Joan Cornellà over zijn succes op social media, terwijl hij telkens geblokkeerd wordt

In deze tijd dat er van ons verwacht wordt altijd correct te zijn, heeft Joan Cornellà er zijn beroep van gemaakt om de meest incorrecte dingen te zeggen. De kleurige stripjes van de Catalaanse kunstenaar zijn nihilistisch, provocerend en drijven de spot met onze ellendige moderne levens. Ze gaan meestal over zelfmoord, armoede, vervuiling en amputaties. Vaak vloeit er bloed of poep. De verbindende factor is dat iedereen in zijn stripjes altijd opgewekt grijnst.

Ondanks wat je zou verwachten bij het zien van zijn gitzwarte werk, is Cornellà allesbehalve een subversieve randfiguur in de kunstwereld. Hij maakte illustraties voor The New York Times en een albumhoes voor Wilco, en mensen als Eric Andre en Matthew McConaughey droegen in het openbaar shirts met zijn werk erop. Bovendien wordt hij online door een slordige zeven miljoen mensen gevolgd.

Ik vroeg me af hoe hij zijn enorme succes op social media verklaart, ondanks zijn enorme afkeer van die platforms. Ik sprak Cornellà op I’M GOOD THANKS, zijn nieuwste solotentoonstelling in de Public Gallery in Londen.

VICE: Als je jouw humor in tweetvorm had gebracht, had je waarschijnlijk geen werk meer gehad. Maar het ergste dat jou af en toe overkomt, is dat je geblokkeerd wordt op Instagram. Hoe vaak is je account nu geblokkeerd geweest?
Joan Cornellà: Ik ben zo vaak geblokkeerd geweest dat ik de tel ben kwijtgeraakt. Facebook was het ergste: elke keer als ik gecensureerd werd, mocht ik mijn account een maand lang niet gebruiken. Soms was ik daardoor wel vier maanden per jaar verbannen. Om de een of andere reden is dat veranderd en is het maanden geleden sinds de digitale inquisitie me heeft gecensureerd. Natuurlijk is het niet zo erg als daadwerkelijk gevangen worden gezet als je je ergens tegen uitspreekt, maar het laat wel zien dat het slecht gesteld is met de democratie en vrije meningsuiting op het internet. Dat komt omdat het wordt geregeerd door bedrijven: Facebook en Instagram hebben een vergelijkbaar beleid en ze hebben vooral een hekel aan de seksuele onderdelen van mijn werk, dus soms kies ik ervoor om sommige dingen te censureren.

Krijg je de reden te horen als je wordt geblokkeerd?
Ik verzamel de berichten die ik krijg als ik geblokkeerd wordt niet, maar ze zijn altijd kort en zonder uitleg. Het lijkt erop dat het vrij willekeurig gebeurt, en ik denk dat het vooral afhankelijk is van de meldingen van anderen. Een keer werd er een stripje verboden waarin een therapeut tegen zijn patiënt zegt dat-ie zelfmoord moet plegen. Blijkbaar dachten ze dat ik hulp nodig had, dus stuurden ze me een bericht met goedbedoeld nep-advies. Het is belachelijk dat ze geen onderscheid tussen fictie en realiteit kunnen maken. Ik verbaas me nog steeds over de hoeveelheid mensen die mijn werk letterlijk neemt en er geen ironie in ziet.

Je hebt vast een rare relatie met social media. Ze blokkeren je steeds en toch zijn ze zeer belangrijk geweest voor je succes.
Absoluut. Ik denk dat ik om die reden dankbaar moet zijn voor social media. En daarnaast denk ik dat er nog steeds wel goede aspecten aan zitten, zoals de interactie tussen mensen en de democratisering van informatie. Maar zoals je misschien wel hebt ontdekt in mijn werk, sta ik nogal sceptisch tegenover social media als emanciperend instrument.

