Waarom vrouwen zich recent hebben aangesloten bij een feministisch collectief

Van Centraal station tot het Poelaertplein, kwamen duizenden mensen op straat afgelopen woensdag, 8 maart, voor de internationale dag voor de rechten van vrouwen en genderminderheden. De regen hield de collectieven, verenigingen en burgers niet tegen om samen te komen. In vreugde en woede schreeuwde men het uit om seksisme en de algemene passiviteit errond aan te klagen. 

Sommigen hebben er een gewoonte van gemaakt om op 8 maart te protesteren, terwijl anderen ervoor kiezen om het hele jaar door zich in te zetten via concrete acties. Elk jaar stellen feministische groepen zich open voor nieuwe leden die delen in hun waarden, de groep steunen en bovenal de adrenaline bezitten om te blijven strijden.

We spraken met zeven personen die recent ervoor kozen zich aan te sluiten bij verschillende collectieven. 

Morgane* (27) - Bim Boum (Intersectioneel feministisch collectief) 

VICE: Is Bim Boum nieuw?
Morgane: Heel erg nieuw. We hebben het collectief opgericht in het begin van het jaar, in januari 2023, met het idee om actie te voeren op 8 maart. En we zijn van plan om daarna verder te doen.

Waarom een collectief oprichten in plaats van bij een bestaande te gaan?
In onze regio had je eigenlijk maar één omdat we nogal ruraal wonen, in Luxemburg. En er was er geen in ons dorp. Dus hebben we dit collectief gestart om te tonen dat het niet altijd in de steden hoeft te zijn, dat activisme overal leeft, ook in dorpen. 

En welke acties doen jullie dan?
We hebben actie gevoerd in de openbare ruimte, in een stadje in onze provincie, waar we slogans hebben gespoten met graffiti voor bepaalde instellingen. Zo hebben we bijvoorbeeld geschreven over anticonceptie voor de deur van een apotheek en over de blikken op onze kledij voor een sportcentrum. We hadden het over gender onderwijs bij scholen, maar ook de loonkloof… onze eisen zijn redelijk universeel. 

Was je voordien ook al bezig met feminisme?
Ik beschouw mezelf wel al enkele jaren als feminist, maar ik denk dat ik het altijd was, zonder het echt te benoemen. Ik behaalde een master in familie en seksualiteitsstudies waar we het vaak hadden over gender. Daardoor kon ik beter mijn overtuigingen verwoorden. Dat was voor mij het keerpunt, denk ik. 

Welke impact heeft Bim Boum op je persoonlijke inzet voor feminisme?
Ik vind dat ik met een collectief zoals deze kan meedoen met acties die meer gericht zijn op eisen stellen en confrontatie, in de zin dat het burgerlijke ongehoorzaamheid is. Dat is niet extreem, maar het is wel burgerlijk verzet. Misschien vult dat ook een leegte die ik voelde op persoonlijk niveau. In mijn kringen zie ik dat niet iedereen op dezelfde manier denkt: niemand ziet de ongelijkheden die ik opmerk. 

Wat voegt burgerlijke ongehoorzaamheid toe aan jouw manier van actievoeren?
Het brengt ons samen. Het is een moment, met een beetje adrenaline, dat we samen beleven, en dat vormt wel een speciale band om zo’n dingen samen te doen. Ik voel me als een activist, als een deel van een groep die verandering wilt zien. Ik doe dat op verschillende manieren in mijn dagelijkse leven, en ook hier. 

Anoniem (geen leeftijd) - La Fronde (Antipatriarchaal collectief voor een Radicale Revolutie)

Wat zette jou aan om betrokken te raken?
Anoniem: Ik ben bij La Fronde gegaan afgelopen zomer toen ik besefte dat er amper tot geen revolutionair alternatief bestond in Brussel. Ik was op zoek naar een antipatriarchaal collectief dat de klassenstrijd als prioriteit stelt, zonder transfobisch of putofobisch te zijn. Dus iets dat zowel queer maar ook marxistisch is, maar het was best moeilijk een collectief te vinden die beide aspecten respecteert en in achting neemt. La Fronde doet dat wel, en dat sprak me aan. Door queer problemen vanuit een materialistisch standpunt te bekijken en weg te stappen van het idee van vertegenwoordigen, is er ruimte om te ageren voor structurele veranderingen. Dat was precies waar ik naar op zoek was. We hebben al zoveel bullshit moeten slikken wat betreft klassenverachting en seksistisch geweld, ik was echt aan het wachten tot ik strijders vond die even gedreven en razend waren als ik voor ik eraan begon.

