De vrouw met de groene baret

Cadet Wardah Noor bereidt zichzelf voor om een aanval te leiden tijdens veldoefeningen.

Wardah Noor, een slanke 24-jarige Pakistaanse met diepliggende ogen en rechte rug, wil militair worden. “Ik vond mijn burgerlijke leventje traag en onbevredigend,” vertelde ze me op een avond in september na een volle dag les en training aan de prestigieuze Pakistaanse Militaire Academie (PMA). Ze groeide op in een gelukkig middenklassegezin en had al een diploma behaald in informatica, maar daar viel weinig mee te beginnen in haar kleine dorpje in de Pakistaanse provincie Punjab. Daar gelden paard en wagen namelijk nog als essentieel transportmiddel. Ze snakte naar discipline en structuur. Ze wilde, zo realiseerde ze zich, in het leger.

Wardah was één van de 32 vrouwen, van 23 tot 27 jaar oud, die samen de damescadettenklas van de PMA vormden.

De militaire school ligt in het centrum van Kakul, op slechts een paar kilometer van de schuilplaats van Osama bin Laden in Abbottabad, waar hij in 2011 ook vermoord werd.

De toelating tot de militaire academie is zeer competitief. Na de selectie staan de mannelijke cadetten twee jaar strenge fysieke training en een studie over oorlogsvoering te wachten. Vrouwelijke cadetten op de PMA krijgen maar zes maanden training, en krijgen vervolgens functies toebedeeld die niet direct te maken hebben met de gevechtslinie. Zij werken als leden van het medische en technische korps, ze analyseren de tactiek en logistiek, of ze trainen toekomstige officieren.

“Ik wil mijn bijdrage leveren om terrorisme in ons land uit te roeien en onze grenzen te beschermen,” legt Wardah uit. “De veiligheid van het land wordt zowel intern als extern bedreigd.”

Het Pakistaanse leger is de meest stabiele en machtige institutie van het land. Het heeft vier oorlogen gevoerd tegen India, voerde drie succesvolle staatsgrepen uit, zorgde voor een burgerregering en ontving na elf september in totaal ruim 12,6 miljard euro aan Amerikaanse militaire hulp. Het staat op nummer zeven van de grootste legers ter wereld, gemeten aan het aantal werknemers met actieve dienst. Desondanks staan onherbergzame delen van het land, zoals de bergachtige provincie Khyber-Pakhtunkhwa (voorheen de Noordwestelijke Grensprovincie), nog onder controle van de taliban. Bovendien loert er in de buurt van de open Afghaanse grens altijd nog het gevaar van de invloed van al-Qaeda.

Vanwege de geopolitieke situatie van het land vormt Pakistan de frontlinie van de wereldwijde oorlog tegen terreur. Opvallend genoeg is het ook uitgegroeid tot een progressieve inspiratiebron voor in het leger werkzame vrouwen van over de hele wereld. In Pakistan, een land waar vrouwen weinig wordt geboden op het gebied van onderwijs en carrièremogelijkheden, heeft het leger sinds de aanstelling van generaal Pervez Musharraf in 2006 langzaam vrouwelijke cadetten opgenomen in hun rangen.

De cadetten verzamelen zich op de schietbaan voor instructies over wapengebruik.

Zoals in veel landen in het Midden-Oosten hebben vrouwen het in Pakistan ook niet makkelijk. Volgens een onderzoek door de Thomas Reuters Stichting uit 2011 staat Pakistan op de derde plek als slechtste woonplaats voor vrouwen ter wereld, net achter Afghanistan en Congo. Eerwraakacties komen nog steeds veel voor, zo stelt het onderzoek, en negentig procent van Pakistaanse vrouwen heeft te maken met huiselijk geweld. De Pakistaanse ngo Shirkat Gha meldde eerder dit jaar dat de helft van de Pakistaanse vrouwen getrouwd is vóór hun achttiende, en in hun rapport uit 2012 over Pakistan merkt Unicef op dat er “een aanzienlijke ongelijkheid is als het aankomt op werkgelegenheid voor vrouwen en mannen.”

In 2012 legde de poging tot moord op Malala Yousafzai, een tiener die opkomt voor het recht op scholing voor meisjes, een bebloed vergrootglas op de generatie Pakistaanse meisjes en vrouwen die vecht voor verandering. Nog altijd is het voor de meeste vrouwen in Pakistan bijna onmogelijk om carrière te maken in een door mannen gedomineerd terrein als het leger. Het is dan ook zwaar werk, ongeacht je geslacht.

