Tatjana Almuli is klaar met de doodvermoeiende stereotypen over dikke mensen

Tatjana Almuli (26) werkt als freelance fotograaf en schrijver, en woont in Amsterdam. Eerder deze week plaatste ze een foto van haar lijf op Instagram, dat in haar eigen woorden “nooit aan de norm heeft voldaan.” Ze schreef er helemaal klaar mee te zijn in een staat van constante verontschuldiging te leven, alleen maar om hoe ze eruitziet.

Ook had ze het in haar post over twee kampen: enerzijds dikke mensen die veel afvallen en er vervolgens alles aan doen om zo gezond mogelijk te leven, anderzijds dikke mensen die helemaal oké zijn met zichzelf en body positivity nastreven. Tatjana schreef dat ze zich in geen van deze kampen kan vinden, en aan de reacties te zien waren veel mensen het met haar eens.

Ik belde Tatjana op om te horen over het boek dat ze over dit onderwerp wil schrijven, haar zelfbeeld na haar deelname aan tv-programma Obese, en de opmerkingen die ze als kind al naar haar hoofd geslingerd kreeg.

Broadly: Je werd wakker en besloot deze foto op Instagram te zetten. Hoe was dat?
Tatjana Almuli: Ik liep al weken met deze post rond in m’n hoofd, maar had ‘m tot nu toe nog niet durven posten. Ik heb eerder wel vergelijkbare foto’s op Instagram en Facebook geplaatst en columns over het onderwerp geschreven, maar nog nooit zo eerlijk als die post van woensdag. Ik merkte dat ik, zelfs wanneer ik over mijn eigen onzekerheden schreef, mezelf toch altijd nog van mijn beste kant probeerde te laten zien. Daar ben ik sinds een tijdje helemaal klaar mee. Nu dacht ik: fuck it, ik doe het gewoon.

Hoe zijn de reacties tot nu toe?
Heel goed. Ik heb honderden privé-berichten gekregen, het grootste deel van mensen die ik niet ken. Tot nu toe heb ik nog helemaal geen negatieve reacties gehad, dat verbaast me wel. Ik ken wel meer mensen die zich inzetten voor de zichtbaarheid van dikkere mensen, en die hebben vaak wel met trolls te maken. Ook ben ik door verschillende uitgevers benaderd over het boek dat ik wil gaan schrijven.

Je vertelt in de post dat de meeste gesprekken in je leven over je gewicht gaan, en nu ga je er ook een boek over schrijven. Word je niet intens moe van dit onderwerp?
Heel moe. Daar ben ik me eigenlijk pas sinds een paar maanden van bewust. Ik denk steeds vaker: ik ben zoveel meer dan alleen mijn lichaam. Maar ik heb het continu praten over dit onderwerp ook wel deels zelf in stand gehouden. Ik denk dat dat vooral komt door het feit dat ik al van kinds af aan geconfronteerd word met negatieve opmerkingen over mijn gewicht en uiterlijk. Om andere mensen dan maar voor te zijn, begon ik zelf over mijn gewicht. Inmiddels ben ik tot de conclusie gekomen dat het me veel te veel energie kost – ik ben klaar met die constante verontschuldigingen en schaamte. Dat is ook een onderwerp dat ik in het boek wil behandelen.

Aan de ene kant is Instagram een medium waarop je dit soort onderwerpen aan kunt kaarten, en tegelijkertijd is het ook een belangrijke bron van het in stand houden van stereotypen en ideaalbeelden.
Dat is inderdaad lastig, en dit is dan ook de eerste keer dat ik iets gepost heb dat zo eerlijk is. Ik zie er niet op m’n voordeligst uit op deze foto, en daarom heb ik ook zo lang getwijfeld. Ik laat mijn onzekerheden al langer zien, maar speelde dan nooit helemaal open kaart – en als mensen me dan bewonderden door mijn eerlijkheid, voelde dat toch niet helemaal oprecht.

