Hoe je stinkend rijk kan worden zonder er iets voor te doen

In onze hedendaagse cultuur wordt hard werken meer gewaardeerd dan wat dan ook. Er wordt ons continu verteld dat wanneer we onze handen uit de mouwen steken, onze zaakjes op orde hebben en geen tijd verspillen, rijkdom en succes binnen handbereik liggen. We weten allemaal dat dit onzin is. Bijna iedereen die ik ken werkt zich kapot, maar heeft op vrijdagmiddag nauwelijks genoeg kleingeld voor een portie bitterballen in de kroeg. Dat is extra klote in de wetenschap dat er een heleboel mensen zijn die duizenden euro's verdienen, zonder daar iets voor te doen. Ik spoorde een aantal mensen op die een enorme berg geld hebben, zonder daar echt werk voor te hebben verricht, om erachter te komen hoe je rijk kan worden zonder een baan te hebben.

VICE: Wat is jouw verhaal, Dan?
Dan: Eigenlijk ben ik begonnen geld te sparen toen ik jong was. Ik deed toen al aan consuminderen, en snapte niet echt waarom mensen spullen kochten. Toen ik een jaar of zes was ben ik zo gaan denken, eigenlijk doe ik het dus altijd al. Ik kreeg van mijn moeder bijvoorbeeld 6 dollar lunchgeld. Dan kocht ik een kleine lunch, zodat ik één dollar kon sparen. Voor verjaardagscadeautjes gebruikte ik al m'n kleinegeld — centen en kwartjes — en gaf verder ook nooit echt veel geld uit. Toen ik 22 was, had ik ongeveer 2000 dollar (bijna 1900 euro) gespaard — 15 jaar zonder baan brengt je niet ver, maar wel ver genoeg. Ik ben niet geïnteresseerd in geld of winst, en dat pakte goed uit. Ik heb toen geprobeerd de aandelenmarkt te begrijpen — ik keek ernaar, hoorde er dingen over, en probeerde zelfs een nepportfolio te maken — maar het boeide me gewoon niks. Toen dacht ik: de enige manier waarop ik dit ga uitvogelen is als ik het gewoon ga doen. Ik vind het fijn dingen te doen die moreel te verantwoorden zijn — ik wilde niet investeren in oliemaatschappijen ofzo.

Ja. Fuck die gasten.
Ik woonde op dat moment in Japan. We hadden abonnementen op allerlei Engelstalige tijdschriften zoals The Economist en Time. Op de cover van Time stond toen de eerste iPhone. Dit was nog een half jaar voordat die uitkwam. Het was waarschijnlijk het eerste product dat Apple aankondigde voordat ze het op de markt brachten. Ik las het artikel en dacht: dit is geweldig. Ik gebruikte altijd al Appleproducten, omdat mijn vader in de kunst en reclamewereld zat. Ik sprak met mijn vriend Amir en zei: "Dit gaat het concept van een telefoon herdefiniëren." Na al die dingen bij elkaar op te hebben geteld, belde ik mijn vader — die goed is met dit soort dingen — en liet hem een beleggingsaccount voor me opzetten. Ik was van plan tweederde van mijn 2000 dollar in Google te investeren, en éénderde in Apple. Mijn vader zei: "Je hebt goede ideeën, je denkt goed na en je hebt alles goed geanalyseerd — maar Apple maakt echte producten, in plaats van alleen maar intellectueel eigendom, dus waarom draai je het niet om?

Ik zie nu al in waarom ik dit niet zou kunnen. Maar je vader klinkt als een slimme vent.
Ja, en dit was in 2006 of 2007. Ik heb uiteindelijk naar hem geluisterd. Ik raakte bekend met de aandelenmarkt en begon het te volgen. Een goede vuistregel bij investeren is dat 10% rendement per jaar een heel goede, solide investering is. Mijn investering in Apple, inclusief de winst, is met 1000% gestegen. Dat is gemiddeld 100% per jaar. Die 2000 dollar is dus 30.000 geworden, of zoiets. Dat had niemand zien aankomen.

Wat kan je hierdoor nu doen, wat je eerst niet kon?
Reizen. Ik hoef geen geld te hebben. Als ik mijn investering niet had, zou ik meer werken. Ik heb ook meer in Apple geïnvesteerd. Verder kan ik mijn werk als arts beoefenen op tijden die mij uitkomen, en kan ik banen aannemen die ik leuk vind.

