Er lijkt weer flinke bonje aan te komen op de UvA

In 2015 klommen studenten en een paar docenten van de UvA de barricaden op om te protesteren tegen bezuinigen in het onderwijs (voornamelijk geesteswetenschappen), en het zogenoemde ‘rendementsdenken’ van het College van Bestuur. Ze pleitten voor meer openheid binnen de universiteitsmuren, decentralisatie en democratisering. In februari van hetzelfde jaar bezetten ze het Bungehuis en werden er protestmarsen georganiseerd. Uiteindelijk werd het Maagdenhuis bezet, werd er gejoeld en gefeest op het Spui, maar kregen ook een paar studenten een ferme tik op hun billen van de ME. Een aantal eisen van de studenten en docenten werden ingewilligd en de voorzitter van het CvB, Louise Gunning, diende haar ontslag in.

Drie jaar later is het opnieuw hommeles aan de UvA. Afgelopen dinsdag werd een protestnacht georganiseerd door verzetsbeweging Humanities Rally in het universiteitsgebouw Oudemanhuispoort, die een startschot betekent voor een reeks nieuwe demonstraties. Op 8 juni organiseren ze de Mars voor het onderwijs, om opnieuw aandacht te vragen voor bezuinigingen op de geesteswetenschappen en docenten die daardoor extra flink moeten buffelen. Ik vroeg woordvoerder van Humanities Rally Sebald van de Waal (21): wat is er nu weer allemaal aan de hand?

VICE: De spandoeken mogen 8 juni weer uit ‘t vet. Waarom?
Sebald van de Waal: We moeten afmaken wat we in 2015 zijn begonnen. Er zijn een paar dingen verbeterd: de bezuinigingsplannen die er toen waren zijn gedeeltelijk uitgesteld en gekke fusies zijn niet doorgegaan, namelijk de plannen om van alle geesteswetenschappen, zoals filosofie, Frans en geschiedenis, één studie te maken, volgens het 'liberal arts'-model, of het samenvoegen van de bètastudies van de UvA en VU. Maar: we hebben drie jaar wat uitstel gewonnen, geen afstel.

Wat bedoel je precies?
Kijk, al die bezuinigingen die Den Haag al van plan was worden gewoon doorgevoerd, maar heel langzaam, stapje voor stapje, om demonstraties te voorkomen. We willen geen bezuinigingen meer, en we willen decentralisatie van het bestuur – dus faculteiten zelf laten beslissen of ze meer inspraak willen, of juist niet. Na drie jaar de balans opmaken blijkt eigenlijk dat we nog steeds machteloos zijn als we niet protesteren.

Waarop en hoeveel wordt er nou eigenlijk bezuinigd, dan?
Op de geesteswetenschappen is 10 miljoen bezuinigd de afgelopen drie jaar. Voor 2019 komt daar nog 3 miljoen bij. Er moeten 23 voltijdsbanen verdwijnen, dat zijn 50 docenten. In totaal gaat er de aankomende jaren op het onderwijs 183 miljoen worden bezuinigd. Dat betekent een hogere werkdruk voor docenten, studies kunnen bepaalde keuzevakken niet aanbieden en specialisaties verdwijnen.

Waarom moet er worden gekort, volgens Den Haag?
Het argument van de overheid is: 'Met minder geld, kan er meer'. De Minister van Financiën zegt bijvoorbeeld dat het 'de kans biedt om te kijken waar het doelmatiger kan.' Maar in de praktijk is dit volledige onzin. Bovendien: alles wat je nu bezuinigt, krijg je niet meer terug. Als je bijvoorbeeld Hebreeuws en Arabisch samenvoegt, ga je dat over een paar jaar niet meer splitsen, want geld blijft áltijd een onzekerheid, in welke mate het er ook is.

Is het bestuur van de UvA nog steeds een stel futloze zoutzakjes, zoals in 2015?
Absoluut. Ze durven niet voor ons op te komen en te zeggen: ‘Dit kan inderdaad niet langer!’ Zij zijn ook niet blij met de bezuinigingen, maar ze vertellen ons keer op keer dat het heus niet ten koste zal gaan van de kwaliteit van het onderwijs. Alleen we zien in de praktijk dat docenten geen tijd hebben om normaal feedback te geven, of überhaupt toe te komen aan onderzoek.

