We spraken een aantal vrouwen die maandag demonstreerden tegen de nieuwe abortuswet in Polen

Duizenden Poolse vrouwen (en ook mannen) gingen afgelopen maandag in staking en protesteerden tegen de voorstellen voor een nieuwe anti-abortuswet. Ze lieten hun werk of studie liggen, hulden zich in het zwart en marcheerden door de straten van zestig Poolse steden. Ze zwaaiden met zwarte vlaggen en riepen leuzen als 'Noem ons heksen, je kan ons toch nooit allemaal verbranden' of 'Ik kan geen kind baren als ik dood ben'. Het protest kreeg wereldwijde steun en uit solidariteit werden er demonstraties georganiseerd in Duitsland, Australië, Groot-Brittannië en Kenia.

3 oktober, Zwarte Maandag of #czarnyprotest op social media, werd georganiseerd naar aanleiding van de nieuwe voorstellen voor een anti-abortuswet. Komen deze wetsvoorstellen erdoorheen, dan wordt abortus in heel Polen illegaal. Het land heeft nu al ongeveer de strengste abortuswetgeving van Europa. Abortus is alleen toegestaan in drie omstandigheden: als het leven van de moeder op het spel staat, als de zwangerschap het resultaat is van verkrachting of incest is, of als de foetus een genetische afwijking heeft.

Met de nieuwe wetgeving zouden die uitzonderingen niet meer gelden en zou er zelfs een gevangenisstraf van vijf jaar komen te staan op het plegen van een abortus. Dokters die medewerking verlenen, lopen ook het risico om vervolgd te worden en in de gevangenis te belanden.

De wetsvoorstellen kwamen tot stand via een burgerinitiatief, dat werd georganiseerd door de conservatieve Stop Abortus-coalitie. Ze verzamelden 450.000 handtekeningen. Het voorstel kreeg vervolgens steun van de Poolse katholieke kerk en rechtse politici. De overheidspartij PiS (vertaald: Recht en Rechtvaardigheid) heeft het wetsvoorstel nu ingediend bij het parlement voor een debat en een stemming.

Critici zijn bang dat vrouwen op zoek gaan naar illegale en gevaarlijke abortussen op de zwarte markt als de wetsvoorstellen worden aangenomen. Verschillende onderzoeken laten namelijk zien dat het verbieden van abortus niet zorgt voor een afname ervan. Poolse vrouwengroeperingen schatten het aantal illegale of buitenlandse abortussen in Polen op zo'n 150.000 per jaar.

Advocaat Marta Lempart kwam op het idee voor Zwarte Maandag toen ze een speech gaf in Warschau tijdens een pro-abortusdemonstratie eind september. Ze had zelf niet verwacht zoveel teweeg te kunnen brengen in zo'n korte tijd.

"Ik heb de afgelopen week nauwelijks geslapen," vertelt Lempart, die ook lid is van de Poolse Commissie voor de Bescherming van de Democratie. "Ik heb zoveel fantastische, dappere en wijze vrouwen en mannen ontmoet. Ik heb duizenden berichtjes gekregen van mensen die meededen aan de staking. Wat er ook gebeurt, niemand kan me dat ontnemen."

"Tegelijkertijd ben ik het slachtoffer geworden van veel online bedreigingen," voegt ze toe. "Dat hoort er helaas ook bij."

De Poolse Zwarte Maandag is geïnspireerd op de IJslandse staking in 1975, waar zo'n negentig procent van de vrouwen hun huishoudelijke en professionele werk neerlegden om te staken. Maar die staking kostte maanden van voorbereiding, terwijl Zwarte Maandag binnen een week werd georganiseerd met de hulp van social media.

"Het was de snelst groeiende facebookgroep ooit in Polen," beweert Lempart. Er waren talloze lokale initiatieven, waarbij vrouwen posters ophingen of pamfletten uitdeelden. Vrouwen riepen door megafoons andere vrouwen op om mee te doen aan de staking.

Niet iedereen was fan van de staking. Toen de Poolse Minister van Buitenlandse Zaken Witold Waszczykowski gevraagd werd naar Zwarte Maandag reageerde hij met: "Ik hoop dat ze veel plezier hebben."

Maar er waren veel steunbetuigingen. Een aantal winkels en publieke instituties moesten hun deuren sluiten door de staking afgelopen maandag, maar een aantal deed dat vrijwillig als teken van solidariteit naar het protest. In de Poolse stad Slupsk zette burgemeester Robert Biedroń een foto op Instagram van zijn gesloten kantoor met de tekst "Stilte op het gemeentehuis vandaag. Meerdere afdelingen zijn gesloten. We vragen uw begrip. Wij steunen #czarnyprotest."

De gemeente van Warschau schat dat zo'n 30.000 mensen protesteerden op het Kasteelplein van de hoofdstad. Zeker tien buslijnen werden stilgezet of moesten omrijden vanwege het protest.

Olga Siemeńczuk, een 27-jarige klassieke zanger, arriveerde op het Kasteelplein een half uur voordat het protest begon. Toen was het al zo druk dat ze moeite had om door de massa te komen.

"Het is fijn dat er zoveel steun is," vertelt ze aan Broadly. "Er waren veel studenten en middelbare scholieren, maar ook veel ouderen of mensen van middelbare leeftijd. Veel van hen namen hun jonge kinderen mee."

Siemeńczuk vertelt dat de staking niet alleen gaat over de abortuswet. "Het is een wanhoopskreet. We willen betere seksuele voorlichting, en dat de overheid met goede sociale zekerheden mensen stimuleert om kinderen op te voeden, in plaats van dat ze proberen dingen af te dwingen."

Er waren ook mannen die de vrouwelijke demonstranten steunden door voedsel uit te delen. Op sociale media zien we foto's van mannen die brood, soep, stoofpotten en zelfgemaakte broodjes uitdelen tijdens het protest.

In Wrocław, de grootste stad in het westen van Polen, werd de demonstratie geleid door Marta Lempart. Aan het eind van de demonstratie werd een populair Pools lied gezongen, met de tekst: "Ik begrijp en hou van vrijheid, en ik geef mijn vrijheid niet op."

Ik vroeg Lempart wie er achter de staking zitten. Haar antwoord was simpel: vrouwen. "Vrouwen die wonen in dorpen en steden die kleiner zijn dan Warschau en Wroclaw," legt ze uit. "Vrouwen die werken voor NGO's en die zich bezighouden met mensenrechten. Maar ook de vrouwen van de Commissie voor de Bescherming van de Democratie, of vrouwen die juist helemaal niets met die organisaties te maken hebben. Deze staking is georganiseerd door vrouwen, niet door instituties."

Arnika Konieczna, een 21-jarige student, hing posters op en verspreidde de afgelopen week pamfletten over de staking. Ze zegt dat Zwarte Maandag een groot succes was.

"Ik ben een vrouw en alle vrouwen die met mij meelopen – waar ze ook vandaan komen, wat hun levenskeuzes ook zijn, hun interesses of hun gevoel voor humor – op dit moment zijn we allemaal zusters van elkaar," zegt ze. "Ik moet de schrijvers van de wetsvoorstellen voor één ding bedanken: ze hebben een gevoel van vrouwelijke solidariteit in mij opgewekt."

"Ik voel me een Dolle Mina in de eenentwintigste eeuw," zegt ze. "Ik ben trots dat ik deel uit maak van de geschiedenis door mee te lopen in dit protest. Ik zou mezelf niet in de spiegel kunnen aankijken als ik het niet zo doen."

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.