De nieuwe tentoonstelling van Rafaël Rozendaal viert de kunst van de screensaver

Voordat we allemaal op Youtube keken hoe andere mensen een spelletje spelen, was er de Wolfenstein 3D-achtige screensaver voor Windows 95. Als je de muis aanraakte, verdween het beeld. De screensaver is een verdwenen kunstvorm die het verdient om gevierd te worden, vindt Rafaël Rozendaal.

"Screensavers zijn als bewegende schilderijen," zegt Rozendaal via Skype. "Het is bijna alsof ze zijn gemaakt voor een museum. Deze puur digitale beelden laten zien wat een computer doet. Het hanteert hele simpele parameters; er is geen overdrijving en er is ook geen verhaal dat verteld moet worden."

Rozendaal cureert met de tentoonstelling Sleep Mode een gallery met 27 screensavers; iets dat nog niet eerder is gedaan. Vier van de oudste screensavers worden vertoond op de oorspronkelijke machines. De rest is opgeblazen langs de wanden van de grote ruimte van Het Nieuwe Instituut in Rotterdam. Er is ook een audiotour en een [online collectie van interviews](Het zijn hele simpele parameters) met de makers van de screensavers.

Rozendaal zegt dat de ontwerpers benadrukken dat het niet om filmpjes, of animaties gaat, maar om gegenereerde ontwerp-stukken - een levende möbiusband speciaal ontwikkeld zodat je scherm niet doorbrandt.

De screensaver is gemaakt door software ontwikkelaar John Socha, die ook het begrip muntte. Socha was het zat om zijn groene IBM-scherm steeds uit te moeten zetten, dus schreef hij een simpele code: scrnsave, om het groen naar zwart te schakelen als er drie minuten niets was gedaan. Samen met andere classics is dit basisprogramma ook te zien op de tentoonstelling, samen met 3D pipes, The flying toasters en "Mystery".

Rozendaal denkt dat screensavers zo populair zijn geworden omdat het voor een korte periode het enige creatieve ding was dat je kon doen op een PC. Het enthousiasme zorgde voor momentum en momentum is volgens Rozendaal de brandstof van alle technologie - van Apple, tot sociale media.

In de jaren negentig vonden mensen dat leuk: de verassing welk beeld je zou aantreffen als je met je bammetje kaas weer bovenkwam. Het is een eigenaardig moment in onze geschiedenis, waar ik persoonlijk helemaal warm van word, maar wat voor mensen jonger dan 25 wellicht een onbekend fenomeen is. Daarom is het leuk dat deze tentoonstelling er is.

De favoriete screensaver van Rozendaal is Starfield. Het is een willekeurig gegenereerde kosmische reis door het universum. Dit geldt als honing voor de universele nerd: het is simpel, elegant, en volgens Rozendaal geven de lichttrucjes het gevoel alsof je "in het scherm wordt gezogen."

"De beperkingen van deze computers creëerden een unieke taal," zegt hij. "De hyperrealistische games van nu zijn voor mij minder interessant. Ik vind de gedwongen abstractie interessant. Abstractie in de schilderkunst was een luxe, maar in computerontwerp was het noodzakelijk."

Sleep Mode is te zien vanaf 27 januari tot 25 juni in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam.