Eten

Mijn grootmoeder kookt lekkerder dan die van jou: de frikadellenkoek van Frieda

Mijn eigen oma woont zo’n 2300 km verderop en zou wellicht een typisch Russische borsh of pierogi voor me klaarmaken. Geen Vlaamse kost dus. Gelukkig mag ik voor een dag kleindochter spelen van oma Frieda.

In haar peperkoekenhuisje in Kapellen verwelkomt de goedlachse Frieda (82) mij met open armen. Met haar parelmoer roze nagels staat ze frikadellenkoek te maken en in haar kersensaus te roeren. Ze vertelt me vol vreugde over haar gezellige familie, haar verleden als kunstlerares, haar leven tijdens de oorlog en haar spannende jaren in Congo. Doordat ze vroeger de oorlog heeft meegemaakt, heeft ze geleerd met de simpelste dingen het allermooiste én het allerlekkerste te maken. Ik vroeg haar tussen de frikandellen en de kriekensaus naar haar favoriete Vlaamse kost.

Videos by VICE

Wat ben je voor mij aan het maken?
Frieda: Frikadellenkoek. Het is heel simpel. Ik maak het altijd met een mix van kalfs- en varkensgehakt. Daar meng ik broodkruimels en een ei doorheen voor ik het in de oven zet om het goudbruin te bakken, met een laurierblaadje er bovenop. Dat geeft net wat extra smaak. Door de kersensaus meng ik ook een zakje vanillepuddingpoeder. Dat is eigenlijk een geheim van het recept, maar maakt het gerecht extra lekker.

Is frikadellenkoek een typisch gerecht uit de streek?
Ik denk wel dat het iets typisch Vlaams is. Ik heb het recept zelf van mijn ouders geleerd. Toen ik vijf jaar oud was, stond ik al met overschotten deeg koekjes te bakken aan de cuisinière. Tegenwoordig is zo’n retro fornuis zelfs in de mode.

Hoe vaak maak je het klaar?
Toch regelmatig. Ik maak het vaak voor mezelf, mijn kinderen en kleinkinderen. Ze komen hier ook graag op bezoek, maar de grote familiefeesten organiseer ik tegenwoordig niet meer helemaal zelf. We zijn ondertussen nogal uitgebreid: mijn vijf kinderen hebben allemaal kinderen en kleinkinderen gekregen.

Welk drankje past er het beste bij volgens jou?
Koffie, zonder twijfel.

En hoe eet je frikadellenkoek?
Het kan met een zoet of zout bijgerecht. Ik maak nu kriekensaus, maar je kan het ook met spinaziepuree eten. Stiekem vind ik frikadellenkoek het lekkerste als die al koud is.

Zijn er nog Vlaamse gerechten die je graag maakt?
Ja, ik maak heel graag broodpudding, ook typisch Vlaams. En vogelnestjes (een soort gehaktbrood met een ei erin, nvdr.) zijn ook populair bij de kleinkinderen. Daar moet je wel altijd puree en tomatensaus bij klaarmaken.

Eet je ook wel eens iets dat niet echt Vlaams is?
Ik ben dol op visschelpen. Ik meng blokjes kabeljauw en zalm in een romige saus met wat kaas en doe het dan met allerlei lekkere kruiden in zo’n echte schelp. Een beetje zeemeerminnenvoedsel. Heerlijk. Dat is mijn favoriet.

En wat eet je het liefst als je alleen thuis bent en voor jezelf moet koken?
Een stoofpot, of een goeie omelet. Dan bak ik patatjes en gooi ik die omelet er bovenop, met een frisse salade erbij.

Wat is volgens jou het recept voor een lang en gelukkig leven?
Ik denk dat je vooral lang en blij blijft leven als je creatief bezig blijft en alles uit het leven haalt. Als je creatief bent, probeer dan alles uit. Ik heb zelf geacteerd, kunstles gegeven, kookworkshops georganiseerd, geschilderd, gezongen, gedichten geschreven en nog zoveel meer. Ik brei en boetseer nog altijd heel graag. En ik maak confituur omdat ik die graag uitdeel. Het leven heeft zoveel moois te bieden, je moet echt de vruchten ervan plukken.

