Vijf mensen over het moment waarop ze besloten hun haar natuurlijk te dragen

Als reactie op een racistische uitspraak over kroeshaar in een RTL-programma van vorig jaar, besloten filmstudenten Robin Ramos (20) en Kymani Ceder (19) een poëtische film te maken over het haar van een aantal Afro-Nederlanders. “Met deze film willen we het tijdperk van de natural hair movement in Nederland inluiden, en laten zien dat kroeshaar iets is om trots op te zijn,” vertelt Ramos aan VICE. Samen met tachtig anderen – waaronder Digitzz, Sylvana Simons en Clarice Gargard – werkten ze dit idee uit tot een korte film: ‘De Kroon’. De titel verwijst naar de manier waarop mensen over de hele wereld hun afro noemen.

We portretteerden de makers en een aantal andere Afro-Nederlanders die aan de film hebben meegewerkt, en vroegen ze hoe was het om op te groeien met kroeshaar in Nederland en wat hun afrohaar betekent voor hun identiteit.

Tot ik veertien was, droeg ik mijn haar meestal gemillimeterd. Het ‘kroezige’ van mijn haar was dan helemaal weggeknipt, waardoor het een beetje stijl leek. Dat was ten eerste makkelijk en ten tweede leek ik zo iets meer op de kinderen om mij heen. Ik ben namelijk opgegroeid in een hele witte omgeving, waar afrohaar niet de norm was. Door het kort te houden, probeerde ik zo min mogelijk ‘anders’ te zijn. Nu ik erop terugkijk, begrijp ik dat dat onbewuste zelfhaat was die ik als kind had geïnternaliseerd. Het was een denigrerend zelfbeeld, dat door mijn kroeshaar werd onderstreept.

Doordat ik me de de laatste jaren ben gaan verdiepen in de geschiedenis van afrohaar en mijn eigen wortels, is dat zelfbeeld gaan veranderen. Zo kwam ik erachter dat dreadlocks samenhangen met de ideologie van de rastafari, die de menselijke connectie met de natuur benadrukken. Dat vond ik zo’n mooi idee, dat ik die haarstijl ook overnam. Ook heb ik een tijdje cornrows gehad, omdat dat voor mij een manier was om in contact te staan met mijn Afrikaanse identiteit. Het invlechten is namelijk iets wat door mensen met Afrikaanse roots van generatie op generatie wordt overgedragen. Op dit moment laat ik mijn afro lang uitgroeien en sta ik op het punt om meer te experimenteren met verschillende haarstijlen en kleuren.

Nu ik ouder ben, voel ik veel meer zelfliefde en zelfacceptatie. Dat heeft echt te maken met het feit dat ik meer over mijn identiteit te weten ben gekomen en heb gezien hoe rijk die Afrikaanse geschiedenis is.

Ik vind het mooi om te zien dat steeds meer vrouwen van kleur hun haar natuurlijk dragen. Laatst zag ik op het journaal zelfs een nieuwslezeres die haar haar natuurlijk droeg. Dat was zo cool om te zien, want vroeger werd alleen ‘glad’ haar als professioneel gezien. Hoe de nieuwslezeres haar haar droeg, is ook hoe ik het het liefst draag: natuurlijk, los en groot.

Lange tijd wist ik niet hoe ik mijn haar het beste kon verzorgen. Ik had natuurlijk wel wat van mijn moeder geleerd over de producten die ik kon gebruiken, maar ik had me nooit verdiept in de mogelijkheden die ik met mijn haar had. Tot ik op YouTube een heleboel haartutorials ontdekte die door vrouwen van kleur werden gedeeld. Door deze video’s leerde ik diverse manieren om mijn haar te dragen, zoals omhoog, naar achteren, stijl of gevlecht. Hierdoor werd ik helemaal verliefd op mijn haar, omdat ik opeens eindeloos veel opties erbij had.

Het was nog wel een zoektocht om iemand op YouTube te vinden die precies hetzelfde soort haar heeft als ik. Krullend haar komt namelijk in veel verschillende types: extreem krullend, of juist wat meer golvend, en een heleboel ertussenin. Omdat mij opviel dat er in Nederland nog geen youtuber was met mijn haartype, besloot ik zelf video’s te gaan maken. Daarin laat ik zien hoe ik mijn haar verzorg.

Vroeger was het altijd een strijd om mijn haar te temmen. Ik was constant bezig met ontkroezen, relaxen [waarbij krullend haar stijl wordt gemaakt] en bijwerken. Ik deed dit omdat ik niet te veel op wilde vallen, ik wilde me conformeren, want door mijn donkere huidskleur voelde ik me al anders. Mijn haar moest daar niet nog meer nadruk aan geven, dacht ik.

