Foto door de auteur
Zolang ik me kan herinneren lig ik regelmatig 's nachts volledig verlamd in bed. Als dat gebeurt, voelt het alsof ik ergens tussen slaap en bewustzijn vastzit; mijn hersenen zijn klaarwakker, maar ik kan om de een of andere reden niet bewegen of praten. Met enorm veel inspanning lukt het me soms net om een paar zachte jammergeluidjes uit te brengen. Lange tijd wist ik niet wat het was, maar nu wel: slaapverlamming.
De meeste mensen die last hebben van slaapverlamming lijden ook aan een vorm van narcolepsie, maar het kan in principe iedereen overkomen. Bij slaapverlamming is er sprake van verlamming van je ledematen tijdens de eerste fasen van slaap, en soms wanneer je wakker aan het worden bent. Slaapverlamming kan gepaard gaan met hallucinaties – de meest voorkomende is het gevoel dat er iemand in je slaapkamer is.
Volgens WedMD.com hebben vier op de tien mensen wel eens last gehad van slaapverlamming in hun leven.
Ik heb het nooit met mijn ouders over mijn slaapproblemen gehad, maar ik denk wel dat slaapverlamming een effect op mijn persoonlijkheid heeft gehad. Als kind sliep ik vaak bij mijn ouders op de kamer. Als mijn moeder me hoorde kreunen, maakte ze me altijd gelijk wakker. Dat vond ik altijd geruststellend – alsof ik een soort beschermengel had. Naarmate ik ouder werd, weigerde ik om alleen in mijn kamer te slapen; er moest iemand bij me zijn.
Slaapverlamming treedt bij mij altijd op wanneer ik op het punt sta om in slaap te vallen. Ik lig daar dan met het gevoel dat ik mijn armen en benen niet kan bewegen, en dat er een donkere en wazige figuur boven me zweeft. De schaduw komt steeds dichter en dichterbij, tot ik het gevoel heb dat de figuur op m'n borst zit, en daar blijft zitten tot ik me volledig verlamd voel. Ik zweet vaak enorm, maar voel tegelijkertijd een soort kilte die niets te maken heeft met de daadwerkelijke kamertemperatuur. Meestal duurt het een paar minuten voordat ik de angst kan rationaliseren, en me weer kan bewegen.
Dit is me echt ontelbare keren overkomen. Ik zou liegen als ik zeg dat ik er aan gewend ben geraakt, maar het is me inmiddels gelukt om er mee te leren leven. Als kind dacht ik altijd dat ik de enige was die hier last van had, dus ik praatte er nooit echt met iemand over. Pas toen ik jaren later in mijn zoektocht naar antwoorden besloot het internet af te gaan, realiseerde ik me dat ik niet de enige was die last had van slaapverlamming.
Tijdens mijn zoektocht leerde ik dat de aandoening in verschillende culturen op verschillende wijzen wordt waargenomen. In China noemen ze het gui ya chuang, wat vrij vertaald iets betekent als "de geest in bed". In bepaalde moslimlanden wordt er vaak naar verwezen als djinns, een soort mythologisch en supernatuurlijk wezen. In Cambodja, waar mijn familie vandaan komt, praten mensen vaak over het gevoel alsof je letterlijk wordt geplet door een boosaardige entiteit. In de Middeleeuwen sprak men van vrouwelijke demonen, succubi, die mannen in hun slaap zouden verleiden.
De auteur in zijn jongere jaren in zijn kamer
Als ik er op een logische manier naar kijk, dan is het duidelijk dat hoe stressvoller mijn dagen zijn, hoe onrustiger ook mijn nachten zijn. Als ik me relaxed voel en goed in mijn vel zit, dan zijn al deze nachtelijke toestanden aanzienlijk minder. Ook heb ik geleerd om mijn angst een beetje te temmen. De laatste tijd probeer ik naar de schaduw te kijken en ermee te communiceren – soms word ik zelfs agressief en scheld ik het uit.
Desondanks zal ik altijd aan mijn tienerjaren terugdenken als de tijd waarin dit verschijnsel vreselijk proporties aannam, en het een gigantisch deel van mijn leven in beslag nam. Ik herinner me nog een keer dat ik in een kamer aan het slapen was met een paar vrienden, toen de verschijning weer kwam – deze keer was het alleen mannelijk. En ik weet dat dit gestoord klinkt, maar ik was er echt van overtuigd dat het me zou gaan verkrachten. Toen ik opschoot uit mijn bed zag ik mijn vrienden met de meest bezorgde blik ooit in hun ogen. Ik heb nog geprobeerd het uit te leggen maar dat was onbegonnen werk.