Een sociaal netwerk is eigenlijk de perfecte expositieruimte voor veel van je werk, of niet? Juist omdat mensen ervoor kiezen om tijd door te brengen op Instagram, werken ze mee aan datgene wat jij vaak bespot.
Om eerlijk te zijn zou ik er graag van afwillen, maar het is de beste manier om mijn werk aan een groot publiek te laten zien, dus ook ik ben de slaaf van sociale netwerken.

Qua uiterlijk lijkt je werk op reclames uit de jaren vijftig en veiligheidsvideo’s in vliegtuigen. Wat inspireert je nog meer?
Ik denk dat ik ben beïnvloed door het werk van Robert Crumb, Daniel Clowes en Michael Kupperman. En daarnaast Pettibon, Michael Ray Charles en Barbara Kruger. Ik houd van de naïviteit van oude advertenties met al die neppe glimlachen. Verder zijn comedysketches en stand-up heel inspirerend. Ik heb laatst de Britse serie Look Around You opnieuw gekeken, echt geweldig.

Het grijnzende gezicht van je hoofdpersonage is je visitekaartje geworden, en laat de wanhoop, ontkenning en manie in je werk zien. Is hij gebaseerd op iemand die je kent?
Mijn personage is niet gebaseerd op een specifiek iemand – het is eerder een mix van gezichten. Je ziet die glimlachen ook op het artwork van Aphex Twin, sommige gezichten van Goya en een willekeurige guy die doet alsof zijn leven oké is, maar ondertussen domme financiële producten bij een bank verkoopt.

En waar komt je obsessie met amputatie vandaan?
Het is voor mij de makkelijkste manier om met zwarte humor te spelen, visueel gezien. Ik herinner me dat ik veel moest lachen toen ik Braindead keek. Dat is misschien wel het eerste waar ik inspiratie uit haalde.

Je vindt het heerlijk om je personages de slechtst mogelijke gevoelens te laten uiten en er op die manier satire van te maken, bijvoorbeeld met de tekst ‘STOP BEING POOR’. Hoe kom je op zoiets?
Mijn werk is gebaseerd op het idee dat de mensheid echt walgelijk kan zijn. Ik gebruik humor om over dit soort serieuze zaken te praten, er diepere lagen aan toe te voegen of het van een afstandje te observeren. Als ik begin aan een nieuw werk, ga ik uit van een donkere kijk op de mensheid, maar het proces is altijd speels, dus het blijft leuk.

Er zit ook een raar soort comfort in je werk, hoewel ik niet zeker weet waarom teksten als ‘EVERYONE DIES ALONE’ of ‘LIFE IS MISERY’ mij me beter kunnen laten voelen. Weet jij het?
Ik denk graag dat het hetzelfde gevoel is dat ik krijg als ik boeken van Samuel Beckett en strips van Robert Crumb lees: het idee dat we voortdurend omringd zijn door wanhoop en mislukking, en dat erom lachen het beste is dat we kunnen doen.

In twee van je meeste gelikete werken op Instagram zien we een suïcidale influencer die door haar moeder in het gezicht wordt geschoten en een man die bloedend op het asfalt ligt na een auto-ongeluk, maar nog wel de moeite neemt om zich te laten fotograferen met een instagramfilter van konijnenoren. Het lijkt erop dat onszelf allemaal haten omdat we meedoen aan de ongelukkige wedstrijd die social media is. Denk je dat mensen op een bepaald moment zullen stoppen om zich over te geven aan dit soort narcistische verlangens, die door technologie worden gevoed?
Ik heb geen idee, maar weiger te geloven dat we slechts een product van en voor consumptie zijn, gevormd door technologie en algoritmes. Ik denk dat de manier waarop social media werkt gewoon een weerspiegeling is van hoe kapitalisme is geëvolueerd. Het gaat om het idee dat zelfexpressie zo belangrijk is geworden dat we moeten uitdrukken hoe anders en speciaal we zijn. Dus we kiezen onze identiteit alsof we ‘m in de supermarkt kopen, en vervolgens delen we die identiteit op social media alsof we ‘m moeten verkopen.

Dit artikel verscheen eerder op VICE UK.