Lisa Jasperina’s zelfportretten zijn een middelvinger naar de hypocrisie in de modewereld

FOTO'S DOOR LISA JASPERINA BOMMERSON

Van haar zeventiende tot haar twintigste leefde Lisa Jasperina Bommerson het glamoureuze leven van een model. Ze reisde van modestad naar modestad en haar facebook stond vol met modefoto's waarop zij schitterde. Ondanks haar internationale succes stopte ze na drie jaar toch met modellenwerk. Ze had het gevoel de controle over zichzelf kwijt te raken, en de zoektocht van de industrie naar perfectie knaagde aan haar zelfbeeld. "Ik moest altijd een perfect lichaam hebben en nergens mocht een pukkeltje zitten."

Vorig jaar studeerde ze als autonoom kunstenaar af aan de Academie Minerva in Groningen, en nu gebruikt Lisa fotografie om haar ervaringen te verwerken en de controle over haar lichaam terug te krijgen.

We spraken Lisa over haar tijd als model, de focus van de industrie op magere meisjes, en haar tweede naam Jasperina.

Broadly: Hoi Lisa, je hebt bijna drie jaar lang modellenwerk gedaan. Hoe is dat begonnen?
Lisa: Ik was al langer geïnteresseerd in de modewereld en in 2011 deed ik mee aan een modellenwedstrijd, de Model Convention. Daar wilden 23 modellenbureaus mij spreken, het meest van alle meisjes die meededen. Ik heb eerst mijn havo afgemaakt en toen werd ik fulltime model.

Hoe was dat?
Het was een overweldigende tijd. Ik vloog naar Parijs, Milaan, New York en Londen, en ik was heel blij, want ik kreeg op een positieve manier aandacht. Mensen willen je graag en prijzen je de hemel in. Het creatieve aspect was voor mij de voornaamste reden om het te doen: ik werkte samen met talentvolle fotografen, visagisten en set designers. Alle foto's waren in mijn ogen kunstwerkjes.

Maar?
Op een gegeven moment besefte ik dat het heel onpersoonlijk was. Ik werd behandeld als een product. Ik was als model een blank canvas en er werd van mij verwacht dat ik alles wel wilde doen. Ik moest altijd een perfect lichaam hebben en nergens mocht een pukkeltje zitten. Ze hielden er geen rekening mee dat ik nog maar zeventien was en me nog niet comfortabel voelde in mijn lichaam.

Ik had het gevoel dat ik mezelf kwijtraakte in de roes van het modellenwerk. Dat begon toen ik ongeveer een jaar bezig was. Ik had zelf geen controle meer over wanneer ik waar was. Het was heel cool om overal heen te vliegen, maar ik maakte zelf geen keuzes meer en was mijn eigenheid kwijt.

Wat was het moment dat je besloot om ermee te stoppen?
Dat was in de lente van 2012. Ik werd gebeld door een van mijn bookers: ik was geboekt door de Italiaanse Vogue, voor een shoot met Steven Meisel en moest meteen naar New York komen. Dat is de droom van elk model. De Italiaanse Vogue kun je zien als de bijbel en Steven Meisel is God. Tegelijkertijd werd ik benauwd. Dit zou betekenen dat ik veel vaker geboekt zou worden en het nog drukker zou krijgen. Dat wilde ik niet, omdat ik bang was nog meer de controle over mijzelf te verliezen. Die shoot heb ik nog wel gedaan.

Daarna ben je naar de kunstacademie gegaan, en nu heb je een foto-expositie met vooral veel zelfportretten. Was je er niet een beetje klaar mee om zelf op de foto te staan?
Tijdens mijn modellentijd had ik zo weinig controle, maar bij mijn eigen foto's heb ik dat wel. De zelfportretten zijn een manier om het verleden te verwerken en af te sluiten, en vooral mijn eigenheid terug te winnen. Het begon gewoon als iets leuks, maar geleidelijk aan begon ik het inhoudelijker te benaderen – ik was bezig met het vrouwelijk lichaam en zelfbeeld, en die onderwerpen wilde ik gebruiken in mijn werk. De foto's verbeelden dilemma's waar ik zelf tegenaan liep.

Zoals?
Ik vind het paradoxaal dat modellen altijd zo ontzettend dun zijn, maar dat modefoto's en -shows bijvoorbeeld vrouwen van dertig aan moeten spreken. Hoe kunnen zij zich daar nou mee identificeren? Die meisjes van vijftien of zestien hebben nog geen vrouwelijke vormen, waardoor de jurken ze eigenlijk niet mooi staan.

In de modewereld is er zo'n grote focus op vermagering – ik voelde die druk zelf ook en was altijd bang dat ik te dik zou worden. De strijd met mijn lichaam heeft me heel erg dwarsgezeten, ik was heel onzeker. Als ik na het douchen in de spiegel keek, zag ik alleen het beetje vet op mijn heupen en billen. Dat vond ik vies, daar moest bot zitten.

De strijd met perfectie wordt verbeeld in dit zelfportret waarin ik me verschuil achter een Grieks beeld. In de Griekse tijd werden zulke voluptueuze lichamen gezien als perfect, nu is dat volgens de industrie juist een mager lichaam. Dus het verschilt per persoon en per tijd wat perfect is. Deze foto is een commentaar op die zoektocht: ik ben naakt en dus kwetsbaar en ik ben anoniem door het schoonheidsideaal waarachter ik me verstop.

En deze foto van een bloem?
De bloem is niet meer rijp en de bladeren zijn vergeeld, verdord. Zo voel ik me ook. Ik ben volgens de modewereld niet meer perfect nu, ik ben te dik om model te zijn. Maar ik ben wel nog steeds een bloem, in de bloei van mijn leven. Ik ben pas 23, en toch voel ik me al alsof ik niet meer goed genoeg ben. Dat is toch scheef?

Hoe zien we de controle nog meer terug in je werk?
Ik maak alle foto's analoog – met analoge zwart-witfotografie moet je elk stapje precies volgen om een goede foto te krijgen, en heel precies te werk gaan in de doka. Daardoor ben ik heel rustig en aandachtig bezig met mijn werk.

Je gebruikt nu als fotograaf je tweede naam, Jasperina, terwijl je die nooit eerder hebt gebruikt. Waarom?
Zo probeer ik een scheiding te creëren tussen de twee Lisa's: ik wil dat mensen nu de Lisa zien die rust heeft gevonden in zichzelf en haar kunst, in plaats van de onzekere tiener die modellenwerk deed.

Lever je met je werk ook commentaar op de modewereld?
Ik vind model zijn het een heel mooi beroep, maar ik ben ook kritisch op de focus van de modewereld op vermagering; dat heeft mijn zelfbeeld namelijk heel erg geschaad. Er zijn genoeg meisjes die het niet zo intens meemaken als ik, maar toch zie je steeds meer filmpjes van modellen die vertellen over hun ervaringen. Zij doen het in vlogs of blogs, met mijn foto's wil ik een bijdrage leveren aan het debat. Ik wil niet prediken dat de hele modewereld fout is – dit is mijn verhaal en ik hoop dat andere mensen herkenning zullen vinden in mijn werk.

Vanaf 31 maart tot 15 april is Lisa's werk te zien op een solo-expositie in Studio H200 in Groningen.