Mee met de ambulance in de Westelijke Jordaanoever

Schoten weerklinken door de straten en her en der ontploffen er traangasgranaten, waardoor de weg nauwelijks zichtbaar is. "Scherpe munitie, scherpe munitie," kraakt de radio. De achterdeuren van de ambulance vliegen open en een kermende tienerjongen wordt naar binnen gebracht.

"Gaan! Gaan! Kom op! Ga!" schreeuwt ambulancebroeder Nadar Morrar terwijl de ambulance met gillende sirenes door de rook heen richting het ziekenhuis begint te jakkeren. Hij scheurt de broek van de jongen open om de wond beter te kunnen bekijken. "We hebben een .22-kaliber schotwond," zegt hij.

Dit soort taferelen zijn een bijna dagelijkse gebeurtenis geworden in de Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem nu een golf van onrust – inclusief gewelddadige protesten en een reeks van steekpartijen en schietpartijen – op een derde intifada uit dreigt te lopen.

Demonstranten, veelal tieners, dagen de Israëlische veiligheidstroepen uit door autobanden in de fik te steken en stenen te gooien. De reactie komt meestal in de vorm van rubberen kogels, traangas en af en toe een schot van een sluipschutter. De artsen en het ambulancepersoneel zien de bloedige gevolgen van deze confrontaties. Eerder deze maand riep de Palestijnse Rode Halve Maan, een nationale humanitaire organisatie die medische hulp biedt aan de frontlinie, een noodtoestand van niveau drie uit vanwege het escalerende geweld. Sindsdien heeft de ngo meer dan 4.000 gewonden behandeld, waaronder 279 patiënten met schotwonden en 1.070 met verwondingen door rubberen kogels.

In totaal zijn er sinds de meest recente golf van onrust begon negentien Palestijnse demonstranten gedood tijdens confrontaties met de Israëlische veiligheidstroepen, waaronder een dertienjarige jongen.

Als Morrar, die een opleiding tot verpleegkundige volgde nadat hij tien jaar geleden bij een protest in zijn been werd geschoten, een patiënt binnenkrijgt moet hij snel een keuze maken hoe en waar te behandelen. Er zijn twee opties zegt hij: "Load and go or stay and play," waarmee hij bedoelt dat hij de patiënt op locatie kan behandelen of naar het ziekenhuis moet vervoeren.

Snel de juiste beslissing maken kan het verschil tussen leven en dood betekenen. Te midden van de confrontaties kan elk moment een kritiek situatie ontstaan waarbij iemand urgente zorg nodig heeft. Daarom blijven de ambulances zoveel mogelijk in de buurt van het strijdtoneel, en worden zoveel mogelijk patiënten op locatie behandeld.

"Tijd is alles in deze situaties," zegt Morrar. "Je hebt maar een paar seconden om de ernst van de situatie te beoordelen en een beslissing te maken."

In sommige gevallen is het geen moeilijke beslissing. Mahmoud Fadel (21) had een "through and through"-schotwond in zijn onderbeen, wat betekent dat de kogel door zijn been ging en er niet meer in vastzit. De ambulance gaat direct naar het ziekenhuis terwijl Morrar de patiënt stabiliseert, zijn vitale functies controleert en een katheter inbrengt zodat de artsen in het ziekenhuis een pijnstiller kunnen toedienen.

Andere gevallen zijn complexer. Rond drie uur 's middags wordt een man die Abdullah heet de ambulance in geholpen door zijn vrienden. Bloed sijpelt uit een diepe snee in zijn hoofd. Op dat moment kan Abdullah praten en lopen zonder hulp. "Ik voel me prima," benadrukt hij. Morrah doet een snel onderzoek en constateert het tegenovergestelde. Zijn beslissing blijkt een goede keuze te zijn.

Tegen de tijd dat de ambulance de deuren van de eerste hulp bij het Ramallah Medical Complex bereikt, is Abdullah nog maar half bij bewustzijn. Het personeel neemt hem meteen mee naar de reanimatiekamer en sluit de deuren.

"Er kunnen zich allerlei complicaties voordoen," legt Morrar uit. "Misschien heeft iemand een allergische reactie op traangas, misschien hebben ze een hartaandoening waar je niet van af weet. Als er een kogel in iemand zit of iemand heeft hoofdletsel, dan weet je niet wat zich in het lichaam afspeelt. Dus je moet je ervan bewust zijn dat je niet veel weet van de persoon die je behandelt; een bepaalde complicatie lijkt misschien mee te vallen, maar de toestand van een patiënt kan snel verslechteren."

Om de druk op ziekenhuizen en ambulances te verlichten, heeft het Palestijnse Rode Halve Maan een paar honderd meter van de botsingen in Ramallah een veldhospitaal opgericht. Hier, op een parkeerplaats bij een appartementencomplex, staat medisch personeel klaar om degenen die zorg nodig hebben maar niet ernstig gewond zijn, te evacueren en te behandelen. Patiënten worden behandeld op matrassen die op de betonnen grond liggen.

"Het ziet er misschien armoedig uit," zegt Morrar, "maar het bespaart echt tijd en middelen. Het is een zeer effectieve manier om mensen te behandelen."

Om de patiënten naar het noodhospitaal te krijgen, moet het medisch personeel vaak dwars door de vuurlinie – en sommigen eindigen dan ook zelf als patiënt. Eén van de meest riskante functies binnen de organisatie is bij het eerste-responsteam, wiens taak het is om de gewonden weg te halen en op een brancard in de ambulance te krijgen. Rond half vijf pikt de ambulance van Morrar een vrijwillige ambulancebroeder op die door twee rubberen kogels in zijn onderbeen werd geraakt, terwijl hij bij een gewonde demonstrant probeerde te komen.

De Palestijnse Rode Halve Maan zegt dat Israëlische veiligheidstroepen niet genoeg doen om te voorkomen dat medici worden geraakt in het kruisvuur, en dat ze medisch personeel hebben aangevallen en hulpverleners hebben gehinderd in het doen van hun werk. In totaal heeft de organisatie 39 gevallen geconstateerd waarbij hun medewerkers gewond raakten, 31 gevallen van beschadiging van de ambulances, en 26 gevallen waarbij hun toegang tot patiënten werd beperkt.

Human Rights Watch heeft ook geklaagd dat één van zijn werknemers werd geraakt door rubberen kogels tijdens een vreedzame demonstratie.

In de loop van de dag behandelt de bemanning in Morrars ambulance twaalf mensen voor het inademen van traangas, drie mensen voor verwondingen door rubberen kogels, twee mensen met schotwonden, en één persoon die werd geraakt door een steen – een geval dat Morrar bestempelt als 'eigen vuur'.

Sommige van de slachtoffers zijn bekende gezichten, waaronder één jongere die vorige week in zijn voet werd geraakt door een kogel. Een aantal weigeren naar het ziekenhuis te gaan en willen snel behandeld worden zodat ze terug kunnen naar het gevecht.

Het raam van de ambulance van de Palestijnse Rode Halve Maan. Foto door Harriet Salem

Als de avond valt druipen de demonstranten langzaam af. De Israëlische soldaten trekken zich terug en de sfeer op straat wordt bijna feestelijk. De jongeren hangen rond bij de nabijgelegen speeltuin en kopen snacks bij het winkeltje dat weer open is.

Terwijl Morrar aanstalten maakt om naar huis te gaan, zegt hij dat de dag wat hem betreft een succes was. "Iedereen leeft nog, dat is het belangrijkste," zegt hij. "Vanavond aan de waterpijp… en morgen zijn we terug. Insjallah dat het nog een succesvolle dag zal zijn."