Wat doe je als je geliefde depressief is?

De hele week staat VICE in het teken van psychische gezondheid onder jongeren, en proberen we een licht te schijnen op een aantal van de belangrijkste kwesties die daarbij komen kijken.

Mijn vriendin en ik lagen een tijdje geleden op bed te praten over haar depressie. Ze zat midden in haar tweede dip, zes jaar na haar eerste. Ze beschreef hoe ze zich voelde en zei dat ze suïcidale gedachten had. Terwijl ik de knoop in mijn maag uit elkaar probeerde te halen, vroeg ik haar wat ze zich hierbij inbeeldde. "Messen. Ik heb voornamelijk fantasieën over messen."

Mijn gedachten gingen als volgt:

Het is goed dat ze eerlijk tegen me is. Dat is een vooruitgang.

Verberg alle messen in huis.

Wat moet ik met deze informatie? Waarom vertelt ze me dit?

Verberg de messen nu.

Wat kan ik doen om haar te helpen?

Waarom wil ze zichzelf ombrengen? Houdt ze niet genoeg van me? Waarom kan ik haar niet gelukkig maken?

Shit. Die messen…

Ik voelde me volkomen nutteloos. Ik dacht de rest van de nacht na over messen, liefde, depressie en mijn rol in deze trieste puinhoop. De volgende ochtend sms'te ik mijn zus Katie: "Charlotte is weer depressief. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik voel me nutteloos."

Katies man lijdt ook aan depressies, ze sms'te me direct terug: "Oh, ik weet precies hoe je je voelt. Je mag me altijd bellen."

Dat haalde toch wel een beetje druk van de ketel. Ik had niemand verteld wat er gaande was. Het leek alsof een tennisbal van stress steeds maar tegen mijn hersenen aan geramd werd.

Een depressie is niemands schuld. Het is een ziekte, die volgens het Britse Royal College of Psychiatrists één op de vijf mensen zal raken. Het beïnvloedt mensen op talloze manieren, en er is geen stockfoto of lijst van symptomen die voor iedereen met een depressie geldt. Een depressie treft niet alleen de mensen die ziek zijn, maar ook de mensen in de nabijheid van deze persoon. Desondanks mag het duidelijk zijn dat vrienden, familie en kennissen niet op dezelfde manier lijden als iemand die depressief is.

Mijn ego kromp toen Charlotte depressief was. Een vriendin van me voelde hetzelfde toen haar vriend en beste vriend depressief waren. "De gedachte dat je niet in staat bent om ze gelukkig te maken doet pijn," zei ze tegen me. Zo voelde ik dat ook, en dat brak me op. "Je kunt iemand met een depressie niet 'redden' – je moet er gewoon voor ze zijn. Meestal krijgen we een bedankje als we iemand helpen, maar bij een depressie moet je rekening houden dat dat bedankje nog wel een tijdje uit zal blijven."

Emer O'Neill, voorzitter van de Depression Alliance, vertelt me dat je je partner het meest helpt door ze door te verwijzen naar een dokter of professional. "Je kunt niet zo veel doen in je eentje," zegt ze. Ze raadt aan om "beter te begrijpen wat een depressie inhoudt, zodat je niks ongepasts of onnodig hards zegt." Door de ziekte beter te begrijpen, "voel je je beter in staat om ermee om te gaan." Volgens O'Neill maakt verbittering situaties alleen maar erger. "Een partner zal misschien zeggen: 'Oh kom op, ik heb alles gedaan – ik heb je mee naar buiten genomen, ik heb voor je gekookt, we hebben over je gepraat en nog steeds lukt het niet,' en daar breken relaties door," Je moet jezelf bewapenen met "zoveel mogelijk kennis over de ziekte en het herstel, zodat je jezelf kunt beschermen, en de persoon waarvan je houdt kunt begrijpen" vertelt ze.

Je moet leren om je ego opzij te zetten. Een manier waarop je dat kan doen is door met andere mensen te praten. Sinds ik met mijn vrienden over Charlottes depressie praat, ben ik erachter gekomen dat veel van hen vergelijkbare dingen meemaken: we praatten er alleen nooit over.

Het zit in onze aard om de persoon waarvan we houden te willen helpen, zelfs als we het alleen niet aan kunnen. Emily Reynolds schreef een uitstekend stuk waarin ze vertelt over de kleine dingen die je kunt doen voor iemand die depressief is. De sleutel is volgens haar "een mix tussen zorg en liefde, en begrip en behulpzaamheid. Soms kun je iemand op een praktische manier helpen, maar met een 'nou, laten we dan maar een kopje thee zetten voor je'-houding benader je de ziekte verkeerd. Het is een goedbedoelde poging om iemand gerust te stellen, maar je kan die drang tot zorg en tederheid ook op een andere manier uitdrukken."