Vanaf het moment dat de vrouwelijke cadetten om vier uur ’s ochtends opstaan, tot ze rond middernacht gaan slapen, is hun dag een aaneenschakeling van uitdagingen. Fysieke training begint om half zeven ‘s ochtends, gevolgd door ontbijt, dan klassikale lessen over defensie, aanvalsposities en spreken in het openbaar, dan terug voor de excercitie en saluutoefening.

“Dit schema is opzettelijk zo zwaar om ze te leren om te gaan met stressvolle situaties,” vertelde de pelotonscommandant kapitein Arooj Arif, de no-nonsense instructeur van de vrouwelijke cadetten. Toen ik haar voor het eerst ontmoette, was ze acht maanden zwanger maar had ze nog steeds bevel over haar team.

Cadet Kiran maakt aantekeningen over aanval en verdediging tijdens de les op de PMA.

De training van elke groep cadetten wordt afgesloten met vier dagen van veldoefeningen op een locatie ver van de academie. Ik reisde met Wardah en de rest van van de cadetten – een gedisciplineerde, ambitieuze groep jonge Pakistaanse vrouwen uit bijna elk deel van het land – naar hun veldoefeningen, waar hun vastberadenheid om soldaten te worden de zwaarste test zou ondergaan.

Tijdens de oefeningen trainden de cadetten gevechtsmanoeuvres in de brandende hitte van het einde van het regenseizoen. Slapen deden ze maar vier uur per nacht, op uitvouwbedjes. Ik vroeg majoor Chengaiz Zafar, die nog geen jaar vrouwelijke cadetten traint, waarom het leger vrouwen in deze omstandigheden laat trainen terwijl ze nooit mee zullen vechten in een werkelijke strijd. “Omdat ze te maken kunnen krijgen met operaties die direct invloed hebben op wat er gebeurt met soldaten in conflictgebieden in het land, en dan moeten ze wel weten hoe het werkt,” legde hij uit, en voegde toe: “Ze gaan deel uitmaken van de missie om terrorisme in het land te bestrijden.” Majoor Chengaiz is ook afgestudeerd aan de PMA, als een van de besten van zijn klas.

Wardah kreeg bij de oefeningen de rol van sectiecommandant toegeschreven. Op de vierde en laatste dag legde ze tijdens een ochtendbriefing op het basiskamp de plannen uit voor de schijnaanval die zij en haar collegacadetten zouden uitvoeren. Ze moesten zichzelf in drie teams onderverdelen en door de bewerkte akkers en maisvelden lopen tot ze aankwamen bij de fictieve vijandelijke linies. Van daaruit zouden ze de drieledige insluitende aanval toepassen op hun zogenaamde tegenstander.

Om tien uur ‘s ochtends verschroeide de hitte de vlaktes al, en was de lucht zwaar en drukkend van vochtigheid. Na de briefing van Wardah keerden de cadetten terug naar hun posities – de loopgraven die ze op verschillende locaties in het gebied hadden gegraven. Daar zouden ze de hele dag wachten tot het tijd was om toe te slaan. Met weinig beschutting tegen de brandende zon, leek het idee om soldaat te zijn in een leger dat in de nabije toekomst tussen de taliban en al-Qaeda vast komt te zitten mij alvast geen prettig vooruitzicht.

“Deze gevechtsoefeningen helpen ons begrijpen wat het is om geconfronteerd te worden met het echte werk. Ik wou dat we mee konden gaan en mochten vechten,” vertelde Kiran Javed Khan, een 27-jarige die moeite had om aan de gewichtseisen voor cadetten te voldoen toen ze voor het eerst op de academie kwam. Ze moest twee kilo afvallen. “Uiteindelijk verloor ik vier kilo,” vertelde ze me.

“Bereid je voor in de formatie!” riep Wardah. De cadetten maakten zich klaar voor de strijd in de loopgraven. Een zware regen begon neer te dalen op het verschroeide landschap, waardoor de aanval werd uitgesteld. Maar vlak voor het invallen van de schemering kwam de order van majoor Chengaiz dat het tijd was om toe te slaan. De cadetten, haren strak in een laag knotje onder olijfkleurige baretten, begonnen door de natte velden te trekken, ieder met een Duits G3-geweer.

Voor het grootste deel van deze vrouwen is militaire dienst de enige kans om hun dorp te verlaten en een zelfstandig leven op te bouwen. De 23-jarige Meimouna Mahruck herinnert zich hoe ze in een kamer zat met honderdvijftig andere kandidaten uit haar dorp in Swabi, in de provincie Khyber-Pakhtunkhwa, zich afvragend of ze door de selectie zou komen. Trots vertelde ze: “Ik ben de eerste vrouw in mijn hele dorp die in het leger is toegelaten.”

