Waarom photoshopt Noord-Korea de oren van Kim Jong-un?

Photoshop is een cruciaal onderdeel van de Noord-Koreaanse propagandamachine. De wrede dictatuur onder leiding van Kim Jong-un wil ons veel dingen doen geloven die gewoon niet waar zijn. Dat het bijvoorbeeld onderzeeërs heeft die ballistische raketten kunnen lanceren, beschikt over hovercrafts, en zelfs dat alle burgers blij en goed doorvoed zijn. De foto's waarin dat allemaal te zien is, zijn alleen superkut gephotoshopt, wat een deel van de reden is dat we weten dat deze beweringen allemaal nep zijn.

Maar de raarste photoshops van Noord-Korea zijn waarschijnlijk die van Kim Jong-uns oren. Het was me nooit eerder opgevallen, totdat Dave Schmerler, een analist van het James Martin Center for Nonproliferation Studies een foto van Kims linkeroor tweette. Er zit duidelijk een vreemd knobbeltje onder zijn oor, maar daar komen we zo bij.

Jeffrey Lewis, directeur van het East Asia Nonproliferation Program van het Middlebury Institute of International Studies in Monterey, reageerde op Schmerler en merkte op dat Noord-Korea er een gewoonte van heeft gemaakt om Kims oren te retoucheren. Mijn interesse was gewekt.

Zowel Schmerler als Lewis waren aardig genoeg om me tegemoet te komen in mijn groeiende obsessie met de oren van Kim. Zou ik maar voorbeelden kunnen vinden? Hoe weet je dat ze zijn aangepast? Wat probeert Noord-Korea te verbergen?

"De afgelopen jaren is het ons vaker opgevallen dat de oren van Kim Jong-un regelmatig aangepast lijken te zijn, samen met andere aspecten van zijn verschijning. We denken dat dit niet meer dan cosmetische aanpassingen zijn – veranderingen om Kim er net iets knapper te maken, zoals een fotograaf op een bruiloft ook zou doen. Hij lijkt niet zo'n fan te zijn van zijn eigen oren," zei Lewis per mail.

Met forensische software genaamd "Tungstène" kunnen onderzoekers digitale aanpassingen (Lewis noemde het "mathematische artefacten in het afbeeldingsbestand") vinden in de Noord-Koreaanse foto's. Tungstène gebruikt een reeks filters om afwijkingen op te sporen in afbeeldingen die onaangepast lijken. Een van die filters brengt chromatische ruis, ook wel kleurfluctuaties, in beeld. Dit filter komt bijzonder goed van pas als je op zoek bent naar geretoucheerde afbeeldingen. Andere filters tonen gekloonde pixels en aanpassingen in de compressie of scherpte. In sommige gevallen kunnen experts zelfs zien dat een foto geopend en opgeslagen is in Photoshop.

In het bijzondere geval van Kims oren zijn er "veel rode kleuren" te zien in de chromatische ruis en dat past niet bij de rest van zijn lichaam. Deze afbeeldingen, die zijn gedeeld door Schmerler en Lewis, zijn nog meer voorbeelden van hoe Kims complete voorkomen wordt veranderd. De man naast hem laat minder ruis zien en is dus waarschijnlijk niet gephotoshopt.

Afbeelding gefilterd met Tungstène. Foto: Dave Schmerler/Jeffrey Lewis

STR/AFP/Getty Image

STR/AFP/Getty Images

"Oren zijn echter lastig te interpreteren, want het zijn complexe stukjes anatomie," waarschuwde Lewis, "en een druk deel van een foto valt vaak op omdat er gewoon een hoop ruis en andere dingen te zien zijn." Zonder dat het gephotoshopt is, dus.

Het is belangrijk om op te merken dat de filters van Tungstène bedoeld zijn om als suite te gebruiken. Dat benadrukte Lewis me, naast dat hij zei dat glimmende delen van een afbeelding, zoals een bril, hogere chromatische ruis hebben, en moeten worden geïnterpreteerd met dat gegeven in het achterhoofd.

De meest nauwkeurige methode is "de afbeeldingen verwerken met alle beschikbare filters en zoeken naar kruisinformatie. Dit noemen we de 'filterconvergentie'; trek geen conclusies op basis van maar één filter, maar kijk naar een convergentie van resultaten," zei Roger Cozien, de softwareontwikkelaar die Tungstène in 2009 voor het Franse ministerie van Defensie ontwikkelde, in een mail.

Maar zelfs zonder forensische software is het bewijs van Kims gephotoshopte oren duidelijk zichtbaar. In een slordige bewerkte foto kun je het silhouet van zijn oorspronkelijke oor nog zien. Zijn oor is wat slanker gemaakt en heeft een andere vorm gekregen (let op de rand van de pet van de man achter hem).

Ik was ook benieuwd naar het plekje op Kims oor van Schmerlers eerdere tweet. Voor mijn ongetrainde ogen zag het eruit als een puistje waar hij aan had gekrabd. Verschillende dermatologen die ik sprak kwamen met wat meer academische antwoorden.

Een mogelijkheid, "en het zou een gekke plek zijn, is molluscum contagiosum, een virale huidinfectie die zeer besmettelijk maar niet gevaarlijk is," zei universitair hoofddocent dermatologie Adam Friedman me.

"De twee mogelijkheden die mij het meest waarschijnlijk lijken zijn een congenitale sinustract, of een cyste die diep onder de huid zit. Beide diagnosen zouden verklaren waarom het nog niet verwijderd is, aangezien de operatie waarschijnlijk een groot litteken na zouden laten. Hij heeft waarschijnlijk voorkeur voor een klein knobbeltje op zijn huid boven een lang, maar dun en plat litteken," zei dermatoloog Rany Jazayerli.

Beide artsen waren het erover eens dat al deze mogelijke klachten makkelijk behandeld zouden kunnen worden. Hoewel de gezondheidszorg in Noord-Korea erg ouderwets is en soms afhankelijk is van gedoneerde medische apparatuur uit Rusland en China, zijn Kims artsen waarschijnlijk wel gekwalificeerd.

De oren van Kim blijven waarschijnlijk een mysterie, maar het was gewoon leuk om ons er even druk om te maken. Noord-Korea heeft immers een lange geschiedenis van het censureren van de ziektes van zijn leiders. Het gezwel ter grootte van een tennisbal in de nek van Kim Il-sung werd haast nooit gezien. En onderzoekers moesten goed kijken om fysiek bewijs van de vermeende beroerte van Kim Jong-il te kunnen zien.

"Wat ons opviel aan Kim en zijn oren was niet zozeer één specifieke foto, maar zijn hele fotoalbum," zei Lewis. "Afbeeldingen van zijn oren vertoonden niet altijd tekenen van aanpassing, maar wel vaak genoeg om ons op te vallen."