Uber, een platform boven de wet

Jean-Bernard Robillard is voormalig Deliveroo-koerier, lid van het Koerierscollectief en projectmanager in de sociale economie. Afgelopen oktober schreven we een artikel over hem, daarin hadden we het over Shift: een documentaire over platformwerk waarvan hij co-auteur is (de documentaire is gratis online beschikbaar). In dit artikel geven we hem carte blanche om te reageren op wat er zich momenteel afspeelt in Brussel, met betrekking tot Uber. 

"Op vrijdag 26 november vertrok Uber abrupt uit Brussel. Het bedrijf laat zo 2000 werknemers - waarmee we alleen maar