Journalistiek studeren in Mexico is niet voor iedereen weggelegd

Als je journalist in Mexico bent, loop je elke dag het risico dat je ‘s avonds niet thuis komt. Volgens Reporters without borders was Mexico in 2016 en 2017 het meest dodelijke, niet-oorlogsland voor verslaggevers (het wordt vaak vergeleken met Syrië). In 2017 werden twaalf journalisten vermoord, en in de laatste achttien jaar, waren dat er 118.

Ondanks deze cijfers, zijn er jonge Mexicanen die journalistiek hebben gekozen als hun studie − zelfs buiten Mexico-Stad, waar het geweld nog bloediger is en de werkomstandigheden nóg bedroevender. VICE sprak met een paar van hen: Daniela, een student uit Veracruz, waar 17 journalisten zijn vermoord tussen 2010 en 2016; en Juan Almodóvar, uit Sinaloa − waar vorig jaar Javier Valdez Cárdenas werd vermoord vanwege zijn onderzoek naar drugssmokkel. We hebben ook gesproken met Diana uit Chihuahua − de Mexicaanse staat waar Miroslava Breach in 2017 werd omgebracht vanwege haar onderzoek naar institutionele en criminele corruptie − en Karla uit Jalisco, waar onlangs drie filmstudenten werden opgelost in zuur. Als laatste spraken we Marifer die studeert in Tamaulipas, de staat waar moordzaken met 75% zijn toegenomen in het eerste kwartaal van 2018.

Ik zit nu in mijn tweede semester van Communicatiewetenschappen op de Veracruzaanse Universiteit, en ik wil journalist worden. De hele situatie rondom de pers in dit land maakt mij vaak verdrietig. En dit is geen geheim: toen ik besloot om met journalistiek te beginnen, hebben mijn vader en moeder me gesmeekt het niet te doen. Maar ik had mijn keuze al gemaakt.

Ik heb nooit tegen leugens gekund. Daarom heb ik nooit getwijfeld aan mijn roeping. Er zijn zoveel dingen die machtige mensen voor ons achterhouden, en dat maakt me ontzettend boos − ons allemaal, denk ik. Ik wil heel graag vage, obscure zaken aan het licht brengen; de zaken waar we ons allemaal bewust van moeten zijn. Ik vind onderzoeksjournalistiek heel erg leuk, maar ik wil me ook focussen op verslag doen over criminaliteit. Ik moet me echt op een bepaalde manier schrap zetten voor wat de toekomst mij gaat brengen. Adrenaline is mijn passie, en ik accepteer de risico’s daarvan.

Ik vind het vervelend dat mensen meteen vragen naar de mate van geweld en onveiligheid, als ik ze vertel dat ik geboren ben in Culiacán, wat in Sinaloa ligt. En ik vind het nog erger dat als ik zeg dat ik mijn journalistieke carrière begin bij een lokaal radiostation, iedereen zijn wenkbrauwen optrekt en vraagt of ik dat wel écht wil doorzetten. Ik ben momenteel bezig met het halen van mijn diploma Journalistiek op de Autonome Universiteit van Sinaloa. Door de eerste twee semesters heb ik genoeg tijd gehad om mezelf af te vragen of ik wel of niet de goede keuze heb gemaakt. Ik ben nog steeds overtuigd van mijn keuze. Ondanks dat alle bedreigingen binnen deze industrie alleen maar vaker voorkomen, wil ik mezelf hier aan toewijden. Ik heb er echt een passie voor. De bestaande drugshandel [en het gevaar daarvan] neemt misschien een groot deel van ons leven over, maar er zullen altijd mensen zijn die iets willen doen om dat te veranderen. Wat mij echt woest maakt, is dat de echte activisten uiteindelijk degenen zijn die worden vermoord of verdwijnen. Terwijl zij juist datgene publiceren wat niemand anders durft. Waarom moet het zo gaan, als je zogenaamd “vrijheid van meningsuiting” hebt? Eigenlijk is het “harde nieuws” niet mijn ding. Het soort journalistiek dat ik de rest van mijn leven wil doen, is sportjournalistiek. Ik wil geen verslag doen van geweld of drugssmokkel, of van moeders die hun kinderen moeten aantreffen in massagraven. Ik wil verslag doen van voetbal, honkbal of rugby. Ik denk dat de kracht en waarde van journalistiek zit in het verantwoord en professioneel communiceren van wat voor verhaal dan ook. Ik geniet echt van iedere mogelijkheid om over sport te praten op de lokale radio. Het voelt goed om mensen te vertellen dat de wereld niet alleen maar uit ellende bestaat, en dat er ook goede dingen gebeuren.

