Ik vroeg influencers naar hun existentiële crisis tijdens de opening van een instagram-experience

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Influencers waren een tijdje het summum van coolheid. Hun volgers vluchtten maar wat graag in de glamoureuze instagram-levens van deze prachtig gecultiveerde supermensen. Maar hoe meer influencers er kwamen en hoe vaker ze reclame maakten voor de gratis spullen die ze kregen, hoe meer het vertrouwen begon af te brokkelen. ‘Influencer’ werd synoniem voor ‘neppe, omkoopbare, aandachtsgeile narcist’, en om het allemaal nog veel erger te maken, experimenteert Instagram met het algoritme en met het afschaffen van likes, waardoor steeds het moeilijker wordt om veel mensen te bereiken. Dat influencen gisteren, op initiatief van de bekende youtuber Kalvijn, door de Kunstbende werd erkend als kunstdiscipline, zegt genoeg over het minderwaardigheidscomplex waar influencers mee kampen. Toen er nog gewoon keihard geharkt kon worden hoorde je niemand zeuren.

Dat afgelopen woensdag in Amsterdam-Noord de eerste, Nederlandse ‘instagrammable experience’ is geopend, lijkt ook eerder een symptoom van dit probleem dan een oplossing ervoor. WONDR biedt vijftien mooie, spectaculaire en compleet pretentieloze decors waarin je selfies kunt maken. Voor 24,50 krijg je toegang tot een ‘unieke ervaring’. Blijkbaar zijn er zóveel instakiekjes nodig dat het de moeite was om er een soort fotofabriek voor in het leven te roepen. De meeste influencers kunnen het zich niet langer veroorloven om te wachten op uitnodigingen voor echt exclusieve events: ze moeten non-stop content pompen om relevant te blijven.

Ik ging naar de opening van dit wonder zonder e, om te kijken hoe het ervoor staat met de influencer. Begint de crisis zich af te tekenen? Zijn ze al insta-moe? Zijn influencers echt mooie, lege hulzen in een lelijk gevecht om aandacht?

WONDR ziet er van de buitenkant best leuk uit. Het is gevestigd in een gigantische snoeproze geschilderde voormalige goudsmelterij in Amsterdam-Noord. In de hal stuit ik meteen op twee influencers. Ik weet dat het influencers zijn, want ze hebben rolkoffers vol verschillende outfits bij zich, maar toch vraag ik het even, voor de zekerheid. Het zijn inderdaad influencers: Dani Zijlstra leeft van haar account met 21.9k volgers. Odette Wesseling heeft er 39.2k en houdt daar een lekker zakcentje aan over naast haar studie Hotel- en Eventmanagement (“die maak ik af, want dan heb ik in ieder geval een papiertje”).

Helaas mogen de koffers niet mee. Een van de medewerkers in roze overalls die ons wegwijs maken in deze wondere wereld, houdt hen tegen. De influencers reageren laconiek en laten hun koffer in de garderobe parkeren. Vanavond, tijdens de opening, kunnen we gratis zoveel foto’s maken als we willen, maar voor toekomstige bezoekers alvast een waarschuwing: bedenk iets slims, anders heb je straks vijftien foto’s waarop je telkens dezelfde outfit draagt.

Nadat oprichter Sarah Mendes (‘Dreamer. Creative. Entrepreneur.’, 1320 volgers) een toespraak heeft gegeven in de inmiddels met influencers volgestroomde bar, gaan de deuren open. Gedwee beweegt iedereen zich richting de ingang van het instaparadijs. Op een van de eerste selfies die ik maak, staat op de achtergrond de influencer, pardon, kunstenaar, Kalvijn (891k instavolgers), die zich wél door de experience spoedt alsof de duivel hem op de hielen zit (waarschijnlijk wil hij erg graag zijn met volgers overladen ziel kopen).

De andere influencers nemen de tijd, en letten erop dat ze niet te veel in andermans beeld komen. Ze staan keurig in de rij voor de verschillende fotomomenten. Iedereen is beleefd en vriendelijk en er is champagne. Het is eigenlijk gewoon gezellig.

