Hallucinaties en hysterisch snel flikkerende lichten in "Citadels" van Matthijs Munnik

In samenwerking met TodaysArt zullen we de komende tijd een aantal kunstenaars uitlichten die werk maken op het snijvlak van kunst, technologie en wetenschap. Het werk van die kunstenaars kun je dan natuurlijk 27 & 28 september in het echt bekijken bij TodaysArt zelf:

Één van deze werken is het Citadels project van kunstenaar Matthijs Munnik, en als psychedelische drugs je ding zijn zou deze installatie je best wel eens een boel geld kunnen besparen. Door middel van flikkerende lichten (hysterisch snel flikkerende lichten) overbelasten de werken uit Matthijs Munnik’s Citadels serie het brein, waardoor je je al snel half hallucinerend in een landschap vol pixels en geometrische vormen bevindt, een landschap dat helemaal wordt gecreërd door je eigen arme hersenen die het allemaal niet meer bij kunnen houden en in volledige paniek dingen op je eigen ogen gaan projecteren. Hoe en waarom? Dat laat ik jullie Matthijs zelf even uitleggen:

Motherboard: Vertel, wat is het Citadels project nou eigenlijk precies?
Matthijs Munnik: In de Citadels installaties werk ik met gekleurd stroboscopisch licht in speciaal voor de installatie gebouwde witte ruimtes. Door de combinatie van bepaalde kleuren en frequenties in dit licht ziet de toeschouwer in hallucinaties patronen.

De installatie is geïnspireerd op eerder werk met stroboscopisch licht uit vroege jaren zestig, vooral de ‘Dreamachine’, een stroboscoop gemaakt van een cylinder met gaten en een platenspeler. Deze uitvinding van Beat-kunstenaar Brion Gysin en Ian Sommerville, vrienden van William S. Burroughs, werd een soort cult-object binnen de Beat- en underground cultuur. Door met je ogen dicht voor dit apparaat te zitten kon je een soort van 'trippen', je begint allerlei vormen en kleuren en patronen te zien. Brion Gysin en co. zaten uren voor de dream machines. Ze dachten dat het niet alleen een groot commercieel succes zou worden, maar bovenal de weg kon zijn naar een grootschalige spirituele verlichting. Helaas is de dream machine nooit echt aangeslagen bij het grote publiek.

Maffe hippies. Kun je de bezoeker kort vertellen wat ze gaan zien, bijvoorbeeld door een van je eigen ervaringen met het werk te omschrijven?

Je zult bepaalde geometrische hallucinaties waarnemen die karakteristiek zijn voor stroboscopisch licht, maar die ook sterke overeenkomsten vertonen met hallucinaties opgewekt door psychedelica of bijvoorbeeld een trance of uitputting.

De psycholoog Heinrich Klüver heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar hallucinaties, en de patronen die tijdens hallucinaties ontstaan opgedeeld in vier groepen van form constants: tunnels, spiralen, honingraatstructuren en spinnenwebben. Deze patronen krijgen waarschijnlijk hun geometrische vorm door de architectuur van de retina–cortical map in de visuele cortex. Om het simpeler te zeggen: om te kunnen zien moet het signaal uit onze ogen eerst door allerlei specifieke functies in de hersenen worden verwerkt en gefilterd. De hypothese is dat deze filters bij een abnormale input, bijvoorbeeld stroboscopisch licht, deze karakteristieke hallucinaties veroorzaken. Als je deze hallucinaties ziet, bekijk je indirect dus ook de informatie-verwerkingsmechanismen in onze hersenen.

Hoe ontwerp je in godsnaam iets wat continu het brein overstimuleert? Ben je er inmiddels immuun voor geworden of werk je gewoon dwars door de hallucinaties heen?

Sommige mensen zeggen dat ze erg ontspannen worden als ze in de installatie staan, anderen rennen meteen weer naar buiten. Het verschilt per persoon denk ik. Ik word gestoorder van de dagelijkse overstimulatie aan reclame dan van 1000 watt stroboscopen.

Touché. Het geluid bij je installaties is altijd heel gecontroleerd. Hoe ontwerp je de geluiden en hoe bepaal je de relatie tussen het geluid en het beeld?

Het geluid bestaat uit verschillende sinusgolven met frequenties die in precieze verhouding tot elkaar en de frequenties van het licht staan. Alles is met elkaar verbonden. Dit geeft een extra synesthetische dimensie aan het werk.

Dit is zonder twijfel een van de meest gevaarlijke kunstwerken voor mensen die aan epilepsie lijden. Heb je een hekel aan mensen met epilepsie? Hebben ze je ooit iets aangedaan?

Epilepsie is helaas altijd een een risico, de kans dat het gebeurt is erg klein, maar hij blijft natuurlijk wel aanwezig. Het is aan de toeschouwer of ze dat risico willen nemen.

Tot slot, kun je ons een klein tipje van de sluier geven hoe Citadels er uit gaat zien op TodaysArt?

Er zal een compleet witte ruimte worden gebouwd met twee lichtmuren, waar je binnen komt via een lift. Er zitten zes liften in de ruimte, dus het gaat een hele vreemde Matrix-achtige plek worden.

Meer van Mik Maes: @Sagansapplepie

Meer over dingen op TodaysArt:

Wat hebben hersensynchroniciteit, op dezelfde golflengte zitten en Marina Abramovich met elkaar te maken?