Probiotica zijn nutteloos, genetische modificatie is prima en gluten zijn nodig

De grootste voedingstrends van de afgelopen jaren hebben grote klappen ontvangen afgelopen week. Maar boeit dat iemand?

In de afgelopen zeven dagen zijn een hele lijst aan studies gepubliceerd die allerlei mythes doorbreken: probiotica zijn onnodig, genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) doen geen kwaad en een glutenvrij dieet is alleen goed voor mensen die intolerant zijn. Eigenlijk is alleen de trend van boerenkool als superfood (wat het ook echt een beetje is) nog overeind gebleven.

"Het is altijd leuk om studies te zien die sceptisch zijn over de magische kracht van voeding," vertelt Dr. Yoni Freedhoff, een arts en professor uit Ottawa met een blog over voeding en dieet. "Maar het blijft de vraag of het gedrag van mensen ten opzichte van de bekritiseerde voeding ook echt gaat veranderen. Ik denk helaas dat er veel meer voor nodig is om het denkbeeld van het publiek ten opzichte van magische voeding te veranderen."

Het begon allemaal met een studie van een week geleden, die werd gepubliceerd in Genome Medicine. De studie nam het idee dat probiotica-supplementen goed zijn voor de ingewanden en het immuunsysteem eens flink onder handen. Een team van Deense onderzoekers schreef een systematische review van zeven studies die hebben gekeken naar de effecten van probioticaproducten (yoghurtdranken en bepaalde koekjes) op de bacteriële samenstelling van ontlasting. De auteurs van de studie vonden dat "er geen overtuigend bewijs is voor de consistente werking van probiotica op het microbioom van ontlasting in gezonde volwassenen."

Het glutenvrije dieet was het volgende doelwit, dankzij een artikel gepubliceerd in The Journal of Pediatrics door Dr. Norelle Rizkalla Reilly, een gastro-enteroloog en coeliakie-expert aan de Universiteit van Columbia. Reilly heeft van allerlei overtuigingen over de voordelen van een glutenvrij dieet de bewezen feiten nagetrokken. Zo bleek dat het vermijden van gluten zelfs schadelijk kan zijn voor de gezondheid – tenzij je een tarweallergie of coeliakie hebt of gediagnosticeerd bent met een overgevoeligheid voor gluten. Als gezond persoon zou vermijding van gluten deficiënties van bepaalde vitaminen en mineralen kunnen veroorzaken. Een glutenvrij dieet zou zelfs kunnen bijdragen aan een overmaat van gifstoffen zoals arsenicum, een bijproduct van de bewerking van rijst, wat weer veel als vervanger wordt gebruikt in glutenvrije producten.

Dan zijn er nog de GGO's. Een stevig rapport van de Nationale Academie van de Wetenschap van de Verenigde Staten heeft deze week geconcludeerd dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor de schadelijkheid van GGO's op de gezondheid. Dit is een spraakmakende conclusie voor het publieke debat dat gaande is over de veiligheid van GGOs en de vraag of genetisch gemanipuleerde gewassen verplicht een label moeten hebben. (Het politieke debat over de GGO's van Monsanto en patenten voor zaden is weer een heel andere discussie).

De drie conclusies die hier worden getrokken provoceren populaire overtuigingen die zijn aangewakkerd door 'bloggoeroes' en beroemdheden als Gwyneth Paltrow. Je zou toch hopen dat de spraakmakende wetenschappelijke vondsten voor wat opschudding zorgen in de huidige denkbeelden. Maar Freedhoff legt aan mij uit hoe moeilijk het is om het publiek te overtuigen van de verwerping van voedingstrends. Zelfs met wetenschappelijke feiten. Mensen zoeken namelijk altijd naar makkelijke maniertjes om hun gezondheid te verbeteren.

Maar uiteindelijk is er maar een handjevol mensen dat echt geobsedeerd is door deze voedingstrends, zegt Freedhoff.

"De luxe van gezond leven is iets dat in de realiteit aan veel mensen voorbij gaat," vertelde hij mij aan de telefoon. "De meerderheid van de mensen maakt het niks uit of hun producten wel of niet genetisch gemodificeerd zijn. Zij willen alleen hun families te eten kunnen geven, of dat nou op de meest gezonde manier is of niet. Zo werkt de realiteit voor de meeste mensen."