Het verhaal achter de soundtrack van ‘The Sims’: je eerste favoriete jazzplaat

Ergens in 1999 probeerde muzikant Jerry Martin in zijn garagestudio liedjes te maken die zo onopvallend mogelijk waren. Destijds was hij audio director voor game-ontwikkelaar Maxis, waarvoor hij de soundtrack gecomponeerd had voor bouwgames als SimCity 3000 en SimCopter. Maar The Sims, het nieuwe project van de briljante game-regisseur Will Wright, zou iets compleet nieuws zijn. In dit spel kon je weer oneindig lang bouwen, maar dan minder grootschalig. Het zou evenveel geduld opeisen als het in elkaar zetten van een volledige stad, maar zonder alle actie die een game als SimCity bevatte. Het grootste deel van The Sims zou bestaan uit muren opzetten, het juiste behang uitkiezen en meubels verplaatsen. Het ging eigenlijk nergens over, en de muziek moest daarbij passen.

“Het moest ontspannend zijn en geschikt om bij na te denken over het leven,” zegt Martin over de telefoon vanuit zijn nieuwe huis in Californië. “Je zit gewoon een beetje te bouwen en te schuiven met een huis. Dat kan voor eeuwig doorgaan – het gaat nergens naartoe.”

18 jaar na het eerste deel binnen de gamereeks is The Sims enorm gegroeid. De 4 delen van het spel (en de ontelbare uitbreidingen die erna kwamen) zijn 200 miljoen keer verkocht wereldwijd, en vertaald in 22 talen. Ook de muziek groeide mee. Voor The Sims 3 hebben artiesten zoals My Chemical Romance, Flo Rida en Kelly Rowland nummers opgenomen in ‘Simlish’, de unieke taal die de figuren in de game spreken. De soundtrack voor The Sims 4 is gemaakt door de gerenommeerde Britse neoklassieke componist Ilan Eshkeri. Niet je minste lijstje muzikanten.

Maar de achtergrondmuziek van de ‘Build Mode’ maakt toch wel de grootste indruk, juist door weinig indruk achter te laten. Het is gecomponeerd door Martin, samen met de saxofonist van The Doobie Brothers en jazzpianist John R. Burr, en bestaat uit instrumentale, new-age-pianostukken. De zes nummers drijven elke keer als je de game pauzeert onopgemerkt je koptelefoon binnen. In het jaar 2000 luisterden jongeren over de hele wereld naar impressionistische en semi-geïmproviseerde jazz zonder dat ze het echt doorhadden.

Het is gek genoeg een van de meest beluisterde verzameling liedjes van deze eeuw, tot dusver. BussinessWire gaf in 2005 aan dat de originele Sims zestien miljoen keer over de toonbank is gegaan. Er zijn maar vier albums die in dat jaar meer exemplaren hebben verkocht: Linkin Parks Hybrid Theory, Britney Spears’ Oops!… I Did It Again, Eminems The Marshall Mathers LP en The Backstreet Boys' Black & Blue. Kid A van Radiohead kwam dat jaar ook uit en wordt door velen gezien als een baanbrekende plaat. Toch verkocht Radiohead ‘maar’ anderhalf miljoen exemplaren. Dat is ongeveer een tiende van wat The Sims voor elkaar kreeg om te verkopen. Je kunt dus wel stellen dat meer mensen Martins minimalistische jazz hebben gehoord dan de uithalen van Thom Yorke op Everything in Its Right Place.

Je kan je misschien voorstellen dat weinig mensen tijdens het pitchen van het idee voor The Sims dachten dat het zo’n succes zou worden. Jeff Braun, medeoprichter van Maxis, zei dat het bestuur van het bedrijf oprecht verbijsterd was door het idee van Wright. “Het bestuur keek naar The Sims en zei: ‘Wat is dit? Hij wil een interactief poppenhuis maken? Deze gast is gek,’” vertelde hij in een interview met The New Yorker. Martin herinnert het zich anders. Hij zei dat de reacties bij Maxis redelijk positief waren, terwijl EA Games – die zich meer richten op sport- en actiespellen – niet wisten wat ze aan moesten met zo’n vreemd concept.

Martin had in ieder geval alle vrijheid om te doen wat hij wilde. Wright kwam af en toe met wat suggesties, maar die gingen meestal over de radiozenders die de spelers konden aanzetten wanneer de Sims thuis aan het dansen waren. Build Mode (en ‘Buy Mode’, waarvoor de soundtrack een stuk energieker was) kwam voort uit Martins fantasie.

Martin wilde sombere jazz maken die je niet in een hokje kan plaatsen. Hij nodigde Russo uit, die in dezelfde straat als hij woonde, om hem te helpen met wat nummers. Een situatie die zo in The Sims zelf zou passen.

Russo vond Martin redelijk streng tijdens het proces. Martin gaf hem een paar ‘sfeerwoorden’ om mee te werken, maar echt duidelijke referenties naar het soort muziek dat hij voor ogen had kwamen er niet. Russo kwam dan vervolgens terug bij zijn buurman met een zorgvuldig in elkaar gezet piano-arrangement. Hij liep de straat over naar Martins studio, presenteerde vol trots zijn werk, en realiseerde dat Martin alleen maar geïnteresseerd was in een klein deel ervan. “Ik herinner me dat ik vaak met mijn handen in het haar zat. Ik dacht: jeetje, ik heb net dit fantastische muziekstuk geschreven en hij wil alleen maar de vier maten ergens in het midden gebruiken. Het werkte wel goed, ik werd gedwongen om dingen anders aan te pakken. Zo probeerde ik methodes uit waar ik normaal gesproken niet voor zou gaan.”