In je post heb je het over twee kampen: of body positivity, of mensen die veel zijn afgevallen en dat willen laten zien. Jij voelt je in geen van beiden thuis?
Vroeger herkende ik me helemaal niet in ook maar één van die kampen. Ik leed aan morbide obesitas en was alleen maar heel negatief over mezelf. In 2014 heb ik aan het tv-programma Obese meegedaan, en als gevolg daarvan ben ik heel veel afgevallen. Ik sloeg door naar die kant van continu bezig zijn met zo gezond mogelijk leven, al leefde ik eigenlijk nog steeds heel ongezond – op sommige dagen leefde ik alleen op een groen sapje, en ik sportte als een gek.

Na verloop van tijd kwam ik weer aan, en daar werd ik ook niet gelukkig van. Toen kwam ik in aanraking met influencers die de body positivity-beweging aanhangen, en dat heeft zeker een positief verschil gemaakt. En alhoewel ik die vrouwen echt bewonder, kan ik me nog steeds niet helemaal in die beweging vinden. Ik zit in het midden, in een soort limbo.

Met het programma Obese ben je toentertijd 56 kilo afgevallen. Veranderde je zelfbeeld daardoor?
De opnames voor dat programma duurden tien maanden, en in het begin van dat hele proces was mijn negatieve zelfbeeld nog heel dominant. Later veranderde dat wel een beetje. Toch kwam die verandering niet vanuit mezelf: ik werd vanwege mijn gewichtsverlies continu opgehemeld door andere mensen. Maar toen het programma af was gelopen en ik weer wat aankwam, werd dat negatieve zelfbeeld erger dan ooit. Ik schaamde me dood dat het me niet was gelukt; ik was natuurlijk ook op tv geweest, dus ik werd ook herkend op straat. Ik voelde me erg in de gaten gehouden en leefde eigenlijk in een constante staat van schaamte en verontschuldiging.

Behandelden mensen je anders, nadat je zoveel was afgevallen?
Ja. Niet iedereen hoor, voornamelijk mensen die wat verder van me afstonden. Voorheen werd er continu in een negatieve context over mijn lichaam gepraat. Niet altijd in heel harde woorden, maar soms ook wel. Als 10-jarige werd er door familieleden al tegen me gezegd dat ik “nooit een man zou krijgen als ik zo dik bleef” en “nooit een baan zou vinden”. Toen ik zoveel afviel, werden zulke opmerkingen niet meer gemaakt. Dat is ook een onderwerp waarover ik het wil hebben in mijn boek, de negatieve connotaties die aan dik zijn hangen: je zou lui, dom en ongedisciplineerd zijn. Dat is natuurlijk bullshit. Ik hoorde van de programmamakers van Obese dat het ook best een big deal was dat ik als jonge, Amsterdamse student meedeed aan het programma, omdat er een beeld heerst van dikke mensen waar ik blijkbaar niet aan voldeed.

Hoe zou ‘jouw kamp’ eruitzien?
Kijk, vroeger werd dik zijn alleen maar geassocieerd met negativiteit. Ik ben heel blij dat die body positivity-beweging zich ontwikkeld heeft, en ik kan me daar deels in vinden. Maar ik merk dat veel mensen die bij die beweging horen best huiverig zijn als er over afvallen gesproken wordt, en dat vind ik jammer. Ik wil namelijk nog steeds afvallen, maar zie nu wel in dat dwangmatig hypergezond leven mij niet gelukkig of gezond maakt. Ik mis een middenweg; eentje waarbij je oké kunt zijn als je dik of dikker bent, maar tegelijkertijd ook gewoon nog kunt denken, praten en schrijven over afvallen.

Door het 'succes' van je post blijkt wel dat je niet de enige bent die er zo over denkt.
Daarom denk ik dat mijn boek ook zo hard nodig is. Ik voel de drang om de wereld te laten weten dat het allemaal niet zo zwart-wit is, dat je als dikke vrouw heus wel fit kunt zijn en van groentes en havermout kunt houden, maar dat hypergezond leven ook niet de heilige graal is, en niet per se tot een succesverhaal leidt.