Door antibiotica wordt gonorroe steeds moeilijker te bestrijden

De tijd dat een antibioticapilletje al onze problemen oplost is binnenkort voorbij, en dat heeft levensbedreigende gevolgen. Faagtherapie is een controversieel, maar veelbelovend alternatief. Daarom deze week op Motherboard de vraag: Wat zijn de werkelijke mogelijkheden van deze methode? En wat moet er gebeuren voordat het beschikbaar wordt als medicijn? Klik hier voor onze docu en al onze artikelen over fagen en antibioticaresistente.

Gonorroe is het onkruid onder de SOA's. Het is relatief gemakkelijk te krijgen, maar lastig om vanaf te komen. En als je na een lange antibioticakuur dan eindelijk van de ellende af bent, blijf je altijd kwetsbaar voor de bacterie, die pijn, jeuk en pus-achtige afscheiding veroorzaakt.

De ziekte is normaal gesproken goed te behandelen en geen reden tot paniek. Maar daar zou wel eens verandering in kunnen komen, want er zijn wereldwijd steeds meer gevallen van gonorroe die wordt veroorzaakt door een bacterie die resistent is tegen populaire antibiotica als ciprofloxacine. Zo werd recentelijk in Groot-Brittannië de alarmklok geluid over een nieuwe 'super-gonorroe' die resistent is tegen het veel voorgeschreven middel azitromycine.

Groot-Brittannië heeft de twijfelachtige eer het land te zijn dat het merendeel van de gonorroe-gevallen in Europa voor haar rekening neemt (60% in 2011. En ja, het gaat hier om absolute aantallen.) In Nederland is het aantal gevallen relatief laag maar wel al jaren stijgende, van 2422 gevallen in 2009 tot 4594 gevallen in 2014. Resistente bacteriën zijn wijdverspreid in heel Europa, hoewel het in Nederland relatief gezien meevalt.

Gonorroe is een infectie die veroorzaakt wordt door een bacterie genaamd Neisseria gonorrhoeae, en wordt ook wel een druiper genoemd. Het staat in de wereldwijde top vier van meest voorkomende geslachtsziekten, naast chlamydia, syfilis en trichomoniasis. Het zorgt zowel bij mannen als bij vrouwen afscheiding en pijn of moeite bij het plassen, hoewel er ook vrouwen zijn die er niets van merken. Als de ziekte niet behandeld wordt, kan het leiden tot interne ontstekingen die in het ergste geval tot onvruchtbaarheid leiden.

Dankzij het wondermiddel antibiotica is de schade van gonorroe beperkt gebleven. Maar zoals al bij meer bacteriën het geval is, heeft de invloed van onze gevierde algemene oplossing voor zo'n beetje alle infecties geleid tot de ontwikkeling van nieuwe soorten bacteriën die sterker zijn dan hun door antibiotica gesneuvelde voorgangers.

De gonorroe die wij nu kennen is al aardig vergevorderd in haar evolutie, en heeft een resistentie ontwikkeld tegen een groot aantal antibiotica. Zo werd de bacterie al in 1940 resistent tegen sulfonamiden, tegen penicilline in 1970, fluorchinolone in 1990, en recentelijk dus ook tegen een aantal andere veelgebruikte middelen. Dit betekent dat ons slechts een aantal wapens tegen gonorroe resten, zoals ceftriaxon. Maar het is waarschijnlijk dat ook dit antibioticum op den duur geen effect meer heeft, in ieder geval op een deel van de bacteriën.

Gonorroe is namelijk een bijzonder taai organisme. De bacterie kan het DNA van andere bacteriën absorberen en gebruiken om zijn eigen genetische samenstelling aan te passen. Ons overvloedige gebruik van antibiotica heeft ervoor gezorgd dat de bacteriën steeds beter kunnen voorspellen wat voor wapens wij tegen hen gaan gebruiken. Het is dus geheel onze eigen schuld dat super-gonorroe bestaat: onze cultuur van 'voorkomen is beter dan genezen' en 'het zekere voor het onzekere', heeft ertoe geleid dat antibiotica te pas en te onpas gebruikt worden – en dan vaak te lang of met een lage dosis.

Daarnaast treft ook de farmaceutische industrie blaam: antibiotica wordt pas enigszins winstgevend als het op heel grote schaal geproduceerd en gebruikt wordt, dus het ontwikkelen van nieuwe soorten antibiotica om resistentie de kop in de drukken is niet erg aantrekkelijk voor hen.

Wat je zelf kunt doen om resistentie te bestrijden, is als je antibiotica voorgeschreven krijgt de hele kuur afmaken, zodat er geen overlevende bacteriën zijn. Daarnaast moet je ook absoluut geen antibiotica nemen als dit niet voorgeschreven is, het heeft namelijk geen enkele zin bij virussen zoals de griep. (Geloof het of niet, volgens een recente survey van het WHO denkt 64 procent van de mensen in de wereld dat dit wel zo is). Antibiotica nemen als je geen infectie hebt is zelfs eerder slecht voor je gezondheid dan goed, omdat het de goede bacteriën die je beschermen tegen slechte bacteriën aanvalt.

Als je een klein beetje nerveus bent geworden door dit artikel: mooi zo. Dat zou je ook moeten zijn. Niet alleen om gonorroe, maar om resistentie onder bacteriën in het algemeen. Want ook al is er altijd wel een antibioticum dat werkt en kunnen er altijd nieuwe antibiotica kunnen ontwikkeld worden, is het nog maar de vraag hoeveel slachtoffers een bepaalde bacterie zal maken voordat het juiste middel voorgeschreven wordt, of voordat een nieuwe effectief antibioticum eindelijk de markt op komt.

Volg Motherboard op Facebook, Twitter en Flipboard.