Schaamluis: symptomen, behandelingen en feiten

Als je een ranglijst zou moeten opstellen met de allerengste soa’s die er bestaan, zal schaamluis – ook wel platjes genoemd – waarschijnlijk geen hoge plek krijgen. Wie krijgt er nou schaamluis anno 2018? Alleen verstokte hippies en oude zeelieden toch zeker. En het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam trouwens, dat in 2007 een schaamluispreparaat in een tentoonstelling etaleerde – juist omdat ze tegenwoordig zo zeldzaam zijn. Zelfs de wetenschap heeft zich ermee bemoeid. In 2014 onderzochten Britse wetenschappers of er een correlatie is tussen schaamluis en de groeiende gewoonte om schaamhaar te verwijderen, en jawel, die bleek er inderdaad te zijn. Het aantal gevallen schaamluis was in hun verslagen van 1,8 procent naar 0,07 procent gedaald, en 94 procent van de deelnemers met schaamluis had niet bepaald een grazig gazonnetje. Het “toegenomen voorkomen van ontharing,” concludeerden de onderzoekers, moest haast wel de oorzaak zijn van de “complete uitroeiing” van schaamluis. Toch zijn de berichten over de dood van het platje nog sterker overdreven dan de memoires van Halbe Zijlstra. Het microscopisch kleine luisje mag dan wel in getal afnemen, maar is nog altijd springlevend: volgens schattingen komt het nog altijd voor bij 2 tot 10 procent van de wereldbevolking. Om je te helpen ze wat op afstand te houden, hebben we hier wat antwoorden op je meest prangende vragen.

Hoofdluizen zijn groter. Ze zijn meestal zo’n drie millimeter lang, terwijl schaamluizen hooguit een half keer zo groot worden. Amy Rowland van het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention zegt dat schaamluizen, in tegenstelling tot hoofdluizen, ook nog weleens op je lichaam van plek naar plek willen verhuizen. “Ze kunnen ook in je wenkbrauwen, wimpers, gezichtsbeharing, borsthaar en okselhaar terechtkomen.” Maar verder is er weinig verschil. Het zijn allebei vleugelloze parasiterende insectjes die zich verspreiden via menselijk contact, zich aan haarschachten hechten en smullen van menselijk bloed.

Ja, als je ze onder een microscoop bekijkt zie je dat ze zes benen hebben, een ronde romp en klauwen waarmee ze zich kunnen vastklampen aan je schaamhaar. Ze zien er alleen wel een stuk dreigender uit dan een gemiddelde zandkrab. Eigenlijk hadden we hem best kunnen vernoemen naar het watermonster in de oude Godzilla-film Ebirah, Horror of the Deep. Maar echt. Kijk maar naar deze twee plaatjes: boven zie je een schaamluis, en onder Ebirah.

Jeuk is wel het voornaamste symptoom. Dat begint meestal vijf dagen nadat ze zich in je schaamhaar hebben genesteld. Tenzij je met een microscoop je eigen kruis bestudeert, zijn ze te klein om te zien. Mocht je dat wel doen, dan kunnen we in ieder geval nog toevoegen dat hun kleuren variëren van bruin tot grijsachtig wit. Die jeuk krijg je doordat die vervelende klieren in je huid bijten en hun speeksel injecteren, waardoor het bloed in hun richting stroomt. ‘s Nachts is de jeuk erger, want dan graven ze het liefst – ze hebben een voorkeur voor een gastheer die niet al te veel beweegt.

Je hebt er op zich geen dokter voor nodig. Je kunt zelf antiluizenmiddel halen bij de apotheek, wat je vervolgens op je schaamhaar en het binnenste gebied van je bovenbenen kunt aanbrengen. Maar daarmee ben je er nog niet. “Ook na de behandeling blijven de meeste neten of eieren aan de haren vastzitten,” zegt Fred Wyand, een woordvoerder van de American Sexual Health Association. “Neten kunnen verwijderd worden met vingernagels of een kam met fijne tanden. En ze kunnen ook nog in je kleren en beddengoed zitten.”

Ja, maar dat is verder niet erg. Je hoeft alleen even een wasbeurt te doen, het liefst op 60 graden celsius. Rowland beveelt ook aan om “geen kleding, beddengoed en handdoeken te delen die worden gebruikt door een geïnfecteerd persoon.” Maar goed, dat had je zelf vast ook wel kunnen bedenken. Als je van iemand weet dat hij schaamluis heeft, lijkt het me althans geen aantrekkelijk idee om te vragen of je even zijn handdoek mag lenen als 'ie klaar is met douchen.

Nee.

Heel zeker. Een “veelvoorkomend misverstand,” noemt Rowland dit. “Dat is onmogelijk, want als luizen te lang wegblijven van een menselijk lichaam gaan ze dood. Bovendien zijn hun pootjes er totaal niet op gemaakt om op een vlak oppervlak als dat van een wc-bril te lopen.”

Dat zijn twee verschillende vragen, met twee verschillende antwoorden. Op zichzelf zijn ze hinderlijk, maar verder onschadelijk. Maar als je helemaal op safe wilt spelen, is het heus geen gek idee om tóch een afspraak met je huisarts te maken als je ze eenmaal hebt. Niet vanwege de schaamluis zelf, maar omdat het misschien op iets anders kan wijzen. “Hoewel schaamluis niet altijd seksueel wordt overgedragen, geldt dat wel voor de meeste gevallen,” zegt Wyand. “Soa’s komen over het algemeen vaker voor bij mensen die schaamluis hebben.”