Twee Nederlandse kunstenaars willen een plastic zak van de maan halen

De mensheid heeft inmiddels al heel wat tijd in de ruimte doorgebracht, en waar mensen zijn, slingert er troep. Zo zweven er miljoenen afgebroken stukjes satelliet om de aarde heen die zo snel door de ruimte vliegen, dat ze satellieten kunnen beschadigen die nog wel in gebruik zijn. Het is een behoorlijk groot probleem, waar onder andere Daan Roosegaarde zich mee bezig houdt.

Maar behalve stukjes satelliet, slingert er ook heel wat spul in de ruimte dat jij gewoon in huis hebt liggen, zoals een tandenborstel, een camera, een spatel en een heleboel plastic zakken. Voormalig vuilnisman Arnout Schaap en grafisch ontwerper Jorick de Quaasteniet hebben het plan om één van de plastic zakken te gaan opruimen. Maar dit gaat niet om zomaar een zak, dit is er een met historische betekenis: de hoes van het apparaat dat astronauten in 1969 tijdens het Apolloprogramma op de maan plaatsten om de afstand tussen de maan en de aarde te meten.

Het is NASA destijds mooi gelukt om de eerste mensen op de maan weer terug te halen naar aarde, maar dat geldt helaas niet voor hun afval. Daarom hebben Arnout en Jorick in een kantoortje in Amsterdam een nieuwe missie in het leven geroepen: Moon Mission 2030.

VICE: Hoi! Vertel eens, er zweeft zoveel troep in de ruimte, waarom willen jullie nou net deze plastic zak opruimen?
Arnout: Daar zijn twee redenen voor. Ten eerste heeft iemand ons uitgedaagd om het te gaan doen. Er is een professor in de VS die lesgeeft in lichtsnelheid – leuk, maar ook gortdroge stof. Als uitsmijter vraagt hij altijd wie die plastic zak gaat opruimen. Inmiddels is die man al bijna met pensioen en is er al die tijd niemand opgestaan om de klus te klaren. Aan de telefoon heb ik hem verteld dat wij het gaan doen. De andere reden is dat het om een plastic zak gaat. En de plastic zak is inmiddels hét symbool geworden voor alle vervuiling die de mens heeft veroorzaakt.
Jorick: Een mooi voorbeeld is die miljonair die onlangs naar het diepste punt van de oceaan dook en zelfs daar een plastic zak aantrof.

Is dit ook niet meer een project voor superrijke mensen als Elon Musk en Richard Branson, die eigen ruimtevaartmaatschappijen hebben?
Arnout: Wij kunnen het ook. We willen het project zo opbreken dat het laagdrempelig genoeg wordt voor iedereen om op de een of andere manier mee te doen. Ook mensen die zichzelf niet als toekomstig raketwetenschapper zien.
Jorick: We zijn bezig een stichting op te zetten: Intergalactic Environmentalists. Moon Mission 2030 is daar onderdeel van, maar we willen meerdere projecten doen. Met Intergalactic Environmentalists willen we de gedachtegang over afval op moeilijke plekken verder dragen, en er steeds meer mensen bij betrekken. Zo hopen we een soort stroming te ontwikkelen.

Oké, klinkt goed, maar het blijft ontzettend moeilijk om een plastic zak van de maan te halen. Hoe gaan jullie dit aanpakken?
Jorick: Op dit moment is het plan om een kleine robot te bouwen die de plastic zak kan ophalen. Dit doen we met behulp van studenten en scholieren.

Jullie hebben nog tien jaar de tijd. Is dat haalbaar?
Arnout: Ja, maar we moeten wel opschieten. Het is natuurlijk zo dat we met weerbarstige materie werken. Toen we hier jaren geleden mee begonnen dacht iedereen: die hebben een gaatje in hun hoofd. Maar toen schoot Elon Musk zijn auto de ruimte in en dan klinkt ons plan ineens niet zo gek meer.
Jorick: Vijf jaar geleden dacht niemand dat we weer naar de maan zouden gaan, maar de ontwikkelingen in de ruimtevaart gaan nu heel snel. We hopen eigenlijk te kunnen meeliften met die stroomversnelling.

Arnout, jij bent vuilnisman geweest. Vond je het niet genoeg om afval hier op aarde op te ruimen?
Arnout: Vuilnisman is een geweldig beroep. Ik kan me geen mooiere baan voorstellen. Je bent buiten, je bent fysiek bezig. Er is kameraadschap, want je moet samen op die kar iets oplossen. En uiteraard zijn mensen altijd blij als je langs bent geweest. Maar aan de andere kant is het een klus die geklaard moet worden, punt. Er zit verder geen geestelijke uitdaging in.

Dan is wat je nu doet heel anders.
Arnout: Nou, toen ik vuilnisman was vroeg ik me ook al af waarom we het op deze manier hebben opgelost. Waarom laten we tientallen waanzinnig grote vrachtwagens, die alleen maar meuk uitstoten, rondrijden in Amsterdam? Dat kan toch anders? Maar zo’n uitvoeringsbedrijf is een conservatieve wereld. Het is lastig om echt iets te veranderen. Ik kon mijn ei kwijt toen ik op scholen ging lesgeven over afvalproblematiek en daar is ook het idee om die plastic zak van de maan te halen uit voortgekomen.

En toen heb je contact opgenomen met Jorick?
Arnout: Ik was gewoon als bezoeker een aantal eindpresentaties op kunstacademies aan het afgaan. Toen kwam ik op een van die academies Jorick tegen die een buitengewoon gaaf project had neergezet. Hij had hetzelfde als ik voor ogen, maar het lukte hem maar niet om via de gevestigde orde – NASA, ESA, enz. – zijn droom te verwezenlijken. Volgens mij omdat je een bril had?
Jorick: Ja, en ik was te lang. Ze stellen een heleboel eisen aan mensen die de ruimte in willen gaan.
Arnout: Toen hebben we maar besloten om het zelf te doen.

Wat gaan jullie uiteindelijk met de plastic zak doen?
Arnout: De plastic zak is eigendom van NASA, dus die geven we gewoon terug. We krijgen er wel een substantieel bedrag voor.

Is NASA zo geïnteresseerd in die plastic zak dan?
Jorick: Ja, ze willen heel graag weten wat er met die plastic zak is gebeurd in die vijftig jaar, zoals het effect van UV-straling erop en zo.
Arnout: Misschien heb je gehoord van die Israëliërs die onlangs op de maan probeerden te landen? Als hun robot daar 500 meter had afgelegd en een paar foto’s had gemaakt, hadden ze 20 miljoen dollar gewonnen. NASA beloofde er nog eens 5 miljoen bij te leggen als de robot foto’s maakte van de spullen die NASA daar ooit heeft achtergelaten. Niet dat wij straks 5 miljoen dollar krijgen als het ons lukt, maar er is wel heel veel interesse naar de effecten op die materialen.

Check de website van Moon Mission 2030 voor meer informatie over het project.