Hoe ik omga met de vetfobe opmerkingen van mijn familie tijdens het kerstdiner

Ik ben al mijn hele leven dik en dat is voor veel mensen een vrijbrief om zich te mogen bemoeien met mijn lichaam. Ik krijg dan ook sinds mijn jeugd van zowel onbekende als bekende mensen te horen dat ik moet afvallen, dan pas ben ik ‘goed’ als mens en kan ik volgens hen een gelukkig, succesvol leven leiden. Het grootste gedeelte van mijn familie dacht hier ook zo over.

Tijdens familiebijeenkomsten, die vooral in de decembermaand plaatsvonden, kreeg ik vaak te maken met vetfobe opmerkingen. Ben je nou alweer aangekomen? Wat gaat er toch steeds fout? Wordt wel weer tijd voor een rondje Sonja Bakkeren volgende maand. Die jurk staat je nou niet echt flatteus, volgende keer kun je beter kiezen voor een andere stof. Ik zou de koolhydraten skippen vanavond, dat is beter voor de lijn. Geef dat caloriebommetje maar aan mij. Ik heb speciaal iets magers voor jou gemaakt. Je wilt niet nog dikker worden toch?

Al deze opmerkingen heb ik naar mijn hoofd geslingerd gekregen, naast alle misprijzende blikken als ik eten opschepte, iets in mijn mond stak of gewoon een paar stappen in de ruimte zetten. Iedere actie van mijn dikke lijf werd gevolgd.

Deze houding ten opzichte van mijn dik-zijn heeft ervoor gezorgd dat ik me steeds meer ging afzonderen van mijn familie. Ik verzon smoesjes om niet bij kerstdiners aanwezig te hoeven zijn en lag meer dan eens met griep in bed als de rest van de familie gemütlich boven een dampende kalkoen hing. In september kon de angst me al uitbreken omdat december dichterbij kwam en ik bang was voor weer een lading fatshaming . Dat zette me vervolgens aan om een nonsens crashdieet te proberen, waarin ik faalde, waardoor ik meestal meer aankwam dan afviel en de kerststress nog heviger was dan daarvoor. Mijn zelfhaat was tijdens deze maanden extra groot, en hoewel ik eigenlijk erg van de kneuterigheid van Kerstmis houd, overstemden buikpijn en paniekaanvallen steevast deze periode.

Gelukkig is er de afgelopen paar jaar iets veranderd. Ik ben me gaan verdiepen in de toxische dieetcultuur die diep verankerd ligt in onze cultuur, en in de stigmatiserende representatie van dikke mensen in media en populaire cultuur. Ik heb hier ook een boek over geschreven, en dat voelde als een bevrijding. Ik ben verder dan ooit in het accepteren van mezelf. Het lukt me meer ruimte in te nemen, voor mezelf op te komen en aan te geven dat ik vetfobe shit niet meer tolereer.

Wat mij de afgelopen jaren tijdens de decembermaand heeft geholpen, is van tevoren aangeven aan familieleden dat ik niet zit te wachten op hun bemoeienissen rondom mijn lichaam, gewicht en eetgedrag. Sindsdien gaat het al veel beter. Maar niets is blijkbaar zo moeilijk te veranderen als de fatshamende mens, want ondanks het aangeven van mijn grenzen worden er soms nog steeds grapjes of opmerkingen gemaakt. Ik bekijk dan op het moment zelf welke reactie passend voelt voor mij. Soms is dat even weglopen (gewoon naar de wc of keuken, of even chillen met familieleden die aan de andere kant van de kamer zitten). Ik lach in ieder geval nooit mee als er een stomme grap wordt gemaakt. Dan zet ik eerder een strak gezicht op en vraag: ‘Denk je dat dit grappig is?’ Soms stel ik de vraag terug: ‘Waarom is het voor jou blijkbaar zó belangrijk dat ik slank ben?’ Soms komt daar een interessante discussie uit voort, soms krijg ik wat gepruttel terug – iets in de trant van ‘ik wil gewoon dat je gelukkig bent’. Dan maak ik duidelijk dat ik in ieder geval niet gelukkig word van lelijke opmerkingen over mijn lichaam.

Ook helpt het om dingen in perspectief te plaatsen. Veel van mijn familieleden zijn zelf gefixeerd op hun gewicht, en ik denk dat de opmerkingen die ze maken over mijn lichaamsvorm voortkomt uit eigen onzekerheid of obsessie. Dat maakt het niet per se oké, maar dat besef helpt mij wel om hun woorden minder op mezelf te betrekken.

De generatie van onze (groot)ouders is al helemaal geïndoctrineerd met het idee dat dik zijn het ergst mogelijke levensscenario is. Oudere mensen zitten ook minder op sociale media en lezen minder snel nieuwe studies over bijvoorbeeld lichaamspositiviteit, boeken als Health at Every Size en hoe vetfoob gedrag alleen maar averechts werkt op iemands mentale en fysieke gezondheid. Door dat te beseffen kan ik opmerkingen van familieleden van andere generaties nu beter bij hun laten, en als ik de energie heb probeer ik ze te onderwijzen in mijn nieuwe bevindingen. Maar soms heb ik geen zin om me te verdedigen, en dan zeg ik gewoon: ik wil het hier niet over hebben en ik wil dat je dat accepteert. Het is onzin dat je tijdens de kerstdagen de lieve vrede moet bewaren ten koste van alles en dus ook van jezelf. Ik heb ondervonden dat als ik vervelende of vetfobische opmerkingen niet trek, ik afstand mag nemen.

Dit jaar vierde ik ook Sinterklaas met familie, en veel van hen had ik al een jaar niet gezien. En ja, ik was zenuwachtig voor het etentje die avond – ik heb me vier keer omgekleed en betrapte mezelf erop dat ik toch weer checkte welke kleding goed stond, uit angst voor opmerkingen. Die angst zit blijkbaar erg diep, maar ik laat ‘m er maar gewoon zijn. Het hielp wel om met een aantal familieleden vooraf te bespreken dat ik er tegenop zag. Uiteindelijk was het een goede avond: het gesprek ging niet over gewicht, iedereen at wat-ie wilde en het was gezellig. Zo zie ik de komende kerstdagen ook voor me. Ik voel me meer dan ooit verbonden met mijn familie, omdat ik open en eerlijk ben en respect claim van anderen. Dat betekent niet dat er nooit over gewicht gepraat mag worden – ik worstel er zelf ook nog mee. Maar het verschil is dat ik nu zelf het gesprek regisseer, en duidelijk maak dat het niemands zaak is hoe ik eruitzie. En al helemaal niet wat ik wel of niet eet tijdens kerst.