Een oneetbare slak slurpt onze oestervoorraad uit de Oosterschelde op

Alles wat uit het water komt is lekker. Dit Zeeuwse levensmotto gaat jammer genoeg niet op voor de oesterboorder, de slak die op dit moment een oesterfeestje in de Oosterschelde houdt alsof het elk uur happy hour is. De Japanse slakkensoort die ooit per ongeluk in Zeeland terechtkwam, eet een heleboel jonge oesters uit hun schelp: al negentig procent van de babyoesters tussen nul en achttien maanden zijn al verorberd, meldt Omroep Zeeland.

De slak boort een gaatje in de schelp van jonge oesters die op de bodem leven, slurpt ze leeg en laat oesterkwekers met lege schelpen zitten. De Nederlandse Oestervereniging is bang dat de Zeeuwse creuse, een oestersoort die oorspronkelijk ook uit Japan komt, uitsterft. Aan het begin van de jaren zestig gebeurde dat bijna met een andere soort: de Zeeuwse platte oester. Deze kreeg last van een parasiet en overleefde een ternauwernood een strenge winter. Toen kwekers de Japanse oester uit gingen zetten en deze zo goed gedijde, verdween de platte oester bijna helemaal. Maar met de Zeeuwse platte, die in het Grevelingenmeer wordt gekweekt, gaat het dankzij wat inspanningen tegenwoordig weer pico bello. De oesterboorder en herpes hebben het Grevelingenmeer in elk geval nog niet weten te vinden.

Herpes? Je was het misschien alweer vergeten, maar oesters hebben al een tijdje last van herpes, niet alleen in Nederlands water maar ook in Frankrijk en Australië.

Het massaal doodgaan van jonge oesters is volgens Imares-onderzoeker Pauline Kamermans in Yerseke dan ook een combinatie van herpes en de agressiever wordende oesterboorder. Zij doet op dit moment geen onderzoek naar de reden van de sterfte, maar kijkt wel naar oplossingen. "Eén daarvan is een andere methode om te kweken: niet op de bodem maar in zakken of manden, zodat de oesterboorder, die op de grond leeft, er niet bij kan," vertelt ze. "Een tweede mogelijkheid is het selecteren van bepaalde families, zodat er een sterker ras ontstaat."

Je hebt mensen die per se Hollandse kaas of hagelslag willen als ze in Frankrijk kamperen, maar daar hoor ik niet bij. Deze Japanse slak heeft duidelijk wel goesting naar voedsel uit zijn eigen land. Jammer genoeg smaken ze zelf niet als delicatesse, ondanks dat ze bergen oesters eten. Vangen en opeten is daarom geen goed idee. "Ik ken vissers die ze hebben gevangen en gekookt, maar het is niet lekker," vertelt Jaap de Rooij van de Nederlandse Oestervereniging. "Het zijn natuurlijk geen Zeeuwse alikruiken of wulken hè." Hij hoopt dat de oesterboorder op een gegeven moment "door overpopulatie een ziekte oploopt en het loodje legt. De natuur herstelt zichzelf meestal."

Maar de ruim dertig oesterkwekers uit zijn vereniging gaan hier natuurlijk niet op wachten, want zoals het er nu uitziet, is er vanaf volgend jaar een tekort. De kwekers hebben daarom het ministerie gevraagd te helpen, met onderzoek, of door het versimpelen van procedures om over te gaan op andere manieren van kweek.

De Oosterschelde leegvissen en de slak op deze manier bestrijden zou miljoenen kosten en is dus geen optie, vertelt De Rooij. "Dan moet je een gebied van vijftienhonderd hectare leegvissen en dan heb je pas in 2021 weer oesters, want zolang duurt de cyclus voordat een oester eetrijp is."

In september begint het oesterseizoen en dat kunnen we gewoon vieren met een dozijn oesters en een fles jenever. Volgens Jaap de Rooij "zal de pijn pas vanaf volgend jaar voelbaar zijn". Ook heeft het geen zin om specifiek naar platte Zeeuwse oesters te gaan vragen, want daar is op dit moment maar een beperkte hoeveelheid van. "Het klinkt misschien eng, herpes," drukt hij me nog even snel op het hart. "Maar elke oester die nu Yerseke verlaat is gewoon echt heel goed."