Natuurlijk zijn er gevallen waar kleine gebaren gewoon niet genoeg zijn. Nadat ik O'Neill vertelde over het messengesprek tussen mij en Charlotte, zei ze: "Als iemand praat over zelfmoord is het je plicht om op te treden. Dat is te riskant en te zwaar om voor jezelf te houden. Depressies worden vaak geclassificeerd als 'mild' binnen het spectrum van psychische problemen, maar dat is zo misleidend."

Waarom? "Omdat mensen suïcidaal kunnen zijn én een milde depressie kunnen hebben. Ik geef al jarenlang training en raad dan ook altijd met klem aan om, al ken je een persoon helemaal niet goed, een hulpverlener te bellen als iemand suïcidale gedachten heeft."

Het voelt misschien als een schending van vertrouwen, maar je kan flink met jezelf in de knel komen als je niet met een huisarts, professional of vriend praat. Charlotte handelde niet naar haar gedachten, maar ik zou het risico nooit weer nemen. Aan de ene kant omdat het ontzettend vermoeiend was om haar gedachten voor me te houden, maar ook omdat ik het mezelf niet zou kunnen vergeven als er iets met haar zou gebeuren, hoe egocentrisch die gedachte ook is.

Het moeilijkste deel was Charlotte ervan overtuigen dat er echt iets mis was. Als je huisarts probeert te spelen komt het aan op je kennis van de symptomen – te veel of te weinig slapen, andere eetgewoontes, overgevoeligheid of onverklaarbare fysieke pijnen, bijvoorbeeld. O'Neill herhaalt hoe belangrijk het is om kennis te hebben over de ziekte. "Via het Friends in Need-netwerk kun je hulp en advies krijgen, je kunt met je huisarts praten of je kunt boeken en artikelen lezen," zegt ze. "Verzamel wat informatie online en zeg tegen je partner, 'Kijk, dit zijn een aantal symptomen. Herken je sommige hiervan?' Zorg wel dat je hier erg voorzichtig in bent."

De man en dochter van mijn tante waren beiden depressief. Haar dochter had een postnatale depressie. De drang om de oplossing te zijn is sterk, zeker als moeder. Na de depressie van haar man besloot ze dat praktische hulp de beste oplossing was. Ze vertelt: "Het was moeilijk om erachter te komen wat voor hulp mijn dochter wilde. De halve tijd tijd wist ze het zelf niet. Ik wilde haar niet vertellen wat ze moest doen – ze was ten slotte een dertigjarige vrouw. Omdat er twee kleine kinderen bij betrokken waren, lieten we de depressie soms voor wat het was, en probeerden we ons niet te druk te maken." Het maakte haar verdrietig, maar ze wist dat ze niet als haar dochters psychiater kon functioneren: "Als we zelf afbrokkelen zijn we voor niemand meer behulpzaam."

De meeste depressies gaan over. Ook al lijkt het soms alsof de tijd stilstaat: het gaat voorbij, en jij zal hopelijk samen met je geliefde aan de andere kant staan. Op dat moment kan het verstandig zijn om te kijken naar manieren om toekomstige problemen te voorkomen. "Het is altijd goed om contact op te nemen met je huisarts en te praten over je genezingsproces, ook al ben je er nu overheen en wil je het liefst verder," zegt O'Neill. Er is zoiets als het Wellness Recovery Action Plan, een organisatie die je begeleidt in dit proces.

Een andere vriend van mij, wiens verloofde een aantal jaar geleden een gigantische breakdown had, legt uit hoe dingen nu verder gaan. Als koppel hebben ze ontzettend hard hun best gegaan om hem gezond te houden. "Het is grappig," vertelde zijn verloofde. "Ik herinner me de hel waar ik me in bevond nog goed, maar nu, jaren later, lijkt het net alsof dat een heel ander persoon was."

Vergeet als persoon die ziek is, of als 'vriend of familielid van…' nooit dat je niet alleen bent. De enige manier waarop je iemand met een depressie kan helpen is door de gedachten en gevoelens van die persoon te leren begrijpen. Met kennis komt ook een beetje kracht.

Als jij of iemand in je omgeving worstelt met depressie, suïcidale gedachten, of andere psychische problemen, neem dan contact op met Stichting Korrelatie op 0900 1450, of kijk op korrelatie.nl.

Lees meer artikelen over geestelijke gezondheid op onze themapagina.