Waarom we blijven protesteren: de zaak Sanda Dia

In navolging van de uitspraak van de zaak Sanda Dia kwamen afgelopen zondag honderden demonstranten samen (500 volgens de politie) aan het justitiepaleis in Brussel. 

Na een buitengewoon uitputtend en complex proces kregen de leden van de beruchte Leuvense studentenclub Reuzegom werk- en geldstraffen van 200-300 uur en 400 euro opgelegd als sanctie voor (hun betrokkenheid bij) de dood van aspirant-lid, Sanda Dia. Hij kwam op een gruwelijke manier om het leven tijdens een doopritueel, waarbij hij samen met twee andere studenten, als nieuwkomer, werd onderworpen aan extreme vernederingen. De drie dagen lange, sadistische dooppraktijken omvatten onder andere het voortdurend nat maken van de drie nieuwelingen door ze in een zelf gegraven put met water te laten staan, ze besprenkelen met urine (van de gevestigde Reuzegommers) alsook levende goudvissen en in de blender gemixte muizen eten. Daarnaast kreeg Sanda vernederende racistische beledigingen over zich heen, werden de drie jongens blootgesteld aan gevaarlijke hoeveelheden visolie en alcohol en werd hen ten strengste verboden om water te drinken.

De handelingen van deze groep beulen, die de grenzen van menselijke waardigheid volledig hebben overschreden, hebben ertoe geleid dat Sanda op 7 december 2018, nadat hij met een bloedende mond en neus en een lichaamstemperatuur van 28,7 graden in het ziekenhuis was beland, overleed aan een overdosis zout. Op datzelfde moment waren de daders, die de ziekenhuisopname van Sanda zo lang mogelijk hadden uitgesteld, bezig om de bewijzen van hun schuld te verdoezelen.

De dood van Sanda Dia als gevolg van het sadistische doopritueel van Reuzegom – een groep bekend om zijn racistische en discriminerende neigingen – werpt een verontrustend licht op de cultuur van studentenverenigingen en de grenzen van dooppraktijken. Het gebrek aan adequate straffen voor de daders versterkt het gevoel van onrechtvaardigheid en benadrukt de noodzaak van strengere maatregelen om toekomstige onrechtvaardigheden te voorkomen.

We spraken hierover met enkele demonstranten.

VICE: Waarom koos je ervoor om vandaag te protesteren?
Jos: Iedereen hier voelt dat dit onrechtvaardig is en dat het hier gaat om klassenjustitie, lijkt mij. Ik denk dat we daarom vanuit de maatschappij een signaal moeten geven dat het echt anders moet en dat gaat alleen maar lukken als er veel mensen in beweging komen en erbij zijn.

Denk je dat een meer rechtvaardige sanctie had kunnen worden opgelegd? 
Dat is aan de rechter om dat te zeggen, maar wat mij tegen de borst stoot is dat de daders geen verantwoordelijk willen opnemen, dat men nooit heeft willen toegeven wie de visolie heeft toegediend, wie er gelogen zou hebben over het uur waarop de doop afgelopen zou zijn en men daardoor niet kan oordelen of weldegelijk sprake zou zijn geweest van schuldig verzuim. Het onevenwicht met andere straffen is gewoon te groot. Als je de ingang van de Delhaize verspert, kun je een boete krijgen van 1000 euro, dat is blijkbaar twee keer zo veel waard als een mensenleven.   

Is protest een goede manier om de zaak onder de aandacht te brengen
Absoluut, daar ben ik vast van overtuigd. Alle grote veranderingen in de samenleving komen door protesten. Ook bij de zaak Dutroux hebben we grote veranderingen gezien binnen de politie en justitie en ik hoop dat dat ook bij deze zaak kan.

VICE: Verwachtte je dit vonnis?
Emile: Ik verwachtte eigenlijk niks van het vonnis, ik hoopte gewoon dat na het proces de ouders en familie van Sanda Dia antwoorden zouden krijgen op hun vragen en dat is nu niet het geval. Ik hoopte ook dat, afhankelijk van de mate van betrokkenheid van sommigen, dit wel op hun strafblad zou staan. Eenmaal hun boetes zijn betaald en de gemeenschapsdienst is uitgevoerd, zal het zijn alsof er nooit iets is gebeurd. We hebben het over enorm vernederende praktijken en sommigen hebben er daarbovenop alles aan gedaan om alles wat er die avond is gebeurd te laten verdwijnen. Ze hebben alles schoongemaakt.

Wat onthult deze uitspraak voor jou?
Het toont de bevolking dat er echt wel een gevoel leeft van "twee maten en twee gewichten" in het rechtssysteem. Het bevestigt dat we een rechtssysteem hebben waar rijken en armen gewoon niet dezelfde kansen hebben om zich te verdedigen, en dat ons huidige juridische systeem een verouderd apparaat  dat dringend aan vernieuwing toe is. Er is niets rechtvaardig aan justitie als het niet gelijk geldt voor iedereen, ongeacht de sociale afkomst. De mensen die nu protesteren, zijn voornamelijk jongeren. Hoe wil je jongeren wijsmaken dat alles correct verloopt als ze constant slachtoffer zijn van etnisch profileren? Hoe ga je ze overtuigen dat de rechtvaardige balans in evenwicht is? Dat er geen verschil is op basis van je afkomst? 