Een jaar of tien geleden was ik het zat en besloot ik om alle chemische middelen waarmee ik mijn haar jaren had getemd niet meer te gebruiken. In plaats daarvan besloot ik het natuurlijk te laten uitgroeien. Dat was best spannend, want sinds mijn achtste had ik al permanenten in mijn haar gehad, dus ik had geen idee hoe het eruit zou zien als ik dat niet meer deed. Ook was ik de enige in mijn familie die besloot het haar natuurlijk te dragen, dus niemand wist hoe ik het moest verzorgen of stylen. Er zat niets anders op dan het mezelf aan te leren, en daar heb ik jaren in geïnvesteerd. Ik begon in de middag al met het invlechten van mijn haar en bleef vervolgens de hele nacht op, tot ik de ochtend daarop klaar was. Soms mislukte het en dan voelde ik me lelijk. Dat heeft me veel stress gegeven.

Toch hebben alle nachten die ik erin heb geïnvesteerd er wel voor gezorgd dat ik mijn haar nu wel kan stylen en verzorgen, en bovendien help ik andere mensen om mij heen met hun kroeshaar. Door mijn haar natuurlijk te dragen voelt het bijna alsof ik mijn voorouders eer, het is iets dat echt black is. Het is mijn kroon en ik draag ‘m met trots.

Alles dat ik weet over mijn kroeshaar heb ik van mijn vader geleerd. Hij had namelijk een kapperszaak, dus daar ging ik iedere week naartoe. “Niemand mag aan je haar zitten, behalve ik,” zei hij altijd. Mijn haar is daardoor van jongs af aan iets geweest waar ik me mee identificeerde. Toen ik op mijn vijftiende ook geïnteresseerd raakte in reggae, werd de band met mijn haar alleen maar sterker, want dreadlocks horen natuurlijk bij die muziek. Bovendien zijn mijn ooms echte rastafari die ook de religie belijden. Met mijn haar en de muziek die ik nu zelf als reggae-artiest maak, probeer ik die traditie als het ware in ere te houden.

Toen ik achttien jaar was en de kapperszaak van mijn vader sloot, heb ik mijn haar nooit meer geknipt. De beginselen van mijn dreadlocks had ik toen al, het was alleen een stuk korter dan het nu is.

Het is voor een doorsnee man niet gewoon om lang haar te hebben, zeker niet op de manier waarop ik dat heb. Maar de symboliek en de geschiedenis die achter mijn haar zit, en die mensen van kleur met zich meedragen, vind ik belangrijk om te delen. Mensen met Afrikaanse wortels zijn van het ene naar het andere continent verplaatst, maar we hebben nog steeds tradities, handelingen en gewoonten die ons eigen zijn. Mijn locks zijn daar als het ware een verbintenis mee.

Mijn vader stond overigens nooit achter mijn haarstijl. “Bob Marley is al lang dood hoor,” zei hij, als hij me zag. Maar hoe dan ook, hij heeft me iets ontzettend waardevols meegegeven: om van mijn haar te houden.

Toen ik een jaar of tien was, was ik niet helemaal tevreden met de vlechten die mijn moeder bij me inbracht. Als zij het had gevlochten, haalde ik het vaak weer los om het zelf over te doen. Op een gegeven moment besloot ik mijn haar maar helemaal zelf te doen. De techniek keek ik af van de vrouwen in mijn familie, zoals mijn oma en tante. Ik oefende met verschillende haarstijlen op een pop en bij mezelf. En ik ben erg geïnspireerd geraakt door een Amerikaans blad, Black Hair, waar achterin een paar pagina’s met natuurlijke haarstijlen stonden.

Toen ik ouder werd, merkte ik dat er in Nederland nauwelijks plekken waren waar ik mijn natuurlijke haar kon laten wassen, knippen en verzorgen, en bij de kappersopleiding kon ik dit niet leren. Omdat ik het wel belangrijk vind dat er een plek is waar mensen van kleur die hun haar natuurlijk dragen terecht kunnen, besloot ik zelf een salon te beginnen. Ik heb er bewust voor gekozen om geen ‘Europese’ looks aan te bieden, omdat er al genoeg plekken zijn waar mensen dat kunnen laten doen. Ik vind het belangrijk om een tegenwicht te zijn voor de bestaande kappersbranche, en me te focussen op black hair.

Nu werk ik zelf aan het opzetten van een kappersopleiding gespecialiseerd in kroeshaar, want dat bestaat nog steeds niet. Er bestaat wel een kroeshaar-academie, alleen wil ik met mijn opleiding uitgebreidere technieken aanbieden, zoals het onderhouden van de locs en de verzorging van het haar. Het is mijn droom dat mensen zich kunnen laten opleiden tot het stylen en verzorgen van kroeshaar, zodat ze net zoals ik salons voor black hair kunnen beginnen.