Maar: staat ook het bestuur niet enigszins machteloos tegenover het grote Den Haag?Wellicht, maar ze kunnen meer doen om daar verandering in te brengen.

Zoals?
In plaats van ons alleen steunen zouden ze vocaal kunnen zijn, en tegen de buitenwereld moeten zeggen: “Wij trekken het niet.” We roepen ze op om mee te werken, en niet zoals Louise deed: voet bij stuk houden. Organiseer bijvoorbeeld een staking, daar kunnen ze heus wat mee bereiken. Leraren in het basisonderwijs kregen afgelopen jaar ook op die manier een hoop voor elkaar. Maar goed, ze voelen waarschijnlijk zelf dat ze niet zo stoer kunnen doen, in verband met het risico dat ze hun hoge positie kwijtraken, of de positie waar ze op azen niet meer in kunnen nemen.

Waarom heeft ‘het systeem’ eigenlijk toch zo’n gierende hekel aan de geesteswetenschappen?
Het is natuurlijk een economische lastpost, het levert niet gelijk geld op. Het past niet in het principe van marktwerking, en is dus economisch gezien waardeloos.

Is het in deze tijd ook niet gewoon slimmer om de focus te leggen op technische studies, aangezien de aarde het niet zo best heeft?
De opwarming van de aarde is natuurlijk een goed punt, en het is belangrijk dat mensen studeren om oplossingen te bedenken. Maar we kunnen nooit weten wat de toekomst gaat vragen om te doen. Voordat 9/11 gebeurde wisten we ook niet dat het belangrijk zou zijn om Midden-Oosten studies te financieren. De opwarming van de aarde heeft bovendien te maken met wereldpolitiek, en die ga je niet begrijpen met alleen bètastudies.

In 2015 hebben jullie met duizenden gemarcheerd in Amsterdam, panden bezet en af en toe een mep gehad van de politie. Wat wordt er bij deze protesten anders?
Het is nu al een landelijker protest dan toen. Het leeft op veel universiteiten. Afgelopen week was er in Nijmegen een actie, eergisteren in Utrecht. Maar we willen ook mensen erbij betrekken die over het algemeen problemen hebben met het systeem van bezuinigen en neoliberalisme. Hopelijk wordt het groter dan alleen het Maagdenhuis. Het moment dat studenten beseffen dat we politieke keuzes kunnen veranderen, kan misschien wel een kleine revolutie ontketenen.

Tijdens de Maagdenhuisbezetting liep er steeds een man met een hoed op door de gangen The times they are a-changin’ te spelen op z'n gitaar. Had hij gelijk?
Nou, de structuur blijkt vastgeroester dan we dachten. Je ziet gewoon dat er binnen de instituties een verandering van het systeem bijna onmogelijk is. Je kunt proberen kleine dingen te veranderen, maar je loopt al snel tegen een bureaucratische oorlog aan. Informatie wordt achtergehouden. Er ligt op dit moment niet genoeg macht bij de docenten of medezeggenschapsraden om daar iets aan te veranderen. Je hebt wel rechten, maar om die uit te oefenen moet je een rechtszaak aanspannen. Als student of docent is het niet je baan om de politicus uit te hangen. Als je onderdeel bent van het CvB wél. Als je bezwaar aantekent als docent of student betekent dat én extra werk, én dat je binnen een week een verslag van tachtig pagina’s op je bureau kan hebben liggen van het CvB waarin je wordt uitgelegd dat je het niet bij het rechte eind hebt.

Vermoeiend.
Ja. Maar de totale onmacht zorgt uiteindelijk misschien ook wel voor die maatschappelijke verandering. Dan denk je: dan ga ik maar schreeuwen. Dan ga ik me verzetten. Veel mensen willen ‘nee’ zeggen, en met zo’n fysiek protest kun je mensen onder druk zetten, bestuurders weten hierdoor dat er onvrede is, en is hun positie in gevaar. Ze worden gedwongen te luisteren. Je weet niet of het gaat lukken, maar je hebt een plicht om het te proberen.

Ten slotte: gaan jullie weer wat bezetten?
We zijn gewoon een organisatie die protest faciliteert. We hebben helemaal niet uitgestippeld welk pand we wanneer gaan bezetten, en of we dat gaan doen. We zijn geen clubje beroepsactivisten. We willen door de straten lopen en ons geluid laten horen. De rest zien we wel.

Bedankt Sebald, en succes!