Tien dingen die je altijd al wilde vragen aan iemand die onterecht in de dodencel zat

In 1997 kreeg de 23-jarige Damon Thibodeaux de doodstraf, nadat hij werd veroordeeld voor de verkrachting en moord van zijn stiefnichtje. Maar Damon was onschuldig en erin geluisd door een verkeerde identificatie van een ooggetuige, en een valse bekentenis. Er was geen fysiek bewijs dat hij de misdaad daadwerkelijk had begaan.

Thibodeaux zat tien jaar in een cel te wachten op zijn dood, voordat zijn zaak werd heropend. Ditmaal werden er, met behulp van het Innocence Project, gaten gevonden in de verklaringen van de ooggetuigen, de bekentenis en de DNA-testen van bewijsmateriaal die niet waren gebruikt tijdens de eerste rechtszaak. Dit toonde niet alleen aan dat het niet het bloed van Thibodeaux op het moordwapen was, maar ook dat er geen seksueel misbruik had plaatsgevonden. In 2012, na zestien jaar gevangenschap, werd Thibodeaux vrijgelaten en zijn veroordeling opgeheven.

VICE sprak met Thibodeaux over de lijdensweg die zijn leven heeft veranderd. Hij was bereid om het verleden op te graven, en de vragen te beantwoorden die je altijd al hebt willen stellen aan iemand die ten onrechte is veroordeeld tot de doodstraf.

VICE: Heeft iemand je verrast of juist pijn gedaan door aan je onschuld te twijfelen? Hoe heeft dat je relatie met hen beïnvloed?
Damon Thibodeaux: Iedereen steunde me en dat gaf me kracht. Hoewel er ook een tijd is geweest dat ik mijn hoger beroep wilde intrekken. Ik wilde dood zijn omdat ik het leven in de cel niet volhield, en destijds geen andere manier zag om te bewijzen dat ik deze misdaad niet had gepleegd.

Waren er ooit momenten waarop je aan je eigen onschuld twijfelde?
Nee. Ik wist dat ik het niet gedaan had. Mensen die me kende en die me nog steeds kennen hadden er ook geen twijfels over.

Was je er ooit helemaal zeker van dat je geëxecuteerd zou worden voor deze misdaad die je niet had gepleegd en, zo ja, hoe heeft je dat veranderd?
Ik heb op een punt wel gedacht dat ik geëxecuteerd zou worden. Ik had nooit gedacht dat ik opgesloten zou worden voor iets wat ik niet gedaan had, laat staan dat ik de doodstraf zou krijgen. Zoals ik al zei, ik wilde zelfs mijn hoger beroep intrekken. Ik besefte me op dat moment heel goed dat ik sterfelijk was.

Heeft de hele achtbaan van gebeurtenissen effect gehad op je geloof of gedachtes over een hogere macht?
Ik geloof in God. Als je veroordeeld wordt tot de dood dan verandert dat je spiritualiteit. Wat je spirituele geloof ook is, je wordt er bewuster van dat iets of iemand controle heeft.

Wat was de reactie in de gevangenis als je beweerde onschuldig te zijn? Werd je geloofd? Denk je dat er ook andere onschuldige gevangenen waren die hun tijd uitzaten?
Ja, er zullen een hoop gevangenen zijn die moeten zitten voor misdaden die ze niet hebben gepleegd. Je hoort verhalen over mensen die onschuldig zijn, maar je bemoeit je in principe niet met andermans zaken. Er zijn een paar bewakers geweest die tegen me zeiden dat ik er niet hoorde, en dat ik er niet tussen paste.

Wat was de reactie van andere gevangenen toen je het Innocence Project aan je zijde kreeg, en het erop leek dat je vonnis opgeheven zou worden?
Toen het Innocence Project mijn zaak op zich nam dacht ik dat het gewoon routine was. Naarmate de tijd vorderde en hun onderzoek diepgaand werd begon ik te denken dat ik mijn vrijheid misschien terug zou krijgen. De andere gevangenen waren blij toen ze hoorden dat het Innocence Project bij mijn zaak betrokken was. Hoewel ze natuurlijk allemaal graag zulke vertegenwoordiging hadden willen hebben.

Heb je geleerd van zo'n verschrikkelijke ervaring of je tijd in de gevangenis?
Het enige positieve dat je van zo'n ervaring meeneemt is dat het je sterker maakt. Het versterkt het feit dat je geen complete controle over je leven hebt en dat je je leven en vrijheid op elk moment kan verliezen, ook al ben je onschuldig.

Hoe sta je, nadat je dit hebt meegemaakt, tegenover de doodstraf als vorm van straf? Als je er fundamenteel tegen bent, is er dan een individu, of dat nou een gevangene is of niet, waarvan je denkt dat hij of zij het verdient?
Ik heb een tijd lang de doodstraf aangemoedigd. Maar alleen voor bepaalde misdrijven. Vijftien jaar veroordeeld zijn tot de doodstraf heeft me in laten zien dat we deze vorm van straf niet eerlijk of veilig kunnen geven. Ik denk ook niet dat we de macht zouden moeten hebben om het leven van een ander zo gemakkelijk te beëindigen. In de hedendaagse samenleving hebben we de middelen en het vermogen om criminelen te straffen zonder hen te doden. Wanneer wraak de controle overneemt kan er geen gerechtigheid zijn. Ik denk dat mensen slechte keuzes in het leven maken – sommige mensen slechtere dan anderen – maar hoe we reageren op die situaties laten zien wie we zijn als samenleving.

Hoe heeft de overheid je gecompenseerd voor hun fout en het feit dat ze jaren van je leven hebben gestolen?
Ik heb geen compensatie gekregen. Ik weet niet of ik dat ooit zal krijgen. Ze kunnen wat ze van me hebben afgenomen niet teruggeven. De overheid is traag met het corrigeren van hun eigen fouten en het doen van herstelbetalingen aan de mensen die ze hebben gekwetst. Maar ze zijn daarentegen wel heel snel met iemand straffen voordat ze alle feiten hebben.

Wat was de grootste uitdaging waarmee je geconfronteerd werd toen je terugkwam in de samenleving en wat heb je voor je gevoel gemist?
Toen ik uiteindelijk werd vrijgesproken en vrijgelaten vond ik het moeilijk om sociaal te zijn omdat je in de dodencel met niemand contact hebt. Een relatie hebben was dagelijks een uitdaging omdat je jezelf, in de dodencel, emotioneel moet afsluiten. Het is niet makkelijk relaties te hebben met mensen nadat je jezelf zo hebt geblokkeerd. Ik heb veel dingen gemist in die tijd. Ik heb mijn zoon niet zien opgroeien, ik miste de geboorte en het overlijden van familieleden en was geen onderdeel van hun levens. Ik heb de beste ervaringen van het leven gemist. Ik kan niet met pensioen als ik ouder word. Als er geen compensatie blijkt te zijn dan zal ik de rest van mijn leven moeten werken.