Nadat ik foto’s makend door een lachspiegeltunnel ben heengelopen, kom ik Glitziegal (20.9k volgers) tegen, in de rij voor het popsterrendecor. Ze is een sprankelende verschijning met een neurotische doch sympathieke giechel. Ze complimenteert me met mijn zonnebril. Ik doe hetzelfde. Glitziegal noemt zichzelf geen influencer, maar modestyliste en kunstenaar, al influencet ze in de praktijk wel. Door selectief te zijn zorgt ze ervoor dat ze het niet beu raakt: “Ik kies alleen de leuke dingen uit, die me energie geven en me motiveren, hihi!” Glitziegal denkt niet dat de influencer een aftakelend fenomeen is. “Maar het is belangrijk om te bedenken: stel dat instagram wegvalt, heb ik dan nog wel een leven?” Voor zichzelf beantwoordt ze die vraag gelukkig met ‘ja’. “Hé, Glitziegal, hoe is-ie?” vraagt een fan die langskomt. “Goed hoor. Leuke oogschaduw heb je, mooie kleur roze. I like it, hihi!”

In de Snoop Dogg-kamer kom ik Merel van der Wouden (11,4k volgers), Annebel Eppinga (2656 volgers) en Malou Zuur (10,5k volgers) tegen, die zich, als ik vraag of ze influencers zijn, afvragen of ze daar wel genoeg volgers voor hebben. Vanaf ongeveer duizend kun je al een micro-influencer zijn, weet ik te vertellen. “Dan ben ik een meso-influencer.” zegt Malou. Ik beken dat ik maar 367 volgers heb, een nano-influencer hoogstens. “Hoe voel je je daarbij?” zegt Annebel licht spottend. Toch vindt ze me geen loser. “Integendeel. Merk je dat je met een sceptische blik kijkt naar oppervlakkig spektakel? Want dat is dit wel.”

De drie kunnen er alsnog erg van genieten, omdat ze het “met een korrel zout nemen”. Ze denken dan ook niet dat het insta-influencen nog een heel lang leven beschoren is. Malou: “Niet op deze manier.” Merel: “Ik zie echt verschil. Likes en engagement zijn om te janken de laatste tijd. In het begin postte je gewoon omdat het leuk was, later voor de likes, en als je dan niet genoeg likes krijgt, vind je je eigen post niet meer leuk. Slaat nergens op natuurlijk, maar zo voelt het wel.”

Ook Annebel slaagt er helaas niet in om haar influencer-instinct uit te zetten. “Ik betrap mezelf erop dat ik alles wil vastleggen, omdat ik er anders niet was. Dat je in de rij staat om een foto te maken die iedereen al heeft. Dan denk ik: waarom doe ik dit eigenlijk? Hoe uniek is het als buurvrouw Hannie hier ook een foto kan maken? Gelukkig is het allemaal wel lekker over de top, dat zie je in het gematigde Nederland ook niet vaak.”

Opeens word ik afgeleid door tientallen logo’s van bedrijven die in mijn ooghoek voorbij flitsen. Ze staan op de gele overal van Tom of Tim Coronel, een van de bekende, maar identieke, coureur-tweelingbroers en tevens wandelende reclamezuil. Tegen offline influencen kan online influencen nog steeds niet op: zijn pak zal waarschijnlijk flink wat geld in het laatje gebracht hebben. Ik achtervolg hem naar de ballenbak, waar hij voor het oog van vele telefooncamera’s een paar duiken maakt.

“Ik noem mezelf geen influencer”, zegt racebroer Tom, “maar ik heb wel veel fans. 240.000 op Instagram. Een half miljoen op Twitter. En 940.000 op facebook. Ik ben heel vroeg begonnen, in 2009 had ik al allemaal accounts. Maar je moet het nu helemaal anders aanpakken dan toen. Je moet dingen doen die niemand anders doet. En daar is dit een ideale manier voor natuurlijk.” Hij gebaart naar de ballenbak. “Mijn dochter is hier ook, zij heeft 24.000 volgers. Echt een paardenmeisje. Het enige wat ik met haar bespreek is: je moet het anders doen dan anderen. Je moet likeable zijn. Normaal doen, dat is niet likeable.” Maar Tom vindt WONDR niet alléén leuk omdat je met gek doen volgers kan scoren. “Kijk om je heen. Volwassenen die in een ballenbak spelen. Wanneer zie je dat nou?” Ik kan Tom geen ongelijk geven.

In de laatste kamer, die met de confettidouche, staan Dani en Odette, de influencers van het begin van de avond, elkaar te fotograferen. Ze hebben van outfit gewisseld. “We zijn aan ons vierde rondje bezig. Iedereen zegt steeds: o, jullie weer. Oepsie! Maar dit is weer een week aan content. Elke dag, één per dag,” zegt Odette.

Dani en Odette moeten normaal gesproken meer moeite doen voor perfecte foto’s. Ze komen uit Drenthe, en gaan meestal naar Amsterdam voor content. Ondanks dat Drenthe mij met de jaknikkers, hunebedden én veenlijken een zeer instagrammable provincie lijkt, heeft de hoofdstad een hele duidelijke pré. Odette: “Ik stond me een keer om te kleden op een brug in Amsterdam. Ik dacht dat niemand het zag, maar toen kwam er een boot voorbij. Iedereen keek zo in mijn kont.” Dani: “In je punani.” Odette: “Maar niemand zegt er iets van. In Drenthe kun je niet één foto maken zonder aandacht te trekken.” Dani: “Dan zegt iedereen: mag ik er ook op?”

Wat dat betreft is een faciliteit als WONDR ideaal. Influencers hoeven hier niet allerlei mensonterende en levensgevaarlijke toeren uit te halen voor hun foto’s. Er zijn hier geen taxi’s en geen boze fietsers.

Dani en Odette denken, ondanks alle lol, soms ook aan het einde van het influencertijdperk. “Het wordt denk ik niet groter dan dit,” zegt Odette. Dani: “Ik denk dat we nu op het hoogtepunt zitten. Er moet wel iets anders komen dan Instagram, want iedereen zit met dat algoritme. Het wordt met de dag minder. Je bereik gaat omlaag.” Odette: “Je likes gaan omlaag. Hoe dan? Mijn foto’s zijn beter dan ooit.”

Gelukkig heeft Odette straks haar papiertje, en Dani is van plan stylist te worden als er niks meer te influencen is. “De fashion-kant op. Maar ik groei nog steeds op instagram, zolang dat zo blijft is het prima.” Ze benadrukken dat we er gewoon van moeten genieten zolang het er is. Odette: “Je moet het meenemen als een leuke ervaring.” Dani vertelt ook dat ze er veel vrienden aan overhoudt, zoals Odette. “Iedereen is open, je leert snel nieuwe mensen kennen,” zegt zij. “Iemand moet natuurlijk ook je foto’s maken. Wij kennen elkaar nu een half jaar, we gaan samen naar events, soms ook weekendjes weg. We doen echt leuke dingen.” De influencer staat vaak alleen op de foto, maar doordat ook iemand de foto’s moet maken, ontstaat er een prachtige symbiose. Ik dacht altijd dat het leven op Instagram eenzaam was, narcistisch, gericht op geld, volgers, en vooral op jezelf. Maar dat blijkt allemaal onzin. “Het is juist heel sociaal,” zegt Dani.

Je zou kunnen zeggen dat het ultiem triest is, dat we ons alleen als kinderen durven te gedragen als er een camera op ons gericht staat, dat we ons vooral leuk aankleden voor onze instaposts, en dat vriendschappen ontstaan uit de behoefte om mooi gefotografeerd te worden. Maar waarom zou je dat zeggen? Tijdens mijn bezoek aan de instagram-experience merkte ik voor het eerst dat sociale media ook écht sociaal kunnen zijn, en dat influencers ook offline ontzettend leuke mensen zijn, die een heleboel hartjes en duimpjes verdienen. Ze waren bijna allemaal te bescheiden om toe te geven dat ze influencers waren. Ze strooiden gul met complimentjes. Ze waren lief en behulpzaam, maar tegelijkertijd ook uitgesproken extravagant, en uitmuntend in staat tot zelfrelativering. Ik hoop dat dat allemaal zo blijft als Instagram straks naar de tering is.