij gevormd heeft tot wie ik nu ben. Deze plaat kwam uit in 1997, maar ik ontdekte het pas een jaar later, toen ik vijf jaar oud was. De liedjes gaan over liefde, verlatingsangst, sterven, geboorte en zo’n beetje alle existentiële crisissen die een mens kan meemaken. Het leerde mij over verliefd worden, zakgeld durven opeisen en afscheid nemen. Dankzij Pieper (“geef die pieper nou een zwieper”) ontdekte ik dat ik niet te veel op mijn toekomstige mobieltje zou mogen zitten als ik in gezelschap ben. Ik weet eigenlijk niet wie ik zou zijn zonder de cd. Het heeft me voorbereid op alle ellende die me te wachten stond, en me gesteund in donkere tijden. Ik denk nog bijna dagelijks terug aan Kinderen voor Kinderen 18.

Het meesterwerk begint met het nummer Ik Word Miljonair. Toen ik zes jaar was, wilde ik of model worden, of bioloog. Ik wist niet wat het precies inhield, maar ik wist wél dat het belangrijk was om te weten wat ik wilde worden. In het lied worden dezelfde levensvragen besproken, en vooral: de drang om rijk te worden, wat vaak de grote drijfveer is in iemands zoektocht naar een toekomstige baan. Rond die tijd zag ik op tv een reclame voor hele dure witte chocolade. In het spotje wordt verteld hoe je zogenaamd objecten rondom je zou kunnen breken, puur door te bijten op de harde crunch van de chocolade. Ik wilde dat doen, en dat was het moment dat ik besefte dat ik geld nodig had om gelukkig te worden. Het koor zingt ook over hoeveel gemakkelijker het is om geld te hebben – of je nu bakker, conducteur of metselaar bent. Maar zoals het hoort in een kinderlied eindigt het met een wijze les:

♬Maar is het waar wat wordt verteld, al die ellende over geld? Is het dan eigenlijk wel waard, om miljonair te ziiiiiijjjjjjn? ♬

Hoewel ik vandaag de dag overtuigd ben dat het antwoord waarschijnlijk gewoon ‘ja’ is, weet ik nog dat ik toen vastberaden was om geluk te kiezen boven geld. Vandaar dat ik nu schrijver ben, en op het einde van de maand niet veel meer kan betalen dan droge spaghetti met in het beste geval wat knoflook.

Ook Smoorverliefd leerde me hoe hard de echte wereld kan zijn. Van alle nummers ooit gemaakt, gaat waarschijnlijk negentig procent over liefde. Toch zijn er weinig liedjes die zo hard spijkers met koppen slaan als Smoorverliefd, waarin gezongen wordt hoe ieder uur “wel een dag of tien lijkt” als je verliefd bent. En vooral: hoe verschrikkelijk het is als die persoon waarop je verliefd bent je niet ziet staan. Ik had als vijfjarige nog weinig meegemaakt op het vlak van de liefde. Ik dacht dat ik verliefd was op Zorro, maar ik wilde ook wel met Mr. Proper trouwen. Toch sneed er niets dieper dan de zin “smoorverliefd, ik wist niet dat er zoiets ergs bestond.” Ik had geen idee wat écht verliefd zijn was, maar door het nummer had ik al meteen liefdesverdriet. Twintig jaar later, ben ik door verschillende liefdesverdrietfases gegaan: op mijn tiende huilde ik omdat ik die jongen van sportkamp ging missen. Op mijn twaalfde liep een relatie van twee weken op de klippen. Op mijn vijftiende werd ik voor het eerst echt verliefd op een veel oudere jongen, die me – vreesde ik – toch nooit ging zien staan. Bijna tien jaar later, moest ik hem – net zoals ik al deed met verschillende andere jongens in mijn leven – weer loslaten. Ik ontdekte dat liefdesverdriet het equivalent is van een gigantische tang die zich rond je hart klemt en langzaam al het leven uit je perst. Alhoewel er een groot verschil is tussen m’n liefdesverdriet voor de jongen van sportkamp en mijn eerste grote liefde, moest ik elke keer terugdenken aan hoe het fenomeen beschreven wordt op Smoorverliefd. Hoe je geen honger en geen slaap hebt, hoe je je hoofd er niet bij kan houden en dat je keer op keer je het gevoel hebt dat er niets ergers bestaat dan liefdesverdriet. Het nummer was een visioen van de terminale ziekte genaamd liefde, en tegelijkertijd een troost dat iedereen weleens door die krochten van de hel gaat.

