Midden in Amsterdam staat nu een piepklein huisje van piepschuim

Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Een drijvende mini-villa in het Amsterdamse Erasmuspark. Een vijftien meter lang gekapseisd schip voor de deur van het ABN Amro-hoofdkantoor. Een oase met plastic palmbomen onder de snelweg A10. Beeldend kunstenaar Leonard van Munster bouwt werken in opmerkelijke formaten en plekken. Zo ook zijn Nail House, dat illegaal tentoongesteld wordt op een van de duurste stukken grond van de hoofdstad. Braakliggende grond, dat wel.

“Ik fiets vaak langs dat bouwterrein aan de Brouwersgracht, er zit al zo’n tweeënhalf jaar een gat,” vertelt Van Munster over de telefoon aan Creators. “Op een gegeven moment hoorde ik dat de kopers van het stuk grond geen vergunning van de gemeente kregen en alle bouwplannen moesten stopzetten. Toen dacht ik: hé, dat is een mooie plek om een ‘nail house’ neer te zetten.”

Een nail house is een Chinees neologisme dat gebruikt wordt voor woningen van eigenaars die het vertikken om hun huis voor een grote smak geld aan een projectontwikkelaar te verkopen, om plaats te maken voor geplande nieuwbouw. Hoewel het een Chinees fenomeen is, zijn zulke nail house overal te vinden. Zo ook aan het Damrak in Amsterdam, waar de pui van het Victoria Hotel om twee huisjes heen moest worden gebouwd.

“Ik vind het fantastisch dat de bewoners kiezen voor het geluk, en dat het aangeboden geld daar niet de overhand in krijgt. Het huis waar de projectontwikkelaars vervolgens omheen moeten bouwen wordt daarmee ook bijna een soort monument voor dat geluksgevoel.”

Vanuit dat paradoxale idee, een huis als symbool van verzet én verlangen, sloeg Van Munster aan het schetsen: “Ik wilde een idyllisch huisje maken waar ik zelf in zou willen wonen. Voor mij was dat een blauw houten huisje met een veranda waar je in je schommelstoeltje zit. Een combinatie van een Zaans huisje, een Amerikaans verandahuis en zo’n houten Zweeds huisje.” Het resultaat: een verblijf dat regelrecht uit de Pixar-film Up lijkt te komen.

Het hybride huisje met bescheiden afmetingen is groot genoeg om van te dromen, maar nét te klein voor het echte geluk. “Als je langsloopt, kan ik me voorstellen dat je fantaseert hoe het zou zijn om er te wonen. Dromend zit je al op het verandaatje in de ochtendzon. Maar realistisch gezien is dit een van de duurste stukjes Amsterdam, er zijn er maar weinig die dat kunnen betalen. En dit heen en weer geslinger, tussen wat wel en niet kan, wringt.”

Na het model geschetst te hebben, bracht Van Munster het op een schaal waarop hij het kon uitzagen en vervoeren. “Omdat het op een berg zou komen te staan en een tijdelijk werk is, moest het licht zijn. Dus heb ik het van piepschuim gemaakt en zo geschilderd dat het van hout lijkt. De kozijntjes zijn wel van echt hout. En er hangen gordijnen en een werkend lampje in. De zandhoop waar het huisje op staat maakte ik van gekreukeld zilverfolie wat ik met lijm en zand heb bespoten.”

Het verven en herstellen van het huisje deed Van Munster in de kunstgalerie die direct naast het bouwterrein ligt. “Dat klussen is hartstikke leuk werk. Alleen is parkeren in de binnenstad heel duur. Dus dacht ik: dan zet ik mijn auto mooi op het bouwterrein zelf en haal ik de kentekenplaat eraf zodat ik niet gescand word door de parkeerhandhaving.”

Eerder stond Van Munsters hemelsblauwe huisje op een bouwterrein aan de Amsterdamse Schinkelkade, waar het (ironisch genoeg) binnen een jaar moest wijken voor een appartementencomplex. Van Munster kreeg drie dagen om het kunstwerk weg te halen en er een opslagruimte voor te vinden. Nu, drie jaar later, is de mini-woning weer te bewonderen. Afgestoft, opgeknapt en herplaatst aan de Amsterdamse gracht. Zonder vergunning.

“Wethouders en ambtenaren zien het belang van kunst in de publieke ruimte niet in,” legt Van Munster uit. “Het is lastig om dat belang aan te tonen en daarnaast weten mensen vaak niet dat een werk van mij is. Meestal plaats ik mijn installaties in de buitenwijken van Amsterdam, daar is het terrein niet zo dichtgespijkerd. Maar als ik wethouders uitnodig voor de opening van een werk, om het belang van kunst aan te tonen, komen ze daar niet naartoe – ze hebben helemaal geen zin om de ring uit te gaan. Dus dacht ik: dan plaats ik mijn werk dit keer wel gewoon midden in de stad, zodat ze er bij wijze van spreken tegenaan fietsen. Als een soort protestactie.”

De afgelopen jaren zijn veel van Van Munsters werken die in de openbare ruimte stonden verloederd en verdwenen wegens geldgebrek. Zo werd zijn drijvende mini-villa eerst gekraakt en daarna vernietigd omdat de onderhoudskosten niet binnen het kunst-en-cultuur-potje pasten.

“Als je als kunstenaar publieke werken maakt die niet aangekocht zijn door de gemeente, moet je ze zelf onderhouden,” licht Van Munster toe. “Maar als de kunstenaar daar niet genoeg geld voor heeft, dan hoef je als gemeente die werken toch niet meteen te vernietigen?” Ondanks zijn mot met de overheid, is het piepkleine protestpand niet bedoeld als een middelvinger naar de gemeente: “Ik geloof dat je met samenwerken verder komt dan met elkaar dwarsbomen. En dit kunstwerk is een noodkreet.”

‘Nail house’ is tot en met 27 april 2019 dag en nacht te bewonderen op het bouwterrein direct naast kunstgalerie Van Zijll Langhout / Contemporary Art, Brouwersgracht 161. In diezelfde galerie kun je foto’s zien van Van Munsters inmiddels vernietigde kunstwerken en werken die binnenkort door de gemeente vernietigd zullen worden.

Meer over Leonard van Munster en zijn werken vind je op zijn website.