Ik zocht uit of ik als millennial ook belasting kan ontduiken in Panama

Toen het nieuws over de Panama Papers naar buiten kwam, was mijn eerste reactie eigenlijk om me er überhaupt niet mee te bemoeien, omdat mijn kennis wat betreft financiën niet erg ver reikt. Beter gezegd, ik weet eigenlijk helemaal niks over financiële zaken. Het feit dat mijn oude economiedocent van de middelbare school me recentelijk aansprak en sarcastisch constateerde dat ik "vast fiscale economie was gaan studeren" zegt eigenlijk al genoeg. Maar ook al begreep ik weinig van de Panama Papers, op zich had ik best oren naar het ontduiken (of ontwijken) van belasting. Alleen, hoe begin je daaraan?

Ik besloot contact op te nemen met Dennis Vermeulen, CEO van het financieel adviesbureau INCO Business Group, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het bijstaan van ondernemers die in het buitenland een onderneming willen starten. Hij was bereid om me wat advies te geven.

VICE: Hoi, Dennis. Ik wil ook graag belasting ontduiken, net als bijvoorbeeld Vladimir Poetin of Clarence Seedorf. Hoe pak ik dit nou precies aan?
Dennis Vermeulen: Nou, eerst schakel je dus een belastingadviseur in. Alleen zal die jou niet willen helpen als je de grenzen van de wet wil opzoeken – dus dan loop je al tegen een probleem aan, als dat is waar je op uit bent. Vervolgens neem je contact op met een trustkantoor [een kantoor dat zich bezighoudt met het beheren van vennootschappen]. Zij kunnen je helpen met het oprichten van een onderneming of vennootschap in Panama.

Je kunt tijdens dit proces het best vertrouwen op advies van je eigen boekhouder, want het gemiddelde trustkantoor voelt zich niet echt verantwoordelijk voor de juridische haalbaarheid van jouw plan. Trustkantoren maken zich meestal niet heel druk over of de structuur van je bedrijf binnen de fiscale regelgeving van het betreffende land wordt ingericht. Daardoor komt het soms voor dat ondernemers in de waan zijn dat ze een legale structuur hebben opgericht, terwijl dat in de realiteit helemaal niet zo is.

Klinkt als veel moeite. En dan?
Nou, als je er dus op uit bent om illegaal te werk te gaan en je belasting wilt ontduiken, dan open je een bankrekening en kun je gewoon gaan beginnen met het factureren van klanten. Je factureert dan vanuit Panama, terwijl je in werkelijkheid de onderneming vanuit Nederland aanstuurt. En dat mag niet.

Maar wat is nou eigenlijk het verschil tussen belastingontwijking en belastingontduiking? Ik heb ergens gelezen dat het ontwijken van belasting niet per se illegaal is, maar belastingontduiking wel.
Ja, dat klopt. Als je belasting ontwijkt, werk je in principe binnen de letter van de wet, en zijn er bepaalde regels waar je je aan moet houden. Je kunt, door je inkomen of vermogen naar het buitenland te verplaatsen, belasting besparen op een legale manier.

Maar dat wordt wel erg lastig, en eigenlijk is het voor de gemiddelde millennial niet te doen. Je hebt eigenlijk twee opties. Voor optie één heb je heel erg veel geld nodig, wat jij waarschijnlijk niet hebt, waarmee je lokaal investeringen kan doen. Met dat geld kun je dan lokaal werknemers aannemen die de kernwerkzaamheden kunnen overnemen. Optie twee is dat je je spullen pakt en daarheen verhuist. Want dan wordt de onderneming vanuit Panama aangestuurd, en dan gebeurt het volgens de regels.

Als jij je onderneming echter vanuit Nederland aanstuurt, ben je belasting aan het ontduiken, en dat is illegaal. De fiscus zal dat zonder al te veel moeite aan kunnen tonen. Het werk moet door bestuursleden in Panama worden gedaan, dat is een voorwaarde. En de meeste ondernemers kunnen niet zomaar hun kernwerkzaamheden overlaten aan werknemers in Panama, terwijl ze zelf in Nederland zitten.