Toen ik mijn moeder vertelde dat ik kok wilde worden, vond ze dat prima. Toen ik zei dat ik van gedachte was veranderd en journalist wilde worden, was ze razend. Ze heeft me ontelbare keren gesmeekt om het niet te doen − ik ben de tel kwijt. Maar mijn keuze stond vast. Ik moest stoppen met mijn koksopleiding, omdat een studie journalistiek in Chihuahua uitzonderlijk duur was en mijn moeder het niet kon betalen. Toen ik het er een keer met een neef over had, zei ik dat als ik in één ding goed ben, het praten is. Toen stelde hij voor dat ik communicatiewetenschappen kon gaan studeren. Ik heb dat één semester gedaan, maar mijn klasgenoten waren feestbeesten en ik niet. Ik besloot te gaan kijken naar het curriculum van Journalistiek op de Autonome Universiteit van Chihuahua. Ik was meteen overtuigd. Toen het volgende semester begon, was ik al ingeschreven. Ik zit nu in mijn tweede semester. Ik ben 19 jaar en trots op mijn keuze. Een journalist zijn in Chihuahua is heel gevaarlijk. Het geweld is intenser geworden de laatste tijd en veel mensen zijn vermoord. Maar ik vind het een noodzakelijk vak, want de overheid liegt veel tegen ons. Wij moeten de waarheid vertellen. Het helpt dat ik graag vragen stel, dat is gunstig voor mijn werk. Ik wil niet gevangen zijn en de hele dag achter een computer zitten. Ik hou van actie. Ik wil verslag doen van criminaliteit en politieke problemen. Gelukkig ben ik niet bang voor bloed. Wat me bang − en heel boos − maakt, is de prijs die we te vaak betalen voor informatie: ons eigen leven.

Ben ik bang om in de journalistiek te duiken? Een beetje, ja, dat geef ik toe. De realiteit aan het licht te brengen gaat hier tegen je gezonde verstand in. Ik studeer Journalistiek aan de Universiteit van Guadalajara. De campus is in Ocotlán en ik woon in Guadalajara, ongeveer anderhalf uur reizen. Ik huur daarom van maandag tot vrijdag een kamer vlakbij de campus. Mijn ouders helpen me enorm door mijn huur te betalen. Mijn manier om ze te bedanken is door hard te studeren en te leren hoe ik een echte journalist word. We kunnen onze ogen niet sluiten voor het feit dat we zoveel dappere journalisten zijn verloren in de afgelopen drie regeringen. Het is ontmoedigend, dat begrijp ik. Maar opgeven is helemaal geen optie. We moeten allemaal iets bijdragen, ook al is het maar iets kleins. Zodat dingen beter zullen gaan. Als wij dat niet doen, wie dan wel? Mijn ultieme droom is om onderzoeksjournalistiek te bedrijven met grote impact, waardoor de vieze spelletjes van politici aan het licht worden gebracht. Ook al zal ik soms verlamd raken door angst, ik zal mezelf eraan blijven herinneren dat miljoenen mensen in dit land verandering willen. Als ik daaraan denk, ben ik blij dat ik mijn steentje kan bijdragen, want niemand wil zijn land zien ondergaan.

Ik heb nooit bewust de wil gehad om mijn leven te wijden aan de journalistiek, tot op de dag dat ik stiekem het kantoor van mijn pas overleden opa in sloop. Hij was één van de bekendste journalisten van de stad Tampico, en heeft een cultureel tijdschrift opgezet dat praktisch tegelijk met hem stierf. Op die dag veranderde er iets in mij. Voor de eerste keer stond ik alleen in zijn kamer die vol hing met prijzen en krantenknipsels. Ik was toen ongeveer 7 jaar en dat bezoek aan mijn opa’s geheime kamer heeft mij onbewust veranderd in een volgeling van de journalistieke leer. Mijn moeder vertelde dat ik vanaf dat moment vaak speelde alsof ik de correspondent was van Javier Alatorre, een bekende Mexicaanse tv-presentator. In de afgelopen jaren heb ik op jezuïtische scholen gezeten, maar nu ik een twintiger ben, heb ik gekozen voor de opleiding Multimedia Journalistiek op de Autonome Universiteit van Nuevo León. En ik denk dat dat één van de dingen is waar ik het meest trots op ben. De realiteit en mijn familie herinneren mij er steeds aan dat ik een vak heb gekozen met veel risico’s. Ik ben heel veel bezig met journalistiek. Ik heb een jaar vrijwilligerswerk gedaan bij een opvang voor migranten in Mexico-Stad. Daar zag ik journalisten en activisten die mensen hielpen. Toen leerde ik dat informatie een machtig wapen is. Ik wil graag burgerjournalistiek doen, zodat ik mensen een stem kan geven die anders de mond gesnoerd worden. Ik weet dat dit beroep betekent dat ik moet vechten voor het land, en dat begrijp ik ook. Eén van mijn doelen is de censuur tot een einde brengen en dat er geen bloed meer vloeit als we achter de waarheid willen komen. Ik hoop dat mijn opa trots op me zou zijn.