3-MMC is populair aan het worden omdat media er zo over roeptoeteren

Afgelopen herfst maakte Nederland kennis met Boaz, een 27-jarige jongen uit Arnhem die nachtenlang doorhaalde met de nieuwe drug 3-MMC. In de documentaire-serie Verdoofd kon je zien hoe hij telkens bergjes poeder naar zijn neus bracht met een enorm mes. Voordat hij begon aan alledaagse taken, zoals de was ophangen, nam hij eerst een snuif omdat hij anders de motivatie niet kon opbrengen.

Sindsdien zijn media vol op het onderwerp gedoken. In het nieuws kon je veelvuldig lezen dat jongeren ‘kapot’ gingen aan de nieuwe horrordrug. Ouders slaakten noodkreten over het legale maar fatale middel en eisten zo snel mogelijk een verbod. Burgemeesters zouden ‘tot wanhoop’ worden gedreven omdat 3-MMC ‘zo verslavend, zo’n rotzooi’ zou zijn. Ze schreven een brandbrief naar de minister van Justitie omdat het middel nog altijd legaal te koop was, en dagblad De Stentor vroeg zich hardop af hoe lang het nog duurt voordat het middel eindelijk verboden zou worden. 

Maar als 3-MMC zulke verschrikkelijk verslavende rotzooi is, waarom zouden mensen het dan uitproberen? Dat wordt nog niet helemaal duidelijk uit de horrorverhalen die je kunt lezen in de krant. Hoog tijd dus om eens aan de uitvinder van 3-MMC te vragen waarom hij in godsnaam zulke troep op de markt heeft gebracht. En misschien kunnen andere experts eens uitleggen of de nieuwe generatie echt massaal kapot gaat aan de nieuwe drug. 

“3-MMC is uitermate geschikt als je eventjes wat aardiger wil worden voor andere mensen”, vindt de mysterieuze uitvinder van 3-MMC, die zichzelf Dr. Zee noemt (zijn persoonlijke site vind je hier). Dr. Zee heeft 3-MMC en tientallen soortgelijke drugs ontwikkeld voor een Israëlisch bedrijf. De drugs testte hij altijd eerst op zichzelf voordat hij zijn uitvindingen verder verspreidde. Dr. Zee is er heilig van overtuigd dat de nieuwe drugs gebruikt kunnen worden voor allerlei therapeutische of medicinale doeleinden, zoals het verbeteren van de concentratie of het tegengaan van tics bij de ziekte van Parkinson. Dat sommige mensen hun gebruik niet zo goed in de hand weten te houden kan Dr. Zee zich goed voorstellen. “3-MMC laat het brein denken dat alles oké is. Dat komt omdat de structuur van 3-MMC heel erg lijkt op dopamine”, zegt hij. Dopamine is een geluksstofje in het brein. Maar de uitvinder denkt dat er best een manier is om het gevaar in te dammen. “Het is een kwestie van een systeem maken. We zullen wel een weg vinden hoe we 3-MMC constructief kunnen gebruiken.”

Volgens drugsbeleid-adviseur Kaj Hollemans wordt er nogal een heisa gemaakt rondom 3-MMC. “Als je de media moet geloven dan is het sodom en gomorra”, zegt hij erover in een telefoongesprek. “Maar een jaar geleden gebruikte vrijwel niemand 3-MMC.” Journalisten, politieagenten en burgemeesters willen jongeren waarschuwen voor de gevaren van de nieuwe drug. Maar Kaj denkt dat die waarschuwingen averechts werken. “Telkens als zo’n verhaal wordt gepubliceerd zie je de volgende dag in de zoekcijfers van Google dat mensen massaal op zoek gaan naar ‘3-MMC kopen’.”

“Daarom willen wij niet meewerken aan meer media-aandacht,” mailt woordvoerder Jeannette Ooink van verslavingszorginstelling Tactus. Na wat meer uitleg over de insteek van dit stuk reageert ze opgelucht. Jeannette vertelt dat ze de afgelopen maanden herhaaldelijk is benaderd door journalisten die telkens dezelfde vragen stellen over 3-MMC, wat voor goor rotspul dat wel niet is. Ze begint het een beetje beu te raken. Bij Tactus zien ze namelijk nog helemaal niet zoveel problemen met 3-MMC. Weinig mensen hebben hulp gezocht omdat ze hun gebruik niet meer in de hand hebben. Sommigen hebben wel problemen met gebruik van 3-MMC, maar die mensen nemen meestal ook populairdere drugs zoals speed of cocaïne. Bovendien zijn er nergens betrouwbare schattingen te vinden hoeveel mensen nou eigenlijk 3-MMC gebruiken. Het weinige wat nu bekend is over de drug rechtvaardigt volgens de woordvoerder niet de stortvloed aan mediaberichten die we afgelopen tijd hebben gezien.

Jeannette benadrukt wel dat er natuurlijk risico’s zitten aan gebruik van 3-MMC. Ze vermoedt dat het een behoorlijk verslavend goedje is, omdat gebruikers vaak zeggen dat ze het lastig vinden om te stoppen met slikken of snuiven als ze een avondje aan het doorhalen zijn. Maar het lijkt erop dat 3-MMC vooral gebruikt wordt als ‘bij-middel’ onder groepen jongeren die sowieso veel verschillende soorten drugs gebruiken. Het gaat dan om kwetsbare jongeren die sowieso risico’s op hartfalen, hersenschade of oververhitting op de koop toenemen zodat ze zich eventjes een avond goed kunnen voelen. 