Welke wapens hebben we om tegen dit soort onrechtvaardigheden te vechten? 
Naar mijn mening is het vooral belangrijk om mensen bewust te maken en op te voeden over concepten zoals onbewuste vooroordelen. We hebben ze allemaal, en alleen al het feit dat we ervan op de hoogte zijn, kan helpen. De samenleving is niet rechtvaardig, iedereen is anders en onze grootste uitdaging is het samenleven. De samenleving verandert snel, veel sneller dan bijvoorbeeld een school. We moeten ook begrijpen hoeveel invloed onze structuren en instellingen hebben. Parlementen, de rechterlijke macht, raden van bestuur, strategische functies in bedrijven; ze weerspiegelen te weinig de kosmopolitische samenleving van de grote steden van vandaag. Onze structuren moeten veel meer in overeenstemming zijn met onze samenleving. In het dagelijks leven pleit ik voor dialoog en voortdurende educatie.

Denk je dat het dopen van studenten afgeschaft moet worden? 
Als dopen niet zouden gelijkstaan aan belediging en schande, dan is er geen probleem. De doopplechtigheid is niet het belangrijkste in de zaak van Sanda Dia. We hebben een viering nodig van een rechtvaardigere samenleving waarin iedereen zijn plaats kan vinden. Sanda zocht zelf ook naar zijn plek. Rust in vrede, bro.

VICE: Waarom ben je hier vandaag?
Sintayehu: Om de familie te steunen en om mijn gezicht hier te laten zien. Ik sta totaal niet achter de rechterlijke uitspraak en dat moest ik tonen. Daarnaast ben ik ook enorm teleurgesteld in het aantal mensen dat hier vandaag aanwezig is. Als ik sociale media moet geloven, zou iedereen er zijn vandaag, maar jammer genoeg zijn er veel minder mensen dan ik had verwacht.

Wat was jouw eerste reactie toen je de uitspraak te horen kreeg?
Ik ben absoluut niet geschrokken, het was mij al langer duidelijk dat gelijk welke straf ze zouden krijgen, het een lichte straf zou zijn. Dat het zo’n belachelijk lage straf zou zijn, had ik nu ook wel niet verwacht.

Wat zou een eerlijkere straf zijn geweest?
Minstens een celstraf. Maar we hebben allemaal kunnen zien dat het wegnemen van iemands kind gelijk staat aan het betalen van een geldsom, dat is absurd.

Hoe sta jij tegenover studentendopen? 
Ze zijn overbodig, zeker nu na wat er met Sanda is gebeurd. Zelf heb ik er nooit aan meegedaan en daar heb ik nog geen moment spijt van gehad.

Denk je dat protesteren helpt?
Absoluut. Hoewel we misschien niet met veel zijn, willen we nog steeds aantonen dat er een collectief ongenoegen leeft, en dat lukt denk ik wel. Dat helpt echt wel en mag ook zeker niet stoppen. Het mag niet de laatste keer zijn dat we voor Sanda samenkomen.

VICE: Wat heeft je ertoe gebracht vandaag aanwezig te zijn? 
Aline: In dit land kun je wegkomen met alles zolang je maar van goede komaf bent en dat kan ik gewoon niet verkroppen. De oneerlijkheid in behandeling tussen allochtoon en autochtoon is schrijnend duidelijk en kan gewoon niet langer worden geaccepteerd, daarom ben ik hier.

Wat was je eerste reactie toen je het verdict hoorde?
Ik was enorm gefrustreerd, boos en verdrietig. Daarbij zit ik gewoon echt met een gevoel van onmacht.

Wat is jouw visie op studentendopen? 
Ik vind studentendopen een waanzinnig domme en gedateerde traditie; jezelf moeten bewijzen aan de hand van vernederende opdrachten om bij een groep te horen of vriendschappen te sluiten vind ik abnormaal zielig. Ik snap niet dat er vandaag de dag nog mensen zijn die hier vrijwillig aan blijven meedoen. Een ritueel moeten doorstaan om vriendschappen te sluiten, of een plek te kunnen vinden binnen je faculteit is gestoord. Dat is exact wat er met Sanda is gebeurd; hij was gewoon een zwarte jongen die op een witte school een leuke vriendengroep wilde vinden en daar het slachtoffer van werd. Scholen zouden het moeten verbieden, het is niet meer van deze tijd!

Denk je dat protesteren helpt?
Ik denk dat vredig protesteren het begin is om je stem te laten horen en dat het vaak al een duwtje in de goede richting kan zijn, maar ik denk ook dat enkel een protest niet de structurele verandering kan brengen die er blijkbaar wel nodig is. Hoe je dat wel kan veroorzaken, mogen jullie zelf invullen.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.