De Messias van Hongaarse neonazi’s kreeg geen warm welkom in Londen

Zondagmiddag in Londen. Buiten metrostation Holborn houden aanhangers van Jobbik – de op twee na grootste politieke partij van Hongarije – een rally ter ere van hun leider Gabor Vona. Met de geplande parlementsverkiezingen in april maakte Vona alvast een rondje langs de grote Hongaarse expatgemeenschap in Londen. Maar naast zijn aanhangers werd Vona ook ontvangen door boze demonstranten. Ze schreeuwden teksten als “Nazi scum off our streets!” en “Kill yourself like Adolf Hitler!”

Het was duidelijk dat de tegenstanders niet zaten te wachten op neonazi’s die stemmen komen werven. Vona is de leider van wat je de meest succesvolle fascistische partij in Europa kan noemen: Jobbik heeft zevenenveertig zetels in het Hongaarse parlement en is ook in Brussel vertegenwoordigd. Een groot deel van hun beleidsvoorstellen zouden niet hebben misstaan in München circa 1939: het voorstel om alle joodse Hongaren op een lijst te zetten, bijvoorbeeld, in naam van de nationale veiligheid. Hun haat jegens de Roma gaat zelfs nog verder: Jobbik wil dat zij “ter bescherming van de openbare orde” in kampen geplaatst worden, waarvoor ze dan toestemming nodig zouden hebben om die te verlaten.

Vona kwam in Londen aan op de dag voor de Holocaust-herdenking. In het beste geval zou je kunnen zeggen dat dit lomp en slecht getimed was, in het slechtste geval was het een provocatie waar demonstranten – afkomstig uit allerlei groepen en verenigd als antifascisten – meer dan bereid waren om tegen op te staan.

Aanhangers van Jobbik werden voor hun eigen veiligheid door de politie afgeschermd en het metrostation binnengedwongen, terwijl het buiten beledigingen regende.

Het aantal demonstranten dat zich buiten metrostation Holborn op de stoep had verzameld liep wat uit de hand, waardoor een groep ambtenaren de vastgelopen Jobbik-aanhangers met hekken afschermde. Eén ambtenaar die door een wat heftige demonstrant werd beschuldigd van het beschermen van fascisten, beweerde dat hij gewoon zijn werk deed. De nazi’s deden ook gewoon hun werk, kreeg hij teruggeworpen. De ambtenaar fronsde. “Fucking hell mate, chill out,” zei hij. Ik moet zeggen dat ik het beschermen van een groepje verwarde expats niet hetzelfde vind als onschuldige mensen de gaskamers inwerken – maar je moet ergens beginnen met moreel verval.

Ik liep naar een meisje in een leren jack die werd aangevallen omdat ze Jobbik steunt. “Waar is de tolerantie, waar is de vrijheid van meningsuiting?” klaagde ze. “Als ze zo tolerant zijn naar de islam, waarom dan niet naar Hongaren? Jobbik zegt soms dingen die niet politiek correct zijn. Je mag zeggen dat je trots bent omdat je zwart bent, of homo, maar als je zegt dat je blank en Hongaars bent, mag het ineens niet meer.”

Als Jobbik gewoon een gezellige fanclub voor Hongaarse cultuur was geweest, hadden mensen er natuurlijk minder problemen mee gehad – maar de organisatie heeft neigingen die op neonazisme wijzen. Zo richtten ze een standbeeld op voor de dictator die tijdens de Tweede Wereldoorlog een alliantie had met Hitler, protesteerden ze tegen het Joods Wereldcongres en hielden ze heftige demonstratie tegen “zigeunerterreur” – terwijl de echte terreur eerder van extreemrechtse boevengroepen lijkt te komen.

Vona is ook oprichter van de Hongaarse wacht, een stoet die regelmatig met fakkels door wijken trekt waar Roma wonen. Hoewel ze nu verboden zijn, opereren ze nog relatief makkelijk in de steden en dorpen, en zijn ze onmiskenbaar verbonden met Jobbik.

Naomi en Peter houden een bord in de onbegrijpelijke Hongaarse taal omhoog. “Het betekent “rot op”. Ze zijn erg gevaarlijk, maar niet openlijk. Door Jobbik krijgt Fidesz – de regeringspartij – het gevoel dat ze naar rechts moeten verhuizen om meer stemmen te trekken. Ik ben uit Hongarije vertrokken door dat soort mensen in de politiek, en nu jagen ze me hier op!”

Aan de overkant van de straat staat een klein groepje Joods orthodoxe mannen voor een supermarkt. Ze hebben een bord met een teken dat zionistische agressie veroordeelt: een gebruikelijke aanwezigheid bij solidariteitsevenementen voor Palestina. Deze joden haten de Israëlische staat zo erg, dat ze zich aansluiten bij erg onwaarschijnlijke ideologieën. Rabbijn Weiss vertelde dat ze hier zijn om hun steun te tonen voor degenen die Israël bekritiseren.