Wat is de volgende slimme keus voor mensen die veel geld willen verdienen? Wie of wat geeft jou dat Apple-gevoel?
Dat is een lastige vraag, omdat we momenteel leven in een wereld vol start-ups. Die bedrijven worden ontzettend overgewaardeerd. Het beste is te kiezen voor persoonlijke ervaring. Als je iets geweldigs ziet dat je écht heel leuk vindt, dat je vrienden ook leuk vinden, en dat je nog niet overal kan vinden,investeer daar dan in. Dat zijn de voordelen die je hebt als individu. Je moet proberen te zien wat anderen niet zien. Dat gezegd hebbende, vind ik Apple nog steeds een solide investering — het is ondergewaardeerd voor wat het is, maakt veel winst, biedt een goed winsttarief… Maar het zal niet nog eens die exponentiële groei doormaken.

De loterijwinnares wil graag anoniem blijven. Dit is een foto van haar huis.

VICE: Kan je me vertellen wat er gebeurde, wat je reactie was, en hoe je je hierbij voelde?
Mary: Het was november 1994, en de tweede nationale loterijtrekking in de Engelse geschiedenis vond plaats. Iedereen kocht dus loten, maar niemand wist echt hoe het werkte. Mijn man kocht een lot voor elk familielid, en had willekeurig wat nummers ingevuld. We dachten dat het gewoon een leuke manier was om aan een goed doel bij te dragen, en dachten geen moment dat we zoveel geld zouden kunnen winnen.

Daarom keken we op zondagavond ook niet naar de lottotrekking op tv. We waren die avond toevallig bij vrienden aan het eten toen onze kinderen vol enthousiasme vroegen of ze de nummers mochten checken. Na een tijdje barstten ze in gejuich uit: "We hebben gewonnen!" We hebben geprobeerd hun verwachtingen wat te temperen. Toen we het gingen checken, kwamen we erachter dat we vijf nummers en het bonusgetal goed hadden. We hadden toen nog steeds geen idee hoeveel we daadwerkelijk hadden gewonnen, dus belden we de loterij en vielen bijna om van verbazing toen ze vertelden hoe groot het bedrag was.

We belden al onze vrienden op, nodigden iedereen uit, kochten elke fles bubbelwijn die in de avondwinkel te koop was,en feestten de hele nacht door. Daarop volgde een gespannen zondag, waarop we doodsbang waren dat we het lot voor maandag zouden kwijtraken — toen gingen we naar het lokale kantoor van de loterij, waar ze ons een cheque gaven. Ze boden ons financieel advies en begeleiding aan, maar wij kozen ervoor anoniem te blijven zodat er geen bedelbrieven door de bus zouden vallen.

Het was genoeg geld om echt een verschil te maken, maar het is ook weer niet zo dat we nooit meer hoefden te werken, dure auto 's konden kopen of de hele wereld rond konden reizen. We betaalden ons huis af, en de rekeningen van de credit cards, kochten voor mij een bescheiden auto, gingen op vakantie naar Afrika en Nieuw Zeeland en gaven hier en daar wat weg.

Hoeveel wonnen jullie?
Meer dan 200.000 pond (240.000 euro).

En hoelang hebben jullie ermee gedaan?
We hebben alle grote aankopen binnen een jaar gedaan, maar sommigen daarvan waren investeringen.

Wat was het grootste verschil in jullie levens voor en na de winst?
We hadden zoals veel gezinnen aan het einde van de maand niet veel meer te besteden. Dat veranderde. Verhuizen was een grote verandering, maar we probeerden altijd ons leven thuis hetzelfde te laten als voorheen. We werden niet echt rijker in cash na de winst, dus we bleven gewoon sparen voor vakanties en auto 's voor de kinderen, enzovoorts.

En ten slotte, Mary,speel je nog mee met de loterij?
Mijn man speelt nog steeds mee met een groep vrienden, en ze winnen genoeg om zich af en toe ergens kunnen bezatten.

