Tien dingen die je altijd al wilde vragen aan een advocaat die verkrachters verdedigt

Een verkrachter verdedigen lijkt voor de meesten onder ons, iets vrij immoreels om te doen. Een vermoeden van onschuld is een van de hoekstenen van ons rechtssysteem, maar het idee dat een advocaat zelf bewust voor deze tak binnen de advocatuur kiest lijkt absurd. Net zoals het verdedigen van een oorlogsmisdadiger of een tabaksbedrijf dat ook is.

Zo lijkt het althans aan de buitenkant.

Om dit beter te begrijpen sprak ik met Anthon Isaacs die strafrechtadvocaat is in het Australische Melbourne. Hij vertegenwoordigde de afgelopen veertig jaar bijna 200 mensen die werden beschuldigd van verkrachting en aanranding. Isaacs kwam zijn kantoor uit om me de hand te schudden, bood me koffie aan en stelde me voor aan zijn twee zoons. Dit alles terwijl hij vertelde over de verschrikkelijke zaken waaraan hij gewerkt had. Daarna gingen we even zitten om te bespreken hoe het is om meerdere mensen te verdedigen die beschuldigd werden van verkrachting.

VICE: Hoi Anthony, laten we beginnen met een ethische vraag. Denk je dat je het juiste doet?
Anthony Isaacs: Absoluut. Er heerst een beeld in onze maatschappij dat als je beschuldigd wordt van aanranding, je ook meteen schuldig bent. Maar het is noodzakelijk en correct dat al het bewijsmateriaal wordt getest om te zien of de beschuldigingen zonder twijfel bewezen kunnen worden. Dat is fundamenteel voor ons strafrechtsysteem.

Het is mijn baan om een pleidooi te houden, op basis van de achtergrondinformatie en context van de cliënt. Vaak onderhandelen we over een schikking, zodat we voorkomen dat iemand voor de rechter moet verschijnen. Veel mensen begrijpen niet dat het overgrote deel van de strafzaken leidt tot een bekentenis. Ik zou niet in de advocatuur zitten als er geen strafrecht was. Dat is waar ik een passie voor heb.

Heb je het weleens meegemaakt dat je geloofde dat iemand schuldig was maar de zaak toch voor de rechter kwam?
Ja. Ik heb er geen probleem mee om het bewijs te testen. Als het Openbaar Ministerie geen sluitende zaak heeft, is dat prima, omdat het betekent dat het bewijs niet aan de vereiste standaard voldoet. Het strafrechtsysteem is gebaseerd op het testen van het bewijsmateriaal. Het feit dat iemand beschuldigd wordt en of het een sterke zaak is, maakt mij niet uit. De cliënt wil dat ik hem verdedig - dat is mijn taak.

Dus je verdedigt regelmatig mensen waarvan je weet dat ze schuldig zijn?
Wij luisteren naar de instructies van onze cliënt. Laatst hadden we een aanrandingszaak waarin het bewijs (tegen hem) sterk was. We informeerden de cliënt dat als hij schuld zou bekennen, hij een resultaat zou krijgen dat waarschijnlijk minder erg zou zijn dan wanneer hij zijn zaak zou aanvechten. Maar deze man ging, tegen ons advies in, toch naar de rechtbank en werd schuldig verklaard. Hij ging in beroep en werd nogmaals schuldig verklaard.

Heb ik er een probleem mee om deze mensen te vertegenwoordigen? Nee. Het systeem is ervoor gemaakt om het bewijs te testen. Het feit dat hij beschuldigd is, en er een sterke zaak is, maakt niet uit.

Heb je het ooit meegemaakt dat je een cliënt met succes verdedigde, waarvan jij dacht dat hij of zij schuldig was?
Ik herinner me dat ik een aantal jaren geleden een kerel verdedigde die terechtstond voor verkrachting, en dat de jury hem vrijsprak. Terwijl we naar buiten liepen gaf hij een reactie waaruit heel duidelijk bleek dat hij schuldig was. Hij wist dat ik verre van blij voor hem was, maar dat soort dingen blijven niet in m’n hoofd zitten. We zitten in een systeem [waar] als er te veel twijfel heerst, je niet schuldig kan worden bevonden. Maar een persoon die niet schuldig is bevonden is daarom niet onschuldig.

Ik hoef mijn cliënten trouwens niet te mogen, of goed te keuren wat ze hebben gedaan. Mensen moeten weten dat wij ook onderdeel uitmaken van de maatschappij. Wij zijn vaders, echtgenoten, zonen, moeders, vrouwen en dochters. Wij voelen ons hetzelfde over dingen die in onze maatschappij gebeuren.

Voel je vaak medelijden met de mensen die je cliënten aanklagen?
Een deel van het bewijs [dat ik hoor] maakt me bedroefd. Wat voor invloed het op hen heeft is heel hard om te horen. De ergste gevallen die ik heb gehoord, zijn die waar het hun leven fysiek of mentaal heeft verpest, of hoe het ervoor heeft gezorgd dat ze alcohol- of drugsverslaafd zijn geworden. Iemand aanhoren die vertelt hoe haar leven is geruïneerd, is voor iedereen altijd emotioneel.

Heb je ooit gedacht dat je dit soort mensen niet langer kon verdedigen?
Er zijn advocaten die ermee stoppen, omdat het te bedroevend of emotioneel slopend voor hen is, maar zo ben ik niet. En ik heb gepleit voor mensen die verschrikkelijke dingen hebben gedaan. Ik herinner me dat ik ooit iemand moest verdedigen die van een serie verkrachtingen werd beschuldigd, waarbij de slachtoffers heel oude vrouwen in bejaardentehuizen waren. Hij bekende schuld, maar het bleef moeilijk. Hij had veel problemen. Ik probeer het standpunt aan te nemen dat de meeste van deze mensen die dingen doen omdat ze zelf problemen hebben. Onze rol als advocaat is om die problemen uit te leggen en te kijken wat de straf zou moeten zijn.

Slaap je weleens slecht?
Vroeger dronk ik weleens wanneer ik stress voelde, maar ik heb de afgelopen drie en een half jaar geen enkele keer gedronken. Je maakt ook duistere grappen, omdat je er soms beter om kan lachen. Anders kruip het in je hoofd. Ik heb weleens gedineerd met vrienden die vroegen hoe mijn week was. Ik vertelde ze over een cliënt en ze keken me vol verbazing aan, terwijl ik dan denk: Vind je dit heftig? Je zou eens moeten horen wat ik allemaal van mijn cliënten hoor! Je wordt ongevoelig voor hoe ongepast het gedrag is.

Bekritiseren mensen je carrièrekeuze weleens?
Mensen vragen me weleens dingen als: “hoe kan je nou criminelen verdedigen?” Andere mensen hebben me weleens uitgescholden voor hond of vroegen me hoe ik met mezelf kan leven. Sommige beschuldigden me van het aanvallen van de vrouw in de getuigenbank, en dan zeg ik: “Wat is het probleem daarmee? Denk je dat de verdachte schuldig is? Waarom denk je dat?”

In welke gevallen is de verweerder eigenlijk onschuldig? Het lijkt mij zelden voor te komen in dit soort gevallen.
Soms maken we het mee dat beide partijen stevig gedronken hebben of drugs hebben gebruikt. Achteraf worden ze dan overvallen door spijt, sociale schaamte, vergeetachtigheid of geloven ze suggesties van anderen over wat er gebeurd zou kunnen zijn. Dit kan leiden tot een beschuldiging van verkrachting en vaak is het dan een klacht waarvan de klager beweert dat hij of zij te erg onder invloed was om toestemming te geven.

Veel van de zaken over seksuele delicten die ik zie, zijn zaken waarin vrouwen op vreemdgaan betrapt worden en beweren dat het verkrachting was. Mensen in de maatschappij zeggen dat dat onzin is. Waarom zou je dat blijven volhouden? Zo hebben we eens een zaak gehad waarbij onze cliënt ons vertelde dat alles in orde met haar was, tot ze de volgende dag wonden en blauwe plekken op haar nek zag, waarvan hij beweerde dat het was ontstaan door een hevige vrijpartij. Ze dacht bij zichzelf: hoe ga ik dit vertellen aan mijn partner? Dus ze ging naar de politie en verklaarde dat hij haar verkracht had. Ik weet niet wat klopt en wat niet, maar dat is wat hij zegt. Het is niet aan mij om daarover te oordelen.

Maar wat als ze nou echt verkracht was?
Dan zeggen we tegen haar: “Bewijs aan de jury, zonder twijfel op te roepen, dat je geen toestemming gaf.”

Maar als ze echt verkracht was is dat best een kille reactie.
Maar wat is een betere oplossing dan, buiten een proces? Op welke andere manier kan je het aanpakken? Ik denk dat het systeem dat we hebben haar best doet om onschuldige mensen niet naar de gevangenis te sturen, en dat is fundamenteel. Ik weet ook dat dat soms helaas wel gebeurt, maar de beste manier om onschuldige mensen te beschermen is om een test te hebben die ervoor zorgt dat iemand schuldig bevonden wordt wanneer er geen twijfel heerst.