Ondanks alle aandacht is wonen nog steeds moeilijk en veel te duur

De wooncrisis is een uitgesproken urgent thema geworden. Dat kan je zien aan de hoeveelheid plannen om nieuwe woningen bij te bouwen, aan de hoeveelheid maatregelen om grote beleggers en huisjesmelkers van de woningmarkt te weren en aan de hoeveelheid foto’s waarop minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge poseert met een veiligheidshelm op zijn hoofd. 

Dat stemt misschien hoopvol, maar ondertussen lijkt het in de praktijk nog niet zo op te schieten. De huren in de vrije sector zijn afgelopen jaar doodleuk nog verder omhoog gegaan, er zijn zoveel dak- en thuisloze mensen dat er in de opvang soms geen ruimte meer is en zijn de wachtlijsten voor een sociale huurwoning zo lang dat zelfs ongeboren kinderen al te laat zijn om zich tijdig in te schrijven.

Sinds de grote demonstratie in het Westerpark in Amsterdam in september 2021 zijn er concrete dingen gebeurd, zoals de afschaffing van de verhuurdersheffing en het vrijmaken van geld voor de bouw van nieuwe woningen, beaamt ook Sander van der Kraan, een van de organisatoren van het Woonprotest. “Er lijkt inderdaad wel een andere blik op wonen te zijn. Dat is dankzij het werk van heel veel mensen die hier al heel lang mee bezig zijn. En ons protest en de golf van protesten die daarop volgde heeft daar ook een rol in gespeeld,” zegt hij aan de telefoon. 

“Maar onze conclusie is dat de mensen die anderhalf jaar geleden in het Westerpark stonden om op te komen voor hun belangen of voor de belangen van anderen nog geen concrete veranderingen hebben gezien – als we het hebben over praktische, materiële veranderingen, zeg maar. De huur is niet omlaag gegaan, het is niet makkelijker geworden om een huis te vinden. Tienduizenden mensen en gezinnen zitten nog vast in een vrije sector-huurwoning die eigenlijk veel te duur voor hen is, omdat er niet genoeg sociale huurwoningen zijn.” Hij merkt op dat de situatie soms zelfs slechter is geworden, door de stijgende energiekosten en de inflatie. “Vooral op het gebied van dak-en thuisloosheid is het schrijnend. Er is zich een stille humanitaire ramp aan het voltrekken, en de overheid laat het gewoon gebeuren.”

De plannen die door de regering zijn aangekondigd om de wooncrisis aan te pakken, reiken volgens de Woonprotest-organisatoren lang niet ver genoeg. “Voor ons is dat reden om te concluderen dat er meer gedemonstreerd moet worden,” zegt Sander. Ze willen zondag 26 februari een demonstratie houden op de Dam met daarop aansluitend een “Mars tegen de Leegstand” door de Kalverstraat, de drukste winkelstraat in Amsterdam. Die locatie is uitgekozen met een reden: volgens de organisatie is er in de Kalverstraat en de omliggende steegjes in winkelpanden duizenden vierkante meters aan leegstaande ruimte is, die prima bewoonbaar zou kunnen zijn. “Die ruimtes staan gewoon te verkrotten, soms al decennia lang, omdat retailers er geen baat bij hebben om ze bewoonbaar te maken. En dat terwijl er duizenden mensen dakloos zijn.” Volgens Sander is de gemeente Amsterdam officieel tegen leegstand, maar doet ze weinig om het te bestrijden. “Ondertussen wordt er bijvoorbeeld op krakers, die leegstaande panden in gebruik nemen, wel heel hard gehandhaafd. Dat laat zien wat het belangrijkst is: het geld, niet de mensen.”

Een aantal plaatselijke ondernemers is niet blij met de plannen van het Woonprotest: zij lieten in een brief aan burgemeester Halsema weten dat ze de Kalverstraat te “veel te nauw en te druk vinden” voor een demonstratie – ze zijn bang dat winkelende “ouderen of kinderen” per ongeluk in het protestgewoel terecht komen. In dezelfde brief laten ze weten in het algemeen niet blij te zijn met de hoeveelheid demonstraties die in de binnenstad plaatsvinden, want die zijn “slecht voor het ondernemersklimaat.” Tegen Het Parool zegt een woordvoerder van de burgemeester dat het “in de loop van de week duidelijk zal worden wat de organisatie wil en wat de driehoek (burgemeester, hoofdofficier van justitie en de politiechef) kan toestaan.”

Het aangekondigde protest lijkt door de opstelling van ondernemers in de Kalverstraat niet alleen meer over wonen te gaan, maar ook over het gebruik van de openbare ruimte in de stad. “Als de mars niet gefaciliteerd of zelfs verboden wordt, dan moet iedereen die wil meedoen daarvan op de hoogte zijn. Het kan dan grimmiger worden, waardoor het minder toegankelijk wordt,” zegt Sander. “De essentiële vraag is: van wie is de stad en van wie is de publieke ruimte?”

De mars moet wel doorgaan, zegt Sander. De organisatie van het Woonprotest heeft sowieso aangekondigd door te willen gaan met acties, waarbij ze niet uitsluiten dat die “verstorend” kunnen zijn. “Bij ons vorige protest hebben we ons tot het uiterste ingespannen om zoveel mogelijk mensen te mobiliseren en alles binnen de lijntjes te houden. En dat is gelukt, maar kennelijk heeft het niet genoeg effect gehad. Dus we moeten ook kijken naar andere manieren om te organiseren en te mobiliseren.” 

Update 25 februari: de mars door de Kalverstraat is verboden. De route is nu verlegd naar het Rokin.