Lisa van Casand fotografeert intelligente planten en intrigerende mensen

Elke twee weken gaan VICE en New Dawn in gesprek met een toffe fotograaf. New Dawn is een tweemaandelijks magazine dat zich richt op alles dat met de boeiendste hedendaagse fotografie te maken heeft. Het schrijft over nieuwe ontwikkelingen, geeft talenten een podium, recenseert fotoboeken en presenteert portfolio's van opkomend Nederlands fotografietalent. Deze week: Lisa van Casand.

Momenteel is ze nog derdejaars student aan de KABK in Den Haag, maar dat houdt haar niet tegen om ook buiten de academie aan het werk te zijn. Vorig jaar maakte Lisa van Casand (Eindhoven, 1990) deel uit van het fotofestival BredaPhoto met de serie Tweede bospad links, over mensen die onze hectische samenleving weten te ontvluchten. Toch ziet Lisa zichzelf niet als een geboren fotograaf; ze pakt pas haar camera als ze een onderwerp heeft gevonden dat haar fascineert. Ze is nu bezig met een nieuw project dat het gedrag van planten vergelijkt met dat van mensen: Fluorescent Signals. We spraken met Lisa over diepzeedieren, intelligente planten en wetenschap als inspiratiebron.

VICE x New Dawn: Ha Lisa, hoe kwam je nou bij die planten terecht?
Lisa van Casand: Ik ben nieuwsgierig naar de invloed van wetenschappelijke ontwikkelingen, en naar nieuwe inzichten over onszelf en de wereld. Recent wetenschappelijk onderzoek laat zien dat planten veel complexere organismen zijn dan we lange tijd dachten. Planten zijn niet zo passief als ze soms lijken – ze zijn zich bewust van de omgeving en kunnen daarop reageren, ze communiceren met andere organismen, zijn in staat informatie te verwerken, kunnen leren door ervaringen en hebben een geheugen. Planten kunnen dus alle dingen die wij scharen onder intelligent gedrag, maar dan zonder een stel hersens. Dat vind ik intrigerend.

Net als diepzeedieren: die zijn zich volkomen onbewust van het bestaan van zonlicht, gewoon omdat ze dat in hun leven nooit hebben gezien. Terwijl zonlicht voor ons zo vanzelfsprekend is. Ik vraag me dan gelijk af: wat bestaat er dan waar wij geen weet van hebben?

Maar wat heeft dit met fotografie te maken?
Fotografie geeft me de mogelijkheid mijn interesses te combineren – ik ben altijd geïnteresseerd geweest in biologie, filosofie en archeologie. Anders dan in de wetenschap, gebruik ik beeld niet per se om een antwoord te geven, maar om vragen op te roepen.

Wat vind je zo boeiend aan wetenschap?
Wetenschappelijke bevindingen worden door het publiek vaak geïnterpreteerd als de waarheid, ook al is die gebaseerd op een aannamen die nu voor waar worden gehouden, maar misschien morgen niet meer. Fotografie kan ook erg misleidend zijn, omdat het een exacte weergave van de werkelijkheid lijkt, of door anderen zo gelezen wordt. Het natuurgetrouwe speelt een grote rol in zowel de wetenschap als documentairefotografie.

Je fotografeert best heftige onderwerpen: As the dust settled is een serie van een ex-oorlogsgebied dat nu als dierentuin fungeert, en de mensen uit Tweede bospad links isoleren zich volkomen van de buitenwereld, ook van hun familie en vrienden. Wat wil je vertellen met deze series?
Ik vind het grappig dat je die twee eruit haalt, want voor mij waren die projecten juist niet zo heftig. Ik had bijvoorbeeld niet het idee dat de dierenverzorgers die ik gefotografeerd heb voor As the dust settled bewust last hadden van het feit dat ze werkten in een voormalig oorlogsgebied. Ik kwam er allerlei militaire erfenissen tegen, en de dierenverzorgers waren allemaal gespierde mannen, soms in echte legeruniformen – daardoor liep het vroegere trainingskamp en het huidige pretpark op een vreemde manier in elkaar over.

Mijn project over de intelligent planten, waarin duidelijk wordt dat planten in stressvolle situaties een soortgelijke reactie laten zien als mensen en dieren, was voor mij veel indringender. Ik merkte dat mensen bij dat project in eerste instantie dachten dat het zweverig zou zijn, terwijl het dat juist niet is. Samen met wetenschappers heb ik een manier ontwikkeld om hun onderzoek naar hoe planten op hun omgeving reageren, en de technologie die ze daarbij gebruiken, om te zetten in full frame fotografisch beeld.

Hoe kom je jouw onderwerpen tegen?
Ik neem sowieso de kranten goed door. Als ik dan een potentieel interessant onderwerp tegenkom, kijk ik of er boeken of wetenschappelijke literatuur over te vinden is, en spreek ik met experts. Verder is het heel veel mailen en bellen om bij interessante mensen en plekken terecht te komen. Voor het project Tweede bospad links was dat natuurlijk lastiger. Via-via ben ik met een van de karakters in contact gekomen, en zij bracht me weer in contact met een ander – zo ging het balletje rollen.

Je plantenproject is heel anders dan je eerdere werk, hoe komt dat denk je?
Ik ben denk ik steeds beter in staat om mijn interesses met elkaar te verbinden. De eerdere series waren voor een deel ook gewoon opdrachten vanuit de academie, en pas bij Fluorescent Signals ligt het accent helemaal op vrij werk. Maar ook al lijken de projecten heel verschillend, van elk werk neem ik wel iets mee waar ik enthousiast over ben om te gebruiken in een volgend project.

Dit is de website van Lisa: www.lisavancasand.nl