Vissen eten zeeplastic omdat het naar voedsel ruikt

Zolang mensen al plastic afval in de oceaan dumpen, wordt het door dieren in de oceaan opgegeten. Niet zo fijn: plastic kan giftig zijn, dieren die het eten raken ondervoed en gaan zich vreemd gedragen. Maar de vraag waarom die dieren dan in vredesnaam plastic eten, houdt wetenschappers al tijden bezig. Waarom eten de dieren iets dat geen voedsel is?

Een nieuw onderzoek toont nu aan dat de geur van kleine micro-organismen die in plastic in de oceaan leven de vissen ertoe zetten om het plastic te eten. Dat helpt verklaren waarom kleine stukjes plastic steeds hoger in de voedselketen terechtkomen. Zelfs tot in onze eigen darmen.

"Is het niet ironisch? Shakespeare had het kunnen bedenken," zegt Matthew Savoca, co-auteur van het onderzoek. "We gooien al die troep in de oceaan, om veel van onze voeding vervolgens weer uit diezelfde oceaan te halen. Gezonde oceanen staan gelijk aan gezonde menselijke bevolkingen."

Savoca en zijn collega's wilden testen of de geur van plastic invloed had op het gedrag van vissen. Daarom onderwierpen ze scholen ansjovis in aquariums aan een geurtest. De aquariums werden geïnjecteerd met ofwel een controleprikkel (gewoon zout water), of een van drie testprikkels: water met de geur van schoon plastic, water met de geur van plastic dat drie weken in de oceaan had gelegen, en water met de geur van krill, een klein garnaalachtig zeewezentje. De onderzoekers gaven het water ook een injectie met echte krill, om te kijken hoe de ansjovisjes reageerden op hun favoriete eten.

Ze kwamen erachter dat de ansjovis amper reageerde op het gewone water, of het water met schoon plastic. Het gedrag van de vissen veranderde echter merkbaar als ze werden blootgesteld aan het water met plastic dat een tijd in de oceaan had gelegen. De reactie leek heel veel op de reactie die de visjes gaven als er water met de geur van krill in het aquarium werd gespoten, en als er echt voedsel geïnjecteerd werd. In reactie op het oceaanplastic en de krill ging de ansjovis dicht bij elkaar zwemmen, om vervolgens alle kanten op te schieten. Meestal zwemt ansjovis tegen de stroom in, maar in alle twee deze scenario's hielden ze daarmee op en schoten ze alle kanten op om de prikkel op te zoeken.

Deze grafiek laat het verschil in beweging van de vissen zien wanneer ze aan verschillende prikkels worden blootgesteld. Afbeelding: Savoca et al

Het plastic dat in de oceaan had gelegen was aantrekkelijk voor de visjes omdat er kleine micro-organismen uit de oceaan op zaten. Het maakt niet uit hoe 'schoon' een stuk plastic is als het in de oceaan terecht komt, op den duur komen er altijd zulke organismen op zitten. Dit verbloemt de echte geur van het plastic en zorgt ervoor dat het als een lekker hapje ruikt. Dat verklaart waarom vissen dit wel eten, maar bijvoorbeeld geen rotsen, metaal of hout. Savoca zei dat de kleine stukjes plastic ook nog eens visueel op voedsel kunnen lijken, waardoor onze vissenvriendjes op twee manieren voor de gek worden gehouden.

Hoewel het eten van plastic negatieve invloed heeft op de gezondheid van vissen, gaan ze er niet meteen van dood. Dat betekent dat er een kans is dat de kleine plasticdeeltjes hoger in de voedselketen terechtkomen, bijvoorbeeld in de vissen die wij mensen eten. Met andere woorden: het zou zomaar kunnen dat we ons plastic terugkrijgen van de oceaan.

"Het is helaas zo dat veel mensen pas geïnteresseerd raken als iets ze direct raakt," zegt Savoca. "Mensen zijn verdrietig over wat er met dieren gebeurt, maar ze vinden het niet het einde van de wereld. Maar als we giftige vis eten, is er ineens wel een probleem."