Om in aanmerking te komen voor één van de weinige, zeer gewilde plekken op de PMA moeten vrouwelijke sollicitanten een reeks geschreven examens maken, lichamelijke testen doen en een interview afgeven. Ze moeten dus vechten om de 40 beschikbare plekken, tegenover de ongeveer 2100 plaatsen voor mannen.

“Het aantal vrouwelijke cadetten gaat de komende tijd verder omhoog. Dat gebeurt al sinds het programma is gestart, en de eisen – met name de lichamelijke training – worden elk jaar zwaarder,” vertelt kapitein Arif, die in 2010 afstudeerde aan de academie. “In het begin wisten ze niet wat vrouwen konden doen en waar ze toe in staat waren. Volgend jaar willen ze paardrijden en zwemmen invoeren als onderdeel van de fysieke training.”

Cadet Zarnigar tijdens de schietoefeningen, na het raken van haar doelwit.

Veel mensen die ik sprak hadden de opmerkelijke hoop dat vrouwen ooit samen met mannen aan het front in Pakistan zullen vechten – een gegeven dat ook nog steeds omstreden is in veel andere landen. Slechts een handjevol legers laten vrouwelijke soldaten zonder enige restrictie in de strijd toe. Daarbij komt dat in sommige landen waar mannelijke en vrouwelijke soldaten wel naast elkaar kunnen vechten grote problemen zijn met seksueel geweld tussen militairen onderling.

Misschien was een deel van het optimisme dat ik in Pakistan hoorde over gemengde legers wel propaganda en grootspraak – niet de echte stemming op de loopgraven. Sommige mannelijke cadetten benadrukten wel dat de periode van zes maanden training – in tegenstelling tot de twee jaar die mannen op de academie doorbrengen – niet genoeg is om volledig gevechtsklaar te zijn, wat een goed argument kan zijn. Maar dat argument kan ook een smoesje zijn voor de opvatting dat vrouwen op geen enkele manier geschikt zouden zijn om te vechten, ongeacht hoeveel training ze krijgen. Hoewel niemand die ik sprak dat letterlijk zo wilde stellen, kreeg ik van sommige mannelijke officieren wel de indruk dat ze die mening toegedaan waren. Zelfs als vrouwen twee jaar lang getraind zouden worden en groen licht krijgen om mee te vechten, zullen ze altijd te maken krijgen met obstakels die hun mannelijke collega’s niet hoeven te overwinnen. Zoals het stukje bij beetje afbreken van alle vooroordelen over de rol van vrouwen in oorlogstijd, bijvoorbeeld.

Na hun terugkeer op het terrein van PMA vervolgden de cadetten hun normale training. Ze marcheerden in een groot veld waar ze waren opgedeeld in vier groepen en leerden hoe ze een vuurwapen moeten hanteren. In de vroege avonduren waren ze klaar, waarna ze zich terughaastten naar hun vertrekken.

De 23-jarige Mehnaz Younas uit de provincie Kashmir friste zich op, bond een lange witte sjaal rond haar hoofd en rolde een gebedskleed uit terwijl achter haar de wolken boven de pieken van de Himalaya kolkten. Toen ze klaar was met bidden, sloot ze snel aan bij de anderen, die naar de kantine gingen voor het avondeten.

Binnen in de ruime hal namen de vrouwen slechts drie tafels in. De mannelijke cadetten bezetten de rest van de hal – hun zware stemmen vulden de ruimte. Het contrast was sterk: de vrouwen zaten stilletjes de kleine porties te eten die ze zichzelf hadden voorgeschoteld. Ze waren uitgeput en aten zwijgend hun borden leeg. Voor middernacht lagen ze in bed, en zouden vier uur later opstaan om de dag weer helemaal opnieuw te beginnen.

Toegelaten worden in de jongensclub – als ze werkelijk worden toegelaten – zal niet gemakkelijk zijn voor deze vrouwen. Culturele normen verbieden ze te socializen met hun mannelijke collega’s en maken het zo onmogelijk om een netwerk op te bouwen dat kan helpen om promotie te krijgen.

In een land waar er van een vrouw vooral wordt verwacht dat ze trouwt en kinderen krijgt, marcheerden deze vrouwelijke cadetten toch in hoge snelheid richting een zelfstandig leven, aangedreven door een bewijsdrang die in zwang begint te raken bij een hele generatie Pakistaanse vrouwen.

“Ik dwing mezelf tot dingen,” vertelde Wardah me op mijn laatste dag op de academie. “Als ik iets wil, doe ik mijn best om dat doel te bereiken, wat het ook is.”