VICE: Wat is jou overkomen, Jonathan?
Jonathan: Ik was 15 jaar oud en bijna van mijn beugel af, na twee jaar gezeik met dat ding te hebben gehad. Het was een paar weken voor-ie er eindelijk uit mocht. Ik liep met mijn vriendinnetje mee naar huis toen een grote groep van zo'n vijftien jongens onze kant op kwam lopen. Ze waren ongeveer even oud als wij. Toen we dichterbij kwamen staken ze de straat over en kwamen ze op ons af, sloten ons min of meer in, en beschuldigden mij ervan dat ik "over ze geluld had." Ik kende een paar van die jongens van school en zij hadden geen probleem met me, dus lukte het me de boel te sussen. Maar toen wij een minuut later verder de straat in waren gelopen kwamen drie jongens uit de groep achter ons aan hollen. Ze begonnen weer te schreeuwen. Een van hen stond recht voor me toen zijn vriend me vanuit het niets vol in m'n gezicht beukte, recht op mijn tanden. Nadat hij me geslagen had renden de jongens meteen weg. Voor ik het wist zat ik in een ambulance. Ik weet nog goed dat ik probeerde de vragen van de hulpverleners te beantwoorden, maar dat het me niet lukte omdat mijn tanden aan gort waren geslagen. Ze wierpen een blik op mijn mond en ik zal de reactie van de vrouw nooit vergeten. Een enkele "oh holy fuck." Toen zei ze: "Als je geen beugel had gehad toen hij je sloeg, hadden je tanden op de grond gelegen." Het was niet de beste avond van m'n leven.

Het was allemaal een hele tijd behoorlijk vreselijk en ik was er behoorlijk van ondersteboven, maar gelukkig konden mijn tanden worden gered en was de politie er op tijd om de jongen die me had geslagen te arresteren. Omdat hij werd veroordeeld voor het veroorzaken van zwaar lichamelijk letsel had ik recht op een schadevergoeding.

Hoeveel kreeg je uiteindelijk?
Ik geloof dat ik uiteindelijk ongeveer 3.800 pond (iets meer dan 4.500 euro) kreeg.

Wat heb je gedaan met dat geld?
Ik was er eigenlijk heel verstandig mee. Ik heb ongeveer 200 pond gebruikt om wat leuke dingen voor mezelf te kopen, dingen die ik al lang wilde hebben. De rest zette ik op mijn spaarrekening, met het idee dat ik het in de toekomst nodig zou hebben voor behandelingen bij de tandarts. Het is eigenlijk wel een smak geld geweest die mijn leven heeft veranderd. Hoewel het de bedoeling was het op te sparen voor de tandarts, heb ik uiteindelijk ongeveer 1000 pond van het geld gebruikt voor de universiteit, zodat ik meer dan alleen droog brood kon eten tijdens mijn studie. Daarna heb ik nog 1.000 pond uitgegeven tijdens mijn stage, waardoor ik uiteindelijk een carrière in natuurbehoud ben gestart. En als laatste heb ik nog 1.500 pond besteed aan mijn eerste auto. Als ik erop terugkijk heb ik bijna alles geïnvesteerd in een carrière waar ik heel blij mee ben.

Hoe kijk je nu terug op wat er is gebeurd?
Ik ben er eerlijk gezegd een tijd lang behoorlijk kapot van geweest. Toen ik ongeveer vijf maanden aan het studeren was zag ik mijn belager op de campus en kwam erachter dat hij daar ook studeerde. Ik was vrij depressief en had veel last van angststoornissen. Dat was niet prettig.

Dit klinkt misschien stom, maar was het het waard?
Nu je het me tien jaar later vraagt, zeg ik: ja. Dat geld heeft me op heel veel manieren geholpen. Maar als je het me maar een paar jaar na het hele gebeuren had gevraagd, zou ik je waarschijnlijk hebben gezegd dat je dood kon vallen. Ik was een behoorlijk angstige tiener.

VICE: Olly, jij bent geboren in een rijk milieu. Wat is het verhaal van je familie?
Olly: Mijn vader heeft altijd al in de zakenwereld gezeten — één van mijn vroegste herinneringen is dat hij wekenlang weg was, op reis naar Hong Kong. Hij begon toen hij 16 was in de marktkraam van zijn vader, kocht zijn eerste huis toen hij 18 was, en is daarna commercieel directeur geweest bij meerdere grote bedrijven. Tegenwoordig heeft hij een eigen bedrijf.

