Portretten van moslimvrouwen die voorbij het stereotype gaan

"Zelfs in mijn tienerjaren voelde ik al de drang om met mijn kunst een andere werkelijkheid te laten zien," vertelt Youssef aan VICE.

Jaren later begon de fotograaf uit Canada met haar serie The Sisters Project, waarmee ze probeert om de manier waarop er vaak naar moslimvrouwen wordt gekeken te veranderen. Youssef reisde voor haar project naar 12 steden door het hele land, en fotografeerde daar 85 moslimvrouwen in hun eigen omgeving, thuis en op het werk, om te laten zien hoe zij naar zichzelf kijken.

We spraken Youssef tijdens de eerste expositie van het project in Toronto, en vroegen haar hoe het was om de foto's te maken.

VICE: Dag Alia, hoe reageren de bezoekers op je expo?
Alia Youssef: Heel goed! Er waren wel 400 mensen bij de opening, en ik heb veel positieve reacties gekregen. Ik voelde me erg gesteund en geliefd.

Hoe kwam je op het idee voor dit project?
Het begon anderhalf jaar geleden, toen ik een klas volgde over vrouwen en islam. Ik ben zelf een moslimvrouw en heb ook veel moslimvrouwen om me heen, en we hebben het veel over hoe we gerepresenteerd worden. Op een dag zei een van mijn vrienden dat ze zo moe wordt van telkens weer datzelfde beeld als het over moslimvrouwen gaat, en dat was iets waar ik ook mee zat. Ook omdat ik portretfotograaf ben, ben ik er anders naar gaan kijken.

En hoe is het zover gekomen dat je er dit project van kon maken?
Ik begon ermee op school, maar al snel kregen er veel mensen lucht van; op de een of andere manier ook het Canadees parlement. Dus toen ik afstudeerde, had ik al allemaal mensen voor het karretje van dit project weten te spannen, en daardoor kon ik eraan blijven werken. Ik realiseerde me dat ik veel vrouwen uit Vancouver en Toronto had geportretteerd, maar in mijn statement zeg ik dat ik de 'Canadese moslimvrouw' wil laten zien. Daarom vond ik het tijd om ook andere perspectieven in beeld te brengen, niet alleen vrouwen uit de grote stad.

Welk verkeerd stereotype wil je hiermee aan de orde stellen?
Ik ben opgegroeid in de tijd na 9/11, en ik heb het idee dat er in media twee beelden bestaan van moslimvrouwen. De eerste is eigenlijk de onzichtbaarheid van moslimvrouwen – ik zie bijna nooit verhalen over succesvolle moslimvrouwen, of wat voor positief verhaal dan ook dat gaat over een moslimvrouw. En dus kom je uit bij het enige andere beeld dat er is, en dat is een beeld van trauma, verdriet, de 'buitenlander', moslimvrouwen in oorlogsgebieden. De enige echte verhalen die je ziet over moslimvrouwen zijn verhalen waarin ze een slachtoffer is, waarin ze zwijgt, geen controle of macht heeft, of het gaat over wat ze aanheeft. Je ziet haar niet in modetijdschriften, niet op tv of in films. Dat heeft veel invloed gehad op hoe ik naar mezelf keek, hoe ik me voelde als moslima – ik dacht dat mensen mij alleen zouden zien als het negatieve stereotype dat we telkens voorgeschoteld krijgen.

Hoe vond je de vrouwen die je hebt gefotografeerd, en dan vooral de vrouwen die niet uit de grote steden komen?
Meestal via Facebook of andere sociale media. Canada is niet zo groot in de zin van het 'gemeenschapsgevoel' – mensen kennen elkaar al snel. Als ik in een voor mij onbekende omgeving aankwam, wilden mensen me altijd in contact brengen met moslimvrouwen die zij weer kenden. Ik ben echt aangenaam verrast door hoe aardig iedereen was, hoe goed iedereen me heeft geholpen.

Is er iets dat je hebt geleerd door al deze vrouwen te spreken, kan je iets zeggen over de gemeenschap als een geheel?
Ik heb zoveel geleerd, ik ben het allemaal nog aan het verwerken. Ik denk dat de overlap tussen deze vrouwen vooral zit in het feit dat ze op dezelfde manier denken als ik. De vrouwen die mee wilden doen met dit project, geloven allemaal in de gedachte erachter – want ze dragen allemaal op hun eigen manier de last van het stereotype met zich mee. Overal waar ik kwam, of het nou in een grote of kleine stad was, zag ik moslimvrouwen die heel erg betrokken zijn en opkomen voor hun gemeenschap, bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk. Daar ben ik enorm van onder de indruk.

Volg Alia op Instagram