Volgens onderzoek is het innemen van de abortuspil zonder dokter erbij helemaal veilig

Een nieuw onderzoek wijst uit dat een abortuspil via de telefoon bestellen, dus zonder tussenkomst van een dokter, veilig en goed werkt. Het onderzoek keek naar de eerste duizend vrouwen die een abortuspil bestelden via de Tabbot Stichting – een telezorgbedrijf in Australië waar je via de telefoon medicijnen kunt bestellen. De resultaten werden begin april gepresenteerd door professor Suzanne Belton op het World Congress on Public Health.

Vrouwen in Australië en de VS lopen tegen dezelfde obstakels aan, namelijk anti-abortuswetten en het feit dat veel dokters weigeren abortussen uit te voeren of de abortuspil te geven. Dit zorgt ervoor dat vrouwen op plekken zonder abortusklinieken maar weinig opties hebben als ze ongewild zwanger zijn.

In Nederland kunnen vrouwen dankzij een wet van minister Schippers sinds januari terecht bij hun huisarts voor een abortuspil. Eerder kon dit alleen bij ziekenhuizen en in abortusklinieken. De huisarts heeft dan wel een speciale vergunning nodig om de pil voor te kunnen schrijven en ze kunnen zelf beslissen of ze dit wel of niet willen doen.

In theorie zou telezorg ervoor kunnen zorgen dat meer vrouwen toegang hebben tot alle benodigdheden voor gezinsplanning. Nadat een vrouw een gratis nummer belt, regelt de Tabbot Stichting een echo en een bloedtest bij een lokale kliniek. Een dokter die in contact staat met de stichting krijgt de resultaten en als de patiënt wordt goedgekeurd, belt de dokter de patiënt om ze voor te bereiden op het proces. De service kost 250 dollar.

De patiënt krijgt dan per post mifepriston en misoprostol – de medicijnen die samen worden gebruikt om een miskraam op te roepen – preventieve antibiotica, pijnstillers en een middel tegen misselijkheid opgestuurd. Een verpleger belt de vrouwen een dag later om te kijken hoe het met hen gaat en tien dagen later ontvangen ze een bloedtest om te zien of de abortus is gelukt. De abortuspil kan tot tien weken in de zwangerschap worden gebruikt, maar de Tabbot Stichting biedt het alleen aan vrouwen die minder dan 63 dagen zwanger zijn.

Het onderzoek liet volgens de Sydney Morning Herald zien dat 717 van de 1000 vrouwen die de abortuspil kregen de pil ook echt namen. 82 procent van hen bevestigde dat ze een normale beëindiging hadden. 15 procent was niet te bereiken.

Twee vrouwen (0,3 procent) waren volgens het onderzoek nog steeds zwanger na het nemen van de pillen. Daarnaast bleef bij "twee procent van de onderbroken zwangerschappen kleine stukjes weefsel achter in de baarmoeder" en was maar "0,6 procent van de zwangerschappen niet levensvatbaar, maar was de verwijdering niet succesvol."

In die gevallen hadden de vrouwen de optie om nog een dosis misoprostol te nemen, een operatie te ondergaan of te wachten tot het weefsel vanzelf zou verdwijnen.

Volgens het onderzoek kunnen vrouwen die geen toegang hebben tot medische zorg – omdat ze in afgelegen gebieden wonen – nog steeds tegen problemen aanlopen als ze de abortuspil via telezorg willen ontvangen. Meer dan veertig procent van de patiënten uit het onderzoek kwam uit grote steden. Dertien procent kwam uit regionale gebieden en iets meer dan acht procent kwam uit zeer afgelegen gebieden. De kosten van de procedure en een gebrek aan kennis kunnen hierin meespelen; het zorgsysteem in Australië vergoedt de kosten van abortus via telezorg niet.

"Eigenlijk discrimineert het huidige systeem vrouwen. Economisch gezien is het ook niet logisch," vertelt Belton, de auteur van het onderzoek aan de Sydney Morning Herald.