Heeft dit impact op jou gehad?
Ik ben me pas onlangs gaan realiseren wat ik allemaal in mijn schoot geworpen heb gekregen. We woonden in een huis met vijf slaapkamers en een zwembad, hadden een bioscoop, ik had mijn eigen geluidsdichte opnamestudio en oefenruimte, en we hadden te veel auto 's voor onze vier garages. Er werd altijd veel met geld gesmeten, uitgaven aan dingen die in mijn ogen nutteloos waren – belachelijk dure horloges, merkkleding, de nieuwste gadgets. Sinds ik niet meer thuis woon ben ik gaan beseffen dat mijn jeugd redelijk leek op wat mensen "living the dream" noemen. Hoewel ik veel voordelen heb gehad, was mijn jeugd echter verre van perfect.

Voelde je de druk om zelf ook succesvol te worden?
Ik heb mezelf altijd de druk opgelegd om ook succesvol te worden. Niet omdat ik mijn jeugd wilde herbeleven, of omdat ik als volwassene mijn kont wilde afvegen met 24-karaats wc-papier, maar omdat ik mijn droom wilde vervullen een professionele muzikant te worden. Mijn vader moedigde me altijd aan om dingen te doen waar ik rijk van zou worden, maar ik overtuigde mezelf ervan dat er belangrijkere dingen zijn. Ik had twee jaar geleden uiteindelijk het lef uit huis te gaan, en heb sindsdien geen contact meer met mijn vader. Sinds ik ben verhuisd woon ik in een leuk klein huisje in een dorp met mijn vriendin en mijn kat. Ik heb geleerd succes niet te meten aan hoeveel geld je hebt, maar aan hoe gelukkig je bent. Een lach is niet te koop, maar een lach kan je wel het gevoel geven dat je schatrijk bent.

Heeft het geld je niet een gigantisch vangnet geboden en wellicht vrijer doen laten voelen om je eigen ambitie te achtervolgen?
Hoewel het punt dat ik probeer te maken natuurlijk is dat je geen geld nodig hebt om te doen wat je leuk vindt, valt het natuurlijk niet te ontkennen dat geld nog steeds extreem belangrijk is. Ja, ik zou nog altijd gitaar kunnen spelen en met mijn vriendin samen zijn als ik in een kartonnen doos zou wonen, maar waar ga ik water koken voor de koffie die ik me niet kan veroorloven? Ik heb dit jaar voor ongeveer 80% full-time gewerkt, en hoewel ik er eerlijk voor betaald krijg kan ik niet ontkennen dat ik geld heb moeten lenen. De hoeveelheid geld die nodig was voor ons huis was veel meer dan ik me toentertijd kon veroorloven, en ik ben mijn moeder ontzettend dankbaar dat ze me kon helpen dit mogelijk te maken.

Op welke manier zou je een ander persoon zijn als je in een andere omgeving was geboren?
Dat is een ontzettend moeilijke vraag. Heel veel van wat iemand maakt tot hoe hij of zij is, kan worden teruggeleid naar de mensen met wie zij omgingen op school, en naar hun interesses. Zou ik nog steeds zo 'n passie voor muziek hebben gehad als ik niet de mogelijkheid had gehad om van jongs af aan op belachelijk dure instrumenten te spelen? Waarschijnlijk wel. Zou ik meer gedreven zijn financieel succes te boeken als ik niet altijd aan grote hoeveelheden geld was blootgesteld? Waarschijnlijk niet.

Mijn leven draait tot nu toe veel om ontdekken, en hoewel er nog altijd dingen zijn om te ontdekken, ben ik blij dat ik op zo'n jonge leeftijd gelukkig ben, en ik zou misschien niet hebben kunnen ervaren hoe blij ik nu ben, als ik niet eerst de last had ervaren die geld kan meebrengen in je familie.

Ik heb het gevoel dat ik nu al het leven leid van iemand die niet in mijn situatie is geboren. Ik heb mijn oude leven, waarin ik zwom in de tuin en vier avonden per week in dure restaurants at, achter me gelaten. Nu maak ik muziek in mijn huurhuisje, in een kleine thuisstudio – die eigenlijk een logeerkamer is – met mijn kat, en ik had niet gelukkiger kunnen zijn.