December lijkt de leukste tijd van het jaar voor kinderen. En hoewel de meeste ouders hun kinderen vertellen dat ze een zak cadeautjes krijgen van Sinterklaas of de Kerstman, toch zijn een heleboel kinderen bang voor oude, bebaarde mannen in rode gewaden met zakken vol cadeautjes. Maar dit is niet gek – ze hebben namelijk last van santafobie.
Als kind zat ik een beetje tussen "wantrouwen" en "doodsangst" in als het aankwam op de Kerstman. Ik vond het geen fijn idee dat er een dikke, bebaarde vreemdeling mijn huis binnendrong via de schoorsteen. Op een gegeven moment eiste ik dat de Kerstman mijn cadeautjes maar in de garage zou zetten, zodat mijn ouders ze daar de volgende ochtend konden ophalen. Mijn vader zwoer dat als hij de Kerstman via de voordeur binnen zou laten, hij hem in de gaten zou houden terwijl hij de cadeautjes onder de boom zette. Ik stemde hiermee in en gaf mijn vader zelfs toestemming om de Kerstman een hand te geven.
Volgens Mercedes Samudio, een sociaal werker en oudercoach, is dit normaal gedrag voor jonge kinderen. "Als ouders hun kinderen vertellen over de Kerstman, zijn ze vaak net oud genoeg dat ze ontdekken hoe het leven een beetje in elkaar steekt. Een kind vindt het een leuk idee dat er een persoon is die hen cadeautjes brengt, maar tegelijk is het een eng idee dat die persoon ook weet wat ze goed of fout doen, en hen daarop afrekent."
Samudio gelooft dat kinderen gestrest raken van het idee dat een alwetend figuur over hen oordeelt. "Kinderen vinden het moeilijk om te begrijpen dat je over sommige zaken juist helemaal geen controle hebt. Ze zien het verschil tussen de realiteit en fantasie pas als ze ouder zijn," vertelt ze. "Maar als ze oud genoeg zijn om dat verschil te zien, geloven ze al niet meer in de Kerstman."
Zelfs als een kind wel begrijpt wie de Kerstman is, ontstaan er toch situaties waarin zo'n bebaarde kerel voor paniek kan zorgen. "Ik zette altijd keurig koekjes en melk voor hem neer, maar als ik hem in het echt moest ontmoeten, kon ik dat niet aan," vertelt de 25-jarige Jane, een voormalig santafoob. "Er was teveel druk. Op zo'n moment krijg je ontzettend veel aandacht van volwassen en er worden foto's gemaakt. Het werd me dan allemaal iets te veel, zeker als je een verlegen kind bent. Ik begon dan heel hard te huilen en begroef mijn hoofd vaak in mijn vaders nek. Daar zijn veel foto's van."
Advertentie
Foto via Flickr-gebruiker Cyril Doussin
Online zijn stapels foto's te vinden van jankende kinderen die bij de Kerstman op schoot zitten. Samudio denkt dat ouders vaak de kerstangst van hun kinderen onderschatten. "De feestdagen, zeker in de Verenigde Staten, zijn vaak een stressvolle periode, met voorbereidingen voor het kerstdiner en schoolvakanties," vertelt ze. "Families brengen veel tijd met elkaar door, en iedereen is druk met die twee dagen in december. De grootste stressfactor voor kinderen de algehele chaos en het gebrek aan routine tijdens de vakantie. Volwassenen denken dat kinderen de vakanties en tradities leuk vinden, maar hebben vaak niet door hoe de kinderen echt reageren op zo'n chaotische periode."
Kinderen associëren kerststress met de Kerstman, de ultieme vertegenwoordiger van het kerstfeest. Ook als je ouder wordt, kan die angst voor de Kerstman blijven hangen. De 26-jarige Mike weet nog goed dat hij de schoorsteen controleerde op vingerafdrukken om erachter te komen of de Kerstman wel echt langskwam. "Er was veel discussie of de Kerstman echt bestond of niet, en ik wilde dat per se bewijzen," weet hij nog. "Mijn moeder zei dat het niet zou werken. Ik begreep die hint verkeerd en concludeerde dat er geen vingerafdrukken waren omdat de Kerstman handschoenen draagt."
Volgens Samudio hoort dit soort gedrag bij de normale ontwikkeling van een kind. "Het is natuurlijk een goede indicator dat je kind zich niet zomaar voor de gek laat houden," vertelt ze. "Volwassenen creëren een verhaal vol fantasie rond zo'n personage – vliegende rendieren, de wereld rondreizen in één nacht, de lijst van de Kerstman – en vertellen hun kinderen dat hij onzichtbaar is voor kinderen. Zo wordt de Kerstman een soort verboden vrucht."
Voor ouders met santafobische kinderen is er goed nieuws: het is vrij makkelijk om die angst weg te nemen. "Vraag aan je kind wat hij of zij van de Kerstman vindt en of ze hem zouden willen ontmoeten," vertelt Samudio. "En als je kind de Kerstman wil ontmoeten is dat goed. Maar laat ze wel weten dat het niet per se hoeft, vooral als ze op het moment zelf bang zijn. Je kunt niet op een volwassen manier redeneren met een bang kind. Laat ze weten dat niks moet, dat ze controle hebben over wat er gebeurt en dat jullie samen later bespreken waarom die angst er is." De Kerstman kan juist voor gezonde discussies zorgen tussen ouders en kinderen. Samudio raadt ouders ook aan om de angsten van hun kinderen serieus te nemen, en benadrukt dat ouders niet per se moeten willen dat hun kind in de Kerstman blijft geloven.
"Dat ze zich veilig voelen is belangrijker dan het in stand houden van de illusie van dit personage," vertelt ze. "Dan weten kinderen dat ze nieuwsgierig moeten blijven over wat er om hen heen gebeurt, en dat hun nieuwsgierigheid wordt beloond met eerlijkheid en niet de grond in wordt geboord. Zo groeit een kind op met een gezonde dosis nieuwsgierigheid, die ieder kind zou moeten hebben."-Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.