De grotere uitdaging lag in het concept van de muziek zelf: liedjes die niet te erg opvallen. Na tours met The Doobie Brothers en spelen voor de Grammy-winnende jazzgroep The Yellowjackets, vond Russo het lastig om zoiets te maken. “De muziek moest interessant genoeg zijn om naar te blijven luisteren, maar niet zo interessant dat het zou afleiden van wat er tijdens het spel gebeurt,” zegt hij. “In mijn wereld ben ik als jazz-saxofonist gewend om een grote indruk achter te laten. Ik maak er altijd een heel gebeuren van."

Martin had van de ontwikkelaar al wat vroege beelden van het spel gekregen, en hij mocht zelfs al wat rondspelen met de eerste demo’s. Russo had ondertussen geen idee van wat er op het scherm zou gebeuren terwijl zijn muziek afspeelt. “Ik moest iets creëren zonder te zien waar het voor was,” vertelt hij. “Ik kreeg een sfeer of emotie toegestuurd en daar moest ik het mee doen.” Russo dacht door Martins suggesties dat het eindproduct iets “vrolijks, onschuldigs en hoopvol” moest zijn.

Wanneer Russo en Martin er samen niet uitkwamen, belden ze Burr, een succesvolle jazzpianist en veel gevraagde livemuzikant. Hij vond het prima om met Martins vage ideeën te werken. Sterker nog: Burr zei dat hij de knip-en-plak-stijl van Martin juist fijn vond: “Ik keek gewoon naar Martin en vroeg: ‘Klinkt dit als iets wat je in gedachten hebt?’” Burr staat niet in de credits als componist van de soundtrack, maar Burrs piano is op bijna elke track van de Build Mode te vinden.

Burr is ook de enige die zich kan herinneren welke muziek de soundtrack heeft geïnspireerd. Hij zegt dat hij de klassieke jazzpianist Keith Jarreth altijd hoog had zitten, en dat is te merken: de soundtrack van The Sims brengt een wanhopige schoonheid over. George Winston, wiens muziek heen en weer gaat tussen folk en impressionisme, zat ook in het achterhoofd van Burr tijdens het maken van de soundtrack. “Het was, bij gebrek aan een betere term, een soort gevoeligheid die je ook hoorde bij het new-age-label Windham Hill Records,” zegt hij

Het is maar goed dat Burr zich dat allemaal herinnert, want Martin weet nog steeds niet wat hij fans moet vertellen als ze hem vragen stellen over de muziek. “Veel mensen vragen: ‘Waar kan ik dit soort muziek vinden?’ Maar ik weet het echt niet! Het was gewoon onze stijl. Een goede combinatie van een stuk dat ik schreef en Burr die erop improviseerde,” legt hij uit. Alle drie de muzikanten zeggen dat ze een idee hebben van hoe succesvol hun muziek in The Sims is, al lijkt Burr het niet meteen helemaal door te hebben. Hij zei dat hij bij zijn neefje op bezoek ging niet lang na de release van het spel, en vertelde dat hij een deel van de muziek gemaakt had. “Ik dacht dat Maxis een klein, lokaal bedrijfje was. Dus toen mijn neefje het speelde dacht ik dat dit heel erg toevallig was. Maar hij zei: ‘Dit is het grootse spel in de wereld.’ Dat was nieuw voor me op dat moment.” Russo werkte een jaar fulltime voor Maxis voordat hij terugging naar The Doobie Brothers, maar hij heeft nooit de kans gehad om The Sims te spelen. Tot de dag van vandaag is Martin de enige die dat gedaan heeft, en zelfs hij zegt dat hij nooit de tijd heeft gehad om er echt in te komen. Hij is wel met Burr aan het praten over het opnemen van een vervolg op de Build Mode-muziek, maar dat is afhankelijk van de goedkeuring van game-uitgever EA. Hij is bezig met het vinden van een goede manier om het project te crowdfunden. Voor nu zijn alle originele tracks te vinden op zijn website, en je kan ze er gratis downloaden.

Bekijk ook: China's Online Big Movies.

Voor de miljoenen mensen die hiermee opgegroeid zijn, is het moeilijk om de muziek los te trekken van de nostalgie. GQ’s Lauren Larson schreef laatst dat The Sims een betere meditatie is dan meditatie zelf. Als je zo jong was dat je nog geen weet had van cynisme, gaf het je een kijkje in een positieve toekomst. Misschien kon je écht een brandweerman, rockster of topmodel worden. Misschien kon je écht een cheatcode intikken en miljoenen dollars verdienen. Misschien is het bouwen van een paleis met een binnenzwembad en een enorme tv inderdaad niet onmogelijk. Misschien wordt verdriet veroorzaakt door honger, en kun je honger stillen met cornflakes, en er zijn altijd cornflakes in de keuken dus het probleem is zo opgelost. Zelfs zonder het spel te spelen, probeerden de muzikanten die de soundtrack maakten deze heerlijke onschuld vast te leggen. Russo kan zich vooral de vierde track herinneren, die uiteindelijk If You Really See Euridice genoemd werd. Dat nummer wekt nog altijd een hoop bij hem op. “Dat is de mooiste track, elke keer als ik het hoor denk ik: oh mijn god, dat heb ik bedacht. Wat prachtig.’”