“Wij zijn niet politiek – we laten gewoon blijken dat het niet acceptabel is dat mensen ervan beschuldigd worden dat ze antisemitisch zijn omdat ze zich uitspreken tegen de Israëlische staat. Israel is direct verantwoordelijk voor de toename van antisemitisme – ze hebben onze identiteit gekaapt omdat ze het Jodendom en zionisme met elkaar verwarren.”

De rabbijn zei niet dat hij Jobbik steunt, maar hij deed nou ook niet echt zijn best om ze te veroordelen. Ik sprak met Daniel Gardonyi, een activist met een opvallende Mongoolse pet. Hij is tevreden over de opkomst maar vraagt zich wel af of ze er iets mee bereiken.

“Ze zijn hier om stemmen te werven onder ongelukkige mensen die hun land moesten verlaten omdat het daar allemaal zo slecht is. Ik denk dat je hier juist meer populariteit voor Jobbik mee werft: we geven ze nu gewoon de macht. Ik negeer ze meestal gewoon omdat het populistische clowns zijn, en daar hebben we er al genoeg van in de regering.”

Toen we terugkwamen bij het metrostation was de kudde Jobbik-aanhangers verdwenen. Geruchten van een nieuwe locatie gingen rond en al snel waren we onderweg naar Marble Arch. De menigte verzamelde zich opnieuw in de stromende regen bij Speakers’ Corner. Daar gingen mafkezen los op zo’n manier dat we er zeker van kunnen zijn dat we nog steeds in een democratie leven. Vona was eindelijk gearriveerd en – gekleed in een nette trenchcoat waarmee hij eruit zag als een heuse voetbalmanager – werd hij al snel bedolven door blije hooligans. Hij begon aan zijn speech voor zijn landgenoten en beantwoordde vragen over onderwerpen als misdaad, globalisering en economische misère.

Ik ga ervan uit dat je wel kan raden hoe hij over deze drie onderwerpen dacht.

Tussen de overdaad aan groen, rood en wit van de Hongaarse vlaggen was ook een blauw-met-oranje vlag goed zichtbaar. De eigenaar vertelde me dat het de vlag van Transsylvanië was. Dat was ooit onderdeel van Hongarije maar na het Verdrag van Trianon uit 1920 verhuisde de regio naar Roemenië. Dat is nog steeds een hekel punt voor veel Hongaren, omdat het land hiermee behoorlijk kleiner werd. T-shirts met de tekst “Greater Hungary” gaan als warme broodjes over de toonbank in de straten van Boedapest en het is gebruikelijk om aanhangers van Jobbik te horen praten over de hereniging van deze gebieden met het vaderland. Maar vragen over de manier waarop dar dan zou moeten gebeuren worden ontweken.

Halverwege ons praatje maande iemand uit het publiek me met een welgemeende “ssssht” tot stilte, maar in plaats daarvan raakte ik in gesprek met Levent, een student Engels die hoofdschuddend naar de gemaskerde en joelende antifascistische rakkers aan de rand van de menigte keek. Hij droeg een roos met zich mee – volgens hem een symbool van vrede. Hij deed claims dat Jobbik racistisch is af als onzin.

“Mensen reageren te heftig. Wij zijn gewoon een Hongaarse gemeenschap die interesse heeft in wat er in Hongarije gebeurt en we bespreken de toekomst. De relatie met de EU is zo wankel als wat. We willen gewoon in vrijheid ons leven leiden, economische vrijheid hebben net als jij,” zei hij.

Terwijl de menigte het Hongaarse volkslied zong, sprak ik met Ferenc Deda. Hij struikelde over een bekend punt: “De economie in Oost-Europa ligt in puin, en arbeiders zijn gedwongen om door heel Europa te migreren.”

Jobbik – de jodenhatende boeven – zijn duidelijk de fascisten in dit verhaal. Maar hoe belangrijk het ook is om dat te benadrukken, is het ook belangrijk om te vertellen over hoe zware armoede op het platteland grote gebieden van Hongarije heeft getroffen toen de fabrieken uit de Sovjettijd werden stilgelegd. Dit, in combinatie met het falen van de natie om de eigen rol in de Tweede Wereldoorlog adequaat aan te pakken, vormt een vruchtbare voedingsbodem voor het lelijke populisme van Jobbik.

Toen het evenement tegen zijn einde liep werden naar goede Speakers’ Corner-traditie zowel de stemmen van Jobbik als die van de antifascisten overstemd door een fanatieke vrouw die iedereen eraan hielp herinneren dat ze zondaars en pervers waren en dat ze zonder twijfel allemaal naar de hel zouden gaan. Vona baande zich een weg door het mediacircus richting zijn auto. Hij beantwoordde geen vragen meer en net op het moment dat hij wilde wegrijden, liet een man zijn broek zakken en toonde trots zijn billen. Iedereen was opgelucht dat eindelijk iemand een duidelijk politiek statement durfde te maken.