Hoe een kunstenaar alle bewakingscamera’s in de stad voor een kunstwerk gebruikte

Het is een van de opmerkelijkste surveillancekunstwerken van de laatste jaren: Evidence Locker van Jill Magid uit 2004. Voor het kunstwerk, dat bestaat uit een archief van video’s en emails, werkte de kunstenaar samen met enkele medewerkers van de videosurveillance in Liverpool – of ze dat nu wilden of niet. Magid liet zich bewust door de surveillancecamera’s vastleggen en gebruikte de beelden als het centrale element in haar contact met de autoriteiten. Ook schreef ze brieven waarin ze op een dagboekachtige manier haar eigen surveillanceperformances opbiechtte. Het resultaat is een boeiende, mysterieuze ervaring en tegelijkertijd een zelfportret dat compleet mogelijk gemaakt is door de technologie van het door ons zo vaak verguisde panopticon.

Magid hield een maand lang alle opnamen bij die van haar gemaakt werden in Liverpool en in deze periode had ze veel contact met de medewerkers achter het surveillancesysteem van de stad. Ze plande nauwkeurig verschillende acties in de openbare ruimte, waarvan ze wist dat die gefilmd zouden worden. Met haar felrode regenjas als herkenningspunt, belde ze vervolgens de politie met haar precieze locatie en vroeg ze hen om haar te filmen – ze ging zelfs zo ver dat ze zichzelf blinddoekte en de agenten vroeg om haar door de straten te leiden. “Ik belde jullie om één uur. Zien jullie me? Ik sta bij het standbeeld van het paard. ‘Heeft u een rode jas aan?’ Ja. ‘Oké, ik heb u in beeld.’”

De proloog die voorafgaat aan de eerste dag van de performance leest als een soort voorbode van hoe vreemd het allemaal zou worden. Hoewel Magid zich richt tot de autoriteiten, voel je je ook als lezer aangesproken. “Beste toeschouwer, maak een dagboek voor me en bewaar het goed. Let erop dat het van mij is. Bewaar deze foto van mijn gezicht. Zorg ervoor dat al het materiaal op volgorde bewaard wordt. Stop de brieven in het dossier en de afbeeldingen in de kluis voor het bewijsmateriaal. Je mag het beeldmateriaal zo bewerken dat alleen ik herkenbaar ben. Ik zal de delen van het dagboek invullen die ontbreken. Omdat je me binnenskamers niet kan volgen, zal ik dat gedeelte voor je vastleggen. Ik zal de tijd bijhouden, zodat je me nooit uit het oog verliest. Maak je geen zorgen om me te vinden. Ik zal je helpen… Met vriendelijke groet, JSM.”

Jill Magid: Final Tour (2004) uit Evidence Locker. Bewerkt CCTV-beeldmateriaal.

De kunstenaar gaat uiteindelijk een intieme samenwerking aan met Big Brother, zoals je dat ziet in Trust (17:44, waarin ze werd geleid terwijl ze een blinddoek droeg) en Final Tour (3:00, waarin ze haar eigen documentatie orkestreerde). Zo geeft het werk hen die sceptisch tegenover de surveillancecultuur staan een nieuwe perspectief op de zaak. Magid gaf zichzelf helemaal bloot, terwijl de toeschouwers in ruil daarvoor niets weg hoefden te geven – behalve dan hun mailadres.

Magids nieuwste werk kan deze zomer worden bekeken bij de tentoonstellingen in de Kunst Halle Sankt Gallen, het San Francisco Art Institute en het Oslo Architecture Triennal. Volg haar op Twitter om meer van haar kunst te bekijken.