Van liefdesverdriet wist ik misschien nog weinig, maar wat ik wel wist, is hoe vreselijk hypocriet volwassen mensen kunnen zijn. Het ene moment schreeuwen je ouders dat het huis een tyfuszooi is, dat ze de wereld haten en iedereen hun kloten kan kussen. Het andere moment gaat de bel en doen ze met een brede glimlach de deur open om het bezoek te verwelkomen. Het nummer Visite gaat over die schrijnende hypocrisie van de volwassen mens en ik was altijd vastberaden om niet zo te worden. Ik wilde me niet vereenzamen door koste wat het kost een masker op te zetten, om zo de illusie te wekken dat alles perfect gaat, terwijl ik eigenlijk gewoon een potje wil janken.

Een ander nummer dat mijn vijfjarige bloed deed koken, is Oma. In het nummer hoor je hoe een vrouw smeekt om niet achtergelaten te worden in het bejaardentehuis, waarop de moeder doodleuk antwoordt: “Dit is je thuis.” Een mondharmonica benadrukt ondertussen hoe vreselijk depressief de oude vrouw is. Een bejaardentehuis is waarschijnlijk de naarste plek op aarde: oudjes komen er samen in een ruimte vol tl-lichten, met stoffige plastic planten, een vochtig systeemplafond en muren in de kleur van diarree, en sterven daar niet veel later. De wachtruimte is al een gruwelijke ervaring wanneer je eventjes op bezoek komt, laat staan om er dag in, dag uit te zijn. Nu ik wat ouder ben, besef ik ook dat dit voor veel mensen de enige oplossing is en dat er best veel manieren zijn om samen sterven wat gezelliger te maken. Het is althans leuker dan in je eentje thuis zitten met niemand tegen wie je kan klagen.

Maar vooral nummer 12 was een mokerslag in mijn tere jonge maagje, en tegelijkertijd een ongelooflijke steun. Ik heb al veel gehuild in mijn leven: verloren liefdes, studiefrustratie of video’s van emotionele huwelijksaanzoeken, maar ik heb waarschijnlijk het meest gejankt om Het Leven Duurt Een Leven Lang – een nummer over de dood van iemands moeder.

“Lieve kind’ren, luister goed”, sprak hij heel zachtjes en ging staan
Er komt vandaag een kind iets later, want zijn mama is doodgegaan
Ik zag toen tranen in zijn ogen, ook al is de meester groot
En met de hele klas hebben we toen gepraat over de dood
De meester had het over ‘t leven waarmee je ‘t vergelijken kon
Hij gaf als voorbeeld dat het leek op het zingen van een canon
Je weet precies wanneer ‘t begint, maar het eind is niet bekend
Dat weet alleen, dat weet alleen de dirigent
(…)
Wees niet bang, een leven duurt een leven lang.”

Die tekst. Die dode mama. Verwarde kindjes in een klas. Kinderen die zingen over doodgaan, terwijl een viool door de huilerige stemmetjes walst. Ik kan dit nummer nog steeds niet aan. Het was mijn eerste introductie aan de dood. Ik had al twee katten en een konijn verloren, en hoewel dat de hel was, wist ik niet zo goed wat ‘sterven’ nou precies was. En het heeft nog jaren geduurd voordat iemand in mijn dichte omgeving stierf. Toen ik negentien was overleed mijn ex-vriendje en mijn volledige wereld stortte ineen. Er is weinig troost als je eenmaal echt afscheid hebt moeten nemen, maar Een Leven Duurt Een Leven Lang hielp mij. Zodra ik muziek kon luisteren zonder te janken, werkte het lied vreemd genoeg bijzonder rustgevend. Het toont hoe weinig je als mens te zeggen hebt over het leven en de dood, en hoe weinig zin het heeft om bang te zijn voor een einde dat je vaak niet ziet aankomen.

Maar dat is niet alles. Op het album staan ook nog nummers over witte muizen, tandartsen en dinosauriërs. Zonder enig moraal, levenslessen of wijsheden, want dat leerde Kinderen voor Kinderen mij ook: het leven mag soms ook gewoon eens leuk zijn.

Volg Noisey op Facebook , Instagram en Twitter .