Je huis lijkt trouwens uit een sprookje te komen.
Ik vind vanalles zelf uit: recepten, gedichten, knutselwerkjes. Ik vind het leuk om daar mijn huis mee te decoreren. Mijn tuin verzorg ik ook nog altijd zelf. Ik vind dat je echt je ziel in een huis moet steken en dan wordt het vanzelf persoonlijk. Gezelligheid primeert bij mij.

Dus je fantasie houdt je jong?
Zeker. Ik moet wel zeggen dat het ook grappige verhalen oplevert. Als kind was ik een keer ziek en zei mijn vader dat het door de virussen komt. Ik heb dus heel mijn kindertijd gedacht dat het vier Russische mannen waren die de griep rond brachten, vier Russen dus. Zo’n grappige gedachtenspinsels houden je geest lang actief, denk ik. Ik maak ook elke dag een cryptogram of een kruiswoordpuzzel. Serieus, mijn geheugen wordt daar echt sterker door!

Oef, dat zouden we allemaal wel moeten doen dan. En social media, doe je daar aan?
Ja, ik lees alles op mijn tablet, en op WhatsApp hebben we een groep met de familie. Daar zie ik vaak foto’s van mijn kleinkinderen voorbijkomen. Zo blijf ik toch mee met mijn tijd. Maar ik heb geen Facebook en ik zet mijn creaties ook niet op een blog, die geef ik liever gewoon weg.

Kijk je veel naar kookprogramma’s op tv?
Toen ik vroeger samen kookte met de kinderen deed ik Piet Huysentruyt wel eens na, maar ik vind hem best een boereke. Sandra Bekkari vind ik juist een hele sympathieke madam, dus die zie ik wel graag koken. Als ik Jeroen Meus zie koken, sta ik wel echt te roepen naar het tv-scherm: “Neeee Jeroen, stop met die boter en dat zout!”. Dan proef je de puurheid van de ingrediënten niet meer!

Hoe belangrijk is eten en vooral traditioneel eten voor jou?
Ik vind tradities doorgeven op zich al fantastisch. Van kinderliedjes, tot knutsel truukjes en allemaal verhalen en gedichten. Ik leef ervoor en ik geef het ook graag door aan mensen. Wat eten betreft, vind ik het leuk om daar ook creatief mee te zijn en daar gevoel in te leggen. Ik was vroeger kotmadam en die studenten kwamen mij later nog om recepten vragen voor als ze alleen zouden gaan wonen. Ze zeiden: Frieda, wij zitten hier niet op kot maar op restaurant.


De wekker van de oven gaat en Frieda haalt er een bol gouden frikadellenkoek uit. Ze snijdt er twee heerlijk ruikende plakjes af, dresseert ze met kriekensaus en placeert ze op een bord in haar salon dat veel weg heeft van de eetkamer van een prinses. Ik waan me even de Vlaamse Marie-Antoinette.

Het recept van Frieda (6 porties)

Ingrediënten:

Frikandellenkoek

– 150 gram kalfsgehakt
– 150 gram varkensgehakt
– 1 ei
– 4 lepels broodkruim
– peper, zout en kruidnagel
– 1 laurierblaadje

Kriekensaus

– 1 potje krieken uit blik, uitgelekt in een zeef
– 1 zakje vanillepuddingpoeder
– 3 eetlepels suiker

Meng een ei met de beide soorten gehakt in een grote kom. Kruid met peper, zout en kruidnagel. Kneed goed, vorm het tot een soort broodje, werk af met een laurierblad en stop het een halfuur in een voorverwarmde oven op 200°.

Doe de uitgelekte krieken in een hete pan en gebruik de lege pot om er de juiste hoeveelheid water bij te gieten. Voeg er het zakje vanillepuddingpoeder en de suiker aan toe en laat 15 minuten koken.