Had je twijfels voor je bij het collectief ging?
Niet echt, ik kende al heel wat leden. Daarbij waren ze in die periode ook bezig met de politieke richting en de interne principes voor werking van het collectief te herzien, dus kon ik ook gemakkelijk zien welke richting ze uit gingen. Als ik toch iets moet noemen waar ik me een beetje zorgen over maak, dan is het dat de revolutie voor ons allen een redelijk abstract concept blijft, en daarom ook moeilijk te bereiken lijkt. Wanneer we het hebben over een revolutie, bedoelen we het dan ook vooral in de zin van een revolutionair perspectief: we willen een radicale verandering, een nieuwe fundering, dat bedoelen we met revolutie. Hervorming is onmogelijk als de hele structuur corrupt is. 

Heb je recent nog actie gevoerd?
De afgelopen twee maanden hebben we ons manifest geschreven, waarvan we hopen dat het kwaliteitsvol is. Die wordt binnen een paar dagen gepubliceerd. We hebben ons er echt op gesmeten en zijn heel trots op het werk. We zijn ook erg gerustgesteld dat we allemaal op dezelfde golflengte zitten met ons wereldbeeld. Dat heeft ons echt geholpen onze ideeën te verduidelijken, onze overtuigingen te verfijnen, complexe kwesties beter te begrijpen … het was een echte oefening in kritisch denken! Nu zijn we uitgeput en gerust tegelijkertijd. Dit manifest was een project dat we al even wilden doen, en het leek nogal dringend om ze te schrijven om de anti-patriarchale en antikapitalistische strijd te bundelen. We helpen ook in de organisatie met andere collectieven voor 1 mei. 

Hoe draagt je activisme bij aan jouw wereldbeeld?
Mijn wereldbeeld is zeker bijgesteld, alleszins. Ik heb toch het gevoel dat ik beter begrijp wat ons onderdrukt. Het is een beetje zoals bewust worden van iets dat al lang voor je neus staat maar niet over de middelen beschikken om het te ontcijferen. Politiek bespreken door theoretische tools te mobiliseren en te reflecteren over de grenzen van je eigen ideeën, proberen te begrijpen waarom je denkt hoe je denkt, je materiale bestaansmiddelen daarbij te betrekken, dat is allemaal intellectueel enorm stimulerend, maar ook heel spannend. Het maakt me alleen maar meer enthousiast om erover te praten, en het stelt me ook gerust als ik zie dat anderen mijn ideeën en ambities delen.

Margot (29) - Les Volumineuses (Collectief voor de promotie van vrouwelijke en genderdiverse artiesten) 

VICE: Wanneer heb je je aangesloten bij Les Volumineuses?
Margot: In mei 2022. Ik vond het idee van muziek als hefboom voor de veranderingen die we willen zien in de maatschappij heel nice.

Wat zette je aan om betrokken te raken?
Ik heb al altijd willen deelnemen aan een collectief. Voor mij voelde het alsof het nodig was iets te doen met meer vaste waarden, en een beetje muziek! Ik heb mezelf nooit echt gelabeld als een feminist - ik heb nooit echt gekozen voor labels - maar nu wil ik dat meer openlijk claimen. 

Wat is het doel van Les Volumineuses?
We organiseren Volumes, dat zijn feestjes met tentoonstellingen, concerten, dj sets… Ons doel is om enkel genderdiverse mensen (en vrouwen) op het podium te zetten, maar ook in de technische teams: we werken samen met sound engineers, vrouwen voor de bewaking, enzv. Onze belangrijkste woorden zijn: ethiek, veiligheid en inclusiviteit. 

Hoe werkt dat in het dagelijkse leven?
Het vergt veel werk om Les Volumineuses op de beste manier draaiende te houden. We zijn met 20 meisjes, allemaal vrijwilligers en allemaal gedreven door dezelfde hoop voor verandering. Het is geweldig om die energie te delen met elkaar. Het beste moment is wanneer we allemaal samenkomen voor le jour J, een van onze Volumes. Om ons hard werk tot leven te zien komen in onze microfestivals geeft zoveel voldoening. De volgende is in juni, maak je maar klaar want het gaat een banger zijn! 

Léa* (31) - ColleColleGirls (collectief dat posters en slogans plakt) 

VICE: Ben je recent bij dit collectief gekomen?
Léa: Begin januari.

Had je er lang over zitten denken?
Ik was lang aan het twijfelen. Ik wou het eigenlijk al een tijdje doen, maar ik had schrik, vooral van de politie. Als ze me zouden pakken in actie. En ik kende ook niemand die in zo’n collectief zat. 

Dus je hebt dan iemand leren kennen?
Ja, en ze vroeg of ik wou meedoen. Eens het collectief echt vorm had gekregen, trokken ze het open. Ik heb zelf al geweld meegemaakt op basis van mijn gender en het is een onderwerp dat me echt pakt. Ik moest die woede voor de heteronormatieve, patriarchale, op waarde gebaseerde, koloniale en kapitalistische maatschappij ergens kwijt. 

Wat doe je concreet?
We maken gendergerelateerd geweld zichtbaar door ervaringen van seksisme of seksueel geweld waarover we ons zorgen maken, ergens te plakken. Wij gaan specifiek volledige verhalen gaan weergeven, met enkele zinnen groter dan andere zodat ze opvallen. We maken gebruik van gele en roze verf, wat historisch gezien een band heeft met de punkcultuur. We proberen ook oplossingen te vinden om sterker te worden, afhankelijk van de specifieke noden van iemand: zoals het maken van podcasts, enzv. 

Wat heeft dat voor jou tot nu toe opgeleverd?
Het gaf me heel snel een machtsgevoel. Heel bevrijdend. Maar het is ook een reddingsboei die een vrouw of genderdiverse persoon zich aan vastklampt. Het is meer een tijdelijke oplossing dan een verandering in de maatschappij. 

Talia* (13) - ROSA (nationale campagne die strijdt tegen alle vormen van seksisme en ijvert voor de deelname van vrouwen aan sociale bewegingen.)

VICE: Waar wil jij voor vechten?
Talia: Vrouwenrechten, LGBTQIA+ en tegen racisme.

Wanneer besloot jij om mee te strijden?
Ik was op een protest en daar waren mensen van ROSA die voorstelden om lid te worden van het collectief. Ik had het gevoel dat ik nooit echt iets deed voor mijn rechten, ik wou me inzetten en actie voeren. 

Hoe lang zit je al bij ROSA?
Nog maar een paar maanden. 

Zoé* (21) - Collages Féministes Bruxelles (collectief dat posters en slogans plakt) 

VICE: Wanneer ben je lid geworden van het collectief?
Zoé: Drie weken geleden. Mijn eerste actie was afgelopen zondag. 

Hoe kun je lid worden van zo’n collectief?
Via sponsors. Dan is er een eerste sessie met alle nieuwtjes om het project voor te stellen aan iedereen, zodat ze ook niet iedere persoon individueel moeten trainen. Maar daar ben ik nog niet naartoe gegaan. Mijn sponsor heeft het charter - de regels van het collectief - aan me uitgelegd. 

Wou je al lang deelnemen aan zo’n soort acties?
Al sinds ik nog student was in Rijsel. Ik was lid geworden van een groep, maar toen was corona daar en kon ik niet echt actie voeren. Nadien ben ik naar het buitenland vertrokken. Nu ik een meer vaste plek heb, heb ik ook meer tijd en kansen om zoiets te doen. 

Waarom was het zo belangrijk voor jou om zoiets te doen?
Ik miste het om deel te nemen aan politieke acties, de goeie sfeer die er leeft. Ik zat in politieke bewegingen tijdens mijn studies, maar er was altijd een hiërarchie en problematische kerels die het woord namen voor ons, dat maakte me nogal pissed. Nu word ik omringd door heel lieve mensen. 

Alexia (23) - Prenons la Une Junior

VICE: Wat is PLUJ?
Alexia: Het is de jeugdafdeling van Prenons la Une, een groep van journalisten die strijdt voor een betere vertegenwoordiging an vrouwen in de media en in redactiekantoren. Ik ben lid geworden afgelopen december, maar ik had er al van gehoord vorig jaar tijdens een staking aan de IHECS.

Wat zijn je eisen en hoe zou je ze willen bereiken?
Ten eerste willen we meer genderdiversiteit in de IHECS, dat kan zijn op niveau van sprekers maar ook docenten. We willen ook training, bijvoorbeeld omtrent seksueel geweld, zodat mensen weten wat ze moeten doen in zo’n situatie. We hebben ook geëist dat de studentenkaarten niet langer identificerend zijn. Het PLUJ heeft dit jaar ook al een conferentie georganiseerd rond inclusief schrijven. 

Vind je het belangrijk om betrokken te zijn als toekomstige journalist?
Ik denk dat het enorm belangrijk is, zelfs al gaat het gewoon om mijn schoolwerk: Ik schrijf altijd over zaken die gerelateerd zijn aan mijn persoonlijke waarden, dat gaat over feminisme, ecologie of meer sociale kwesties… Het is belangrijk om betrokken te zijn want als niemand het doet, dan zullen we nooit verandering zien. Dat is ook zo voor de mars op 8 maart: als niemand mee komt wandelen, dan zijn we niet zichtbaar. 

Had je bepaalde twijfels voor je bij het collectief kwam?
Helemaal niet. Ik ben altijd al een geëngageerd persoon geweest, zelfs toen ik geen deel uitmaakte van een feministisch collectief. Ik was niet bang van de reacties van docenten of andere studenten, want ik heb geen schrik om te zeggen wat ik denk. Integendeel, als mensen weten dat ik deel uitmaak van PLUJ, dan ben ik er trots op!

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.