Maar voor vrouwen die wel volledige toegang hebben tot abortus via telezorg is de procedure handig en simpel. "Abortussen met pillen via Telezorg zijn een veilige en effectieve manier voor Australische vrouwen om hun zwangerschap te beëindigen," schrijft Belton in een persbericht. "Het is een procedure met weinig risico's. Maar weinig vrouwen zochten extra hulp in een ziekenhuis, omdat ze last hadden van bloedingen of extra pijnverlichting nodig hadden."

Dit onderzoek kan ook effectief zijn voor de ontwikkelingen met betrekking tot toegang tot abortus in de VS. Daar is het onmogelijk om de abortuspil via de post te krijgen wegens strikte regels die werden ingesteld om de veiligheid van vrouwen te waarborgen.

Toen de abortuspil werd ingevoerd in de VS, gebeurde dat onder strenge regels die onder het "Risk Evaluation and Mitigation Strategy" (REMS) vallen. Dat soort regels gelden meestal alleen voor medicijnen die kunnen leiden tot ernstige bijwerkingen. Mede dankzij die regels kan de pil alleen door klinieken en medische instanties worden uitgeschreven.

Dat betekent dat telezorg voor abortussen er in de VS heel anders uitziet, als het überhaupt al bestaat. In 2008 was Iowa de eerste staat waarin een telezorg-methode werd ingevoerd om de regels te omzeilen, maar waarbij vrouwen nog steeds naar een kliniek in hun eigen omgeving moesten. Bij die methode bevindt de dokter zich in een andere stad. Hij is te zien op een scherm en opent van een afstand een la waar de medicatie in zit in de ruimte waar de patiënt is. De dokter kijkt vervolgens toe terwijl de patiënt de pil neemt.

Zelfs toen waren er nog anti-abortus politici in de staat die in 2013 probeerden deze nieuwe methode te stoppen. Ze zeiden volgens de New York Times dat "de medicijnen voor complicaties kunnen zorgen en dat uitdelen vanaf een andere locatie gevaarlijk is."

Het verbod werd in 2015 onconstitutioneel verklaard, maar nog zorgen andere pogingen om telezorg te verbieden ervoor dat de methode nog steeds niet van de grond is gekomen. Daardoor hebben vrouwen nog steeds geen toegang tot deze revolutionaire vorm van zorg. Het Guttmacher Instituut schrijft dat "in negentien staten een dokter fysiek aanwezig moet zijn tijdens de procedure, waardoor telezorg en het van afstand voorschrijven van abortus medicijnen onmogelijk is." De staat West Virginia heeft zelfs de eerste stappen gezet om abortus via telezorg compleet te verbieden.

Maar onderzoeken laten telkens weer zien dat de abortuspil veilig is. "We hebben enorme hoeveelheden klinische data over mifepriston en daaruit blijkt dat er geen specifieke gevaren aan het medicijn zitten," vertelde Beverly Winikoff eerder aan Broadly. Zij schreef een onderzoek waarin werd opgeroepen om de abortuspil van de REMS-lijst te halen. "Er zijn medicijnen met veel grotere risico's."

Elisa Wells is de mede-directeur van de Plan C-campagne, een campagne die informatie over de abortuspil verspreidt. Wells gelooft dat toegang tot de abortuspil in de toekomst zelfs verder verspreid zal zijn dan dat wat de Tabbot Stichting nu doet.

"Het onderzoek van de Tabbot Stichting laat zien dat een minder medisch model voor het verspreiden van abortuspillen veilig en effectief is. Maar dat model kent nog steeds onnodige obstakels met betrekking tot toegang tot de pil," vertelt ze Broadly in een mail. Met die obstakels bedoelt ze het vereiste doktersbezoek voor een echo en een bloedtest. "Het wordt tijd dat we ons beseffen dat abortuspillen pillen zijn die vrouwen zelf kunnen gebruiken, onafhankelijk van het medische systeem. We geloven dat onderzoeken naar directe toegang en het zelf gebruiken van abortuspillen aan zullen tonen dat dit een methode is die vrouwen zelf veilig en effectief kunnen gebruiken."