De woonboot waarop soldaten mdma gebruikten om de oorlog te verwerken

Tussen 2003 en 2008 was Ben Timberlake niet aan het werk in oorlogsgebieden, en zat hij in Londen op zijn woonboot in de Thames. Niet alleen om er te wonen, maar ook om er soldaten te ontvangen die net terug waren gekomen uit Irak of Afghanistan – het waren officieuze therapiesessies, waarbij mdma werd gebruikt.

“We hadden de regel dat we om negen uur wilden beginnen – zeker voor het middaguur,” zegt Timberlake nu, in zijn kantoor bij Portobello Road. Zo konden ze van de zon genieten, maar het was ook omdat de soldaten hele heftige verhalen konden vertellen als de drugs eenmaal hun werk deden – ze waren soms “zo zenuwslopend heftig” dat andere gasten getraumatiseerd achterbleven.

“Een vriend vertelde een keer dat het voertuig van een collega werd geraakt door een EFP,” zegt Timberlake, waarmee hij verwijst naar een explosively formed penetrator, ook wel ‘superbom’ genoemd. “Die zijn echt idioot: het zijn een soort ballen van koperplasma die overal doorheen komen en alles vermorzelt wat ze tegenkomen.”

Timberlake wilde niet dat dat soort verhalen ’s avonds verteld werden. “We kwamen erachter dat als we de mdma in de ochtend namen, mensen hun verhalen een stuk makkelijker konden vertellen,” zegt hij. Iedereen die meedeed legde wat geld in. “Dan legden we de drugs in een kommetje en kon iedereen zelf nemen wat-ie wilde.”

Timberlake is een 47-jarige veteraan van de Britse speciale eenheid, die meevocht om de Iraakse stad Ramadi te veroveren op Al-Qaida. Hij dacht altijd dat de duistere verhalen die op de boot werden verteld de sfeer zouden verpesten – ze waren daar tenslotte niet om trauma’s te herbeleven. Maar hij begon wel steeds meer te begrijpen hoe bevrijdend dat tegelijkertijd was.

“Elke herinnering aan een traumatische periode kan een vecht-of-vluchtreactie uitlokken,” zegt hij. “Mdma kan daar veel bij helpen. Als je er genoeg van op hebt zie je ineens geen bedreigingen meer, en kun je dit soort dingen herbeleven en er beter over praten.”

Op de woonboot konden soldaten die getraumatiseerd waren geraakt in de oorlog wat verlichting krijgen – van de overheid moesten ze het vaak niet hebben. En het idee om posttraumatische stressstoornissen met mdma te behandelen wordt ook steeds gebruikelijker. De werking werd onlangs bevestigd in een groot onderzoek, en de kans zit er dik in dat het voor 2024 nog wordt goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA).

Drugs vormen ook de rode draad in de memoires die Timberlake nu heeft gepubliceerd, High Risk. Daarin vertelt hij over de vele uitersten die hij in zijn leven heeft opgezocht.

Op kerstavond 2006 deelde hij bijvoorbeeld wat xtc uit aan wat andere soldaten, die moedeloos waren geworden van de helse situatie waarin ze beland waren. Niet veel later stonden ze kauwend op het dak, waarna ze op verlaten gebouwen begonnen in te schieten. Aan het eind van de dag stonden ze elkaar knuffelend een fijne kerst toe te wensen – een van de soldaten zong Stille nacht.

Er waren meerdere uitgevers die vroegen of Timberlake een heroïsch oorlogsverhaal wilde optekenen, maar hij ging zijn eigen weg en schreef een boek dat zowel diepgaand als verbazingwekkend is. Hij werkt nog steeds in conflictgebieden als beveiligingsadviseur en medicus, en heeft de westerse interventie in het Midden-Oosten sinds het begin van deze eeuw van dichtbij meegemaakt – dat hij “vanaf het begin een fucking ramp” noemt. Ook heeft hij gezien welke diffuse rol drugs in moderne oorlogsvoering hebben gespeeld.

Timberlake is in Londen opgegroeid als zoon van een Amerikaanse journalist, en ging op zijn achttiende naar Joegoslavië. Daar werd hij bijna in een café geëxecuteerd door een leider van de Kroatische Defensieraad, destijds de belangrijkste militaire formatie van de Kroatische Republiek Herceg-Bosna in Bosnië en Herzegovina. De schutter had de man naast Timberlake doodgeschoten, maar besloot hem dronken te voeren en de rest van de avond Don’t worry, be happy met hem te zingen.

Nadat Timberlake zijn opleiding aan de universiteit had afgerond en meerdere banen had gehad, ging hij naar Irak om zijn militaire loopbaan te vervolgen. Hij was eind twintig toen hij zich opgaf bij de Special Air Service (SAS), en kwam tot zijn eigen verbazing door de selectie.

Eenmaal terug in Ramadi, zag hij dat er drugs als een soort brandstof werden gebruikt, om soldaten aan het werk te houden. “De Amerikaanse soldaten hadden Provigil, Adderall en al dat andere chique spul – stimulerende middelen van medische kwaliteit, die Amerikaanse medici uitdeelden alsof het snoepjes waren,” zegt hij.

“Er waren ook altijd bakken vol cola. De Amerikanen maakten idiote uren – elke kamer rook naar koffie. Ik kan me voorstellen dat sommige oud-soldaten nog wel een rechtszaak gaan beginnen, want als je een traumatische gebeurtenis hebt meegemaakt terwijl je onder invloed was, is er kans dat je meer last hebt van PTSS.”

De Britse soldaten kregen volgens Timberlake helemaal geen oppeppende middelen. “Mensen ruilden pornobladen voor ammunitie met de Amerikanen.”

Wel hadden de Britten – de hogere officieren met name – een bepaalde arrogantie over zich. De Amerikaanse soldaten keken in eerste instantie hun ogen uit in Irak, omdat ze nooit eerder zoiets hadden gezien, maar groeiden uit tot effectieve strijdmacht, zegt Timberlake. De Britse soldaten daarentegen, waren in het begin “erg koeltjes en gereserveerd” als ze op straat liepen, en hoe hoger de rang, hoe meer ze ervan overtuigd waren dat ze de boel kwamen redden als koloniale weldoener.

“Ze dachten dat ze geliefd werden, omdat ‘we’ er eerder waren geweest,” zegt hij. “Dat hoorde je steeds weer opnieuw. Maar wie zijn ‘we’ überhaupt?

“Op de grotere bases werden ook steroïden gebruikt, vooral door soldaten die gewoon spieren wilden kweken. Maar steroïden helpen je niet op het slagveld – ze maken je alleen maar agressief wanneer je dat niet zou moeten zijn. Als iemand een Iraakse gezinsauto met kogels doorzeefde was er meestal steroïden in het spel.”

Drugs hebben altijd een rol gespeeld in oorlogen, of het nu gaat om vikingen die aan de paddenstoelen zaten of de Wehrmacht die speed gebruikte. Een centraal idee in het boek van Timberlake is “posttraumatische groei” – wat inhoudt dat je na heftige ervaringen kunt herstellen en groeien, door nieuwe vormen van kracht en stabiliteit te vinden.

High Risk gaat lang niet alleen maar over oorlogsverhalen. Timberlake besloot ook om, geïnspireerd door een medesoldaat die een “toegewijde junkie” als vader had, zelf verslaafd te laten raken aan heroïne, om “de bodem van de afgrond” te voelen. Hij vond de heroïne wel “een beetje saai”, maar ging alsnog naar een land in het Midden-Oosten om af te kicken (waarvan hij de naam liever niet noemt). Eenmaal daar rookte hij veel crystal meth en werd hij bijna door de religieuze politie vermoord vanwege het verkopen van porno.

Nu gaat Timberlake een beetje heen en weer tussen Cornwall en Londen, en werkt hij geregeld een tijdje in het Midden-Oosten. Voor de soldaten op zijn woonboot was er altijd de mogelijkheid om de verschrikkingen van de oorlog te verzachten met drugs – en voor hemzelf ook.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.