Lucide dromen bereiden je voor op het echte leven

Virtual Reality is geen simpele business. Zelfs de makkelijkste VR-projecten kosten uren aan programmeerwerk, een goede computer en waarschijnlijk 200 euro aan VR headgear.

Maar wat als dit allemaal niet nodig is? Wat nou als je een soort virtual reality kan ervaren door gewoon even een paar uurtjes te slapen?

Waarschijnlijk heb je al wel eens gehoord van lucide dromen. Samengevat betekenen lucide dromen dat degene zich bewust is dat hij droomt, maar toch door blijft gaan met dromen en zo niet ongelukkig wakker wordt omdat alles maar een droom blijkt te zijn.

Deze manier van dromen werd verder uitgewerkt in Christopher Nolan's Inception uit 2010. De film resulteerde in gigantische internetdiscussies over dromen en de realiteit (bleef die tol nou draaien of niet?). In de film vraagt een van de spelers zich af of zij nou nog in een droom zit of zich in de realiteit bevindt. Hoewel die scènes misschien ietwat overdreven is, zijn experts er wel over eens dat deze dromen extreem realistisch kunnen zijn. Sterker nog, volgens hen zijn lucide dromen een van de beste simulators ter wereld.

De Britse psycholoog Keith Hearne, een pionier op het gebied van onderzoek naar lucide dromen, denkt dat deze dromen de televisie van de 21e eeuw kan worden. "Het is ongelooflijk dat wij een ingebouwd virtual reality-systeem hebben," vertelde hij me. "Daarnaast nemen wij ook daadwerkelijk dingen waar met onze zintuigen, waardoor het eigenlijk nog beter is dan virtual reality via de computer."

Hearne was de eerste academicus die in 1970 lucide dromen in een laboratorium onderzocht. Hij bouwde zelf een "droommachine" om lucide dromen mee op te wekken met behulp van zachte elektrische schokken (dit werkte niet voor iedereen). De machine staat nu in het London Science Museum.

Volgens Hearne is het basisprincipe van lucide dromen dat, wanneer je door hebt dat je droomt, je de droomwereld aan kan passen naar je eigen wensen. Rondvliegen of groeien tot een reus zijn veel voorkomende dromen. Maar je kan in principe ieder scenario of persoon tevoorschijn laten komen als je jouw wil daartoe zet. Jij bent dus de regisseur van je eigen droomwereld. "Je hoeft alleen maar je ogen te bedekken met je handen en denken dat je ergens op een eiland bent en voilà," aldus Hearne. "Je kan ook mensen die je kent tevoorschijn laten komen door een deur te vinden en dan te denken dat diegene achter die deur staat."

Lucide dromen zijn volgens Hearne voornamelijk voor creatief en recreatief gebruik.

"Als mensen nou elke nacht zouden dromen dat zij over de Grand Canyon vliegen, dan zouden ze er waarschijnlijk niet zo droevig uitzien." Anderen stellen echter dat lucide dromen goed gebruikt kunnen worden voor leerdoeleinden.

Daniel Erlacher, een psycholoog en sportdokter aan de universiteit van Bern, publiceerde een onderzoek waarbij mensen een simpele taak uit moesten voeren, zoals het gooien van een muntje in een beker. De mensen die dit in hun lucide dromen oefenden konden dit de volgende veel beter dan de mensen die dit niet hadden gedaan. Erlacher gelooft dan ook dat atleten hun sportprestaties zouden kunnen verbeteren door deze te oefenen in hun lucide dromen. Al helemaal omdat ze in deze virtuele wereld dingen kunnen proberen die te riskant zijn in het echte leven.

Maar lucide dromen werken niet als een e-learning platform. Wanneer je naar bed gaat met de gedachte om in een nachtje Russisch te leren, maar van tevoren nog geen Cirillisch kan lezen kom je bedrogen thuis. "Lucide dromen kunnen dienen als een simulator, maar je heb wel een herinneringen en informatie nodig om ze toe te passen in de simulator," aldus Erlacher via Skype. "Je zal nooit iets kunnen leren dat je zelf nog nooit hebt meegemaakt."

Lucide dromen zouden voor meer doelen kunnen dienen dan alleen een sandbox voor experimenten. Charley Morley is een lucide dromen-leraar die deze dromen gebruikt om mensen over hun fobieën heen te helpen. Morley gebruikt een spirituele aanpak die vrij bekend is binnen de lucide dromen-gemeenschap. Ondanks dat het proces steeds verklaarbaarder wordt vanuit een wetenschappelijk perspectief (neurowetenschappers hebben ontdekt hoe deze dromen de frontale kwab, een gebied van de hersenen die de zelfbewustzijn regelt, activeren), hangt er altijd een esoterisch aura omheen.

Ik sprak af met Morley in Londen. "Stel je voor dat je bang bent voor spinnen. In een lucide droom kan je spinnen tevoorschijn laten komen en over je arm laten kruipen," zei hij. "En omdat lucide dromen zo realistisch zijn, kan je de poten en de haren van de spin voelen. Op deze manier stel je jezelf bloot aan je angsten en probeer je er overheen te komen."

Morley denkt ook dat lucide dromen de potentie hebben om terugkerende nachtmerries te laten verdwijnen. Hij stelt dat hij zijn bijziendheid in een droom heeft behandeld, door zijn ogen te bevelen om te stoppen met zien van dingen die er niet zijn. Net als Hearne benadrukt hij hoe lucide dromen een hele nieuwe wereld openen om je creativiteit te tonen. "Ik ken een architect die het gebruikte om zijn blauwdrukken in 3D te visualiseren. Zelf heb ik lucide dromen gebruikt om speeches voor te bereiden. Ik vroeg in deze dromen om suggesties. Een man vertelde mij dat ik mijn speech moest beginnen met: "Ik heb deze speech in een lucide droom geschreven.." perfect toch?"

Morley denkt, net als Hearne, dat wanneer lucide dromen door de mainstream worden opgepakt, ze veel beter zijn dan de huidige VR-technologie. Het probleem is wel dat je lucide dromen niet zomaar onder de knie hebt. Hoewel er verschillende technieken zijn om in een lucide droom te komen, lukt het toch niet iedereen om deze virtual reality in je hersenen te bereiken. Sommige experts stellen zelfs dat de hersenen van mensen die lucide dromen hebben anders zijn dan hersenen van de mensen die dit niet kunnen. Daarnaast is een lucide droom ook een individuele ervaring, in tegenstelling tot sommig VR-projecten.

Of misschien niet? Morley vertelde me dat pogingen om lucide dromen te gebruiken als een communicatiemiddel met een andere wereld vrij populair is onder lucide dromers. Dit doen zij door een 'bericht', wat een element is van de droom, te sturen naar andere 'lucide' vrienden. "zo stuurde mijn vriendin mij een wollige mammoet," aldus Morley. "Ik heb geen bewijs dat de communicatie werkte. Wat ik wel weet is dat ik diezelfde nacht droomde over een rondrennende olifant in Londen."