Oké, duidelijk. Dus voor mij kleven er eigenlijk helemaal geen voordelen aan…
Nee, eigenlijk niet. Maar veel kleine Nederlandse ondernemers denken wel dat er voordelen aan kleven. Die hebben totaal geen goed beeld van de risico's. Dat beeld waar mensen van dromen wordt grotendeels door de media gecreëerd, maar is niet op de waarheid gebaseerd.

We krijgen vaak te horen dat Nederland ook een belastingparadijs is. Waarom is het voor bepaalde Nederlanders dan alsnog aantrekkelijk om via allerlei eilandjes in de Stille Oceaan belasting te ontduiken?
Nederlandse ondernemers die dingen van toegevoegde waarde creëren en daar geld mee verdienen, proberen hun vrijheden zoveel mogelijk op te zoeken. Dat geldt voor ondernemers in Nederland, maar ook voor Syrische ondernemers. Het gebeurt eigenlijk overal. Als je bijvoorbeeld een onderneming in Syrië hebt, is het vanwege de corruptie in het land lastig om zo'n onderneming te blijven runnen. Dan kunnen mensen ervoor kiezen om hun zaak vanuit Nederland te gaan aansturen.

En eigenlijk is de term 'belastingparadijs' ook heel relatief. Nederland kan blijkbaar z'n brood verdienen met status als belastingparadijs, anders zouden al die bedrijven hier ook niet naartoe komen. Maar het is belastingtechnisch gezien nog veel voordeliger om als onderneming op de Kaaimaneilanden te zitten.

En nu ligt de focus inderdaad op Panama, maar volgend jaar is dat misschien weer Nederland, of de Kaaimaneilanden.

Dit gaat om een lek, maar er zijn natuurlijk nog veel meer van dit soort bedrijven. Wat kun je zeggen over de schaal waarmee op deze manier belasting wordt ontweken?
Daar valt eigenlijk niets nuttigs over te zeggen, want ik kan bijvoorbeeld van onze klanten al niet zeggen dat ze allemaal belasting aan het ontwijken zijn. Ze kunnen ook om een heel andere redenen een onderneming hebben in het buitenland waar de situatie belastingtechnisch voordeliger is.

Welke redenen dan?
Nou, wij hebben bijvoorbeeld klanten die hun vermogen willen beschermen van privéclaims. Of het gaat om mensen die eerder een faillissement aan hebben gevraagd, en nu opnieuw een onderneming hebben opgezet. Of ze hebben net een echtscheiding achter de rug. Bij ons gaat het dan om zo'n twintig tot dertig procent van alle klanten. Er zijn wel rapporten over dit onderwerp gepubliceerd, maar eigenlijk kun je er dus wat betreft omvang weinig over zeggen.

Er worden ook aardig wat invloedrijke mensen genoemd in de Panama Papers, waaronder Poetin en koning Salman van Saoedi-Arabië. Wat zullen de gevolgen van de Panama Papers voor hen zijn?
Haha, ik neem aan dat er voor die koning van Saoedi-Arabië geen gevolgen kunnen zijn, want in feite bepaalt hij de wet. En ook iemand als Poetin zal zich goed ingedekt hebben. Het gaat over het algemeen om heel invloedrijke cliënten, ook veel overheidsfunctionarissen doen aan belastingontwijking.

En daarbij weet je niet waarom iemand als Poetin zulke ondernemingen in het buitenland heeft gestart. Het hoeft niet zozeer om een belastingkwestie te gaan. In de voormalige Sovjet-Unie is het eigenlijk heel normaal om een onderneming in het buitenland te hebben. Op het hebben van een onderneming stond in Rusland vroeger tien jaar gevangenisstraf, dus men kijkt er niet van op als ondernemingen naar het buitenland uitwijken. Het gaat dan veel meer om bescherming van het vermogen, dan om belastingontwijking. Het zou goed kunnen dat Poetin ook ondernemingen in Nederland heeft, om op die manier zijn vermogen te beschermen.

Bedankt, Dennis!