Medewerkers van Tactus vinden daarom dat media meer aandacht zouden moeten hebben voor het grotere plaatje: waarom jongeren hun toevlucht zoeken naar middelen zoals 3-MMC. “Jonge mensen willen elkaar ontmoeten, plezier hebben met elkaar”, zegt de bestuurder Ruud Rutten. “Ze gaan grenzen verleggen en willen zichzelf en elkaar leren kennen. Ze gaan experimenteren met relaties. Maar waar hebben we in onze samenleving een plek ingericht waar ze dat op een veilige manier kunnen doen? Scholen zijn vaak gericht op lesgeven en diploma’s halen. De kroeg is steeds minder geschikt voor jongeren want daar mag je niet gebruiken.”

Veel jonge gebruikers gaan daarom op zoek naar privéplekken waar ze kunnen experimenteren zonder de bemoeizucht van anderen. Dat geldt ook voor Masha*, die zichzelf ‘een echte thuisgebruiker’ noemt. Afgelopen oktober nam ze voor het eerst 3-MMC nadat ze via nieuwsmedia hoorde over de drug. “We waren met name op zoek naar iets wat makkelijk verkrijgbaar was, waarbij ik niet zo’n louche scooterboy hoefde te regelen,” vertelt ze in een telefoongesprek. Vanwege de coronamaatregelen zit ze zich steeds te vervelen op de bank. Vandaar dat ze op zoek is gegaan naar wat nieuws. “3-MMC geeft mij wat rust in mijn hoofd. Terwijl mijn partner er superveel van gaat praten, wat echt irritant is.” 

Maar de staatssecretaris van Volksgezondheid is niet zo blij dat jongeren experimenteren met de uitvindingen van Dr. Zee. Staatssecretaris Paul Blokhuis vindt het maar lastig dat er steeds drugs legaal te koop zijn die nogal lijken op verboden middelen zoals amfetamine of mdma. “Dat betekent dat wij steeds achter de drugsproducenten aan lopen,” zegt Blokhuis tegen Omroep Gelderland. Daarom werkt hij samen met de minister van Justitie aan een nieuw wetsvoorstel dat in één klap honderden stoffen moet gaan verbieden, het zogenaamde stofgroepenverbod. Het kabinet vindt dat harddrugs ‘niet voor niks’ op Lijst I van de Opiumwet staan. “Van de designerdrugs die hiervan zijn afgeleid kunnen we aannemen dat ze net zo goed grote gezondheidsschade kunnen aanrichten,” schrijven Blokhuis en Grapperhaus in hun conceptwetsvoorstel. Daarom zou verbieden de enige juiste oplossing zijn. 

“Je creëert juist een probleem met zo’n verbod,” voorspelt drugsbeleid-adviseur Kaj Hollemans. “Middelen verdwijnen niet zomaar als je ze verbiedt.” Hij denkt dat er gewoon een grote behoefte is aan roesmiddelen. “Maar ik mis de discussie hoe je de risico’s van zulke middelen kunt beperken,” zegt hij. Op dit moment is er bijvoorbeeld geen leeftijdscontrole bij de verkoop van 3-MMC. Dat noemt Kaj ‘heel zorgwekkend’. “Het is evident dat je deze middelen niet aan minderjarigen moet verkopen.” Hij vindt dan ook dat verkopers meer moeite moeten doen om zich ervan te verzekeren dat hun koopwaar niet in minderjarige handen terechtkomt. Maar volgens Kaj komt de vraag naar 3-MMC uit een andere hoek. Jongeren zijn op zoek naar een roesmiddel waarmee ze een gezellig avondje kunnen hebben, en het maakt ze eigenlijk niet zoveel uit welk middel ze dan nemen. “Als je xtc-pillen zou reguleren dan verdwijnt de vraag naar 3-MMC,” denkt hij. 

Om uit te vogelen wat de beste ideeën zijn voor het drugsbeleid heeft Kaj het platform Drugsdialoog.nl in het leven geroepen. Daar kunnen mensen met elkaar in gesprek gaan over de voor- en nadelen van verschillende wetsvoorstellen. Op die website wordt elke maand een nieuwe stelling gepubliceerd over het drugsbeleid. Deze maand is dat ‘3-MMC moet per direct worden verboden’. Bezoekers van de website kunnen hun gedachten delen over de impact van een totaalverbod op de volksgezondheid, de criminaliteit, het milieu en de economie. De reacties op die stelling lopen een beetje uiteen van “als het illegaal is kun je toch makkelijker dealers aanpakken” tot “ik denk dat veel dealers niet kunnen wachten tot Ferd Grapperhaus eindelijk met een verbod komt.”

Dr. Zee weet wel wat hij vindt van het voorgenomen verbod op 3-MMC. Hij noemt het “overduidelijk een vergissing die snel hersteld zal worden.” Hij begrijpt dat sommige mensen te ver gaan in hun gebruik en dat ze er een gewoonte van gaan maken. “Maar je kan de stof daar niet de schuld van geven,” verdedigt hij. “De stof geeft er niks om wat je ermee doet. Die weet niet eens dat hij bestaat. Het gaat erom hoe je er zelf mee omgaat.”

*Masha’s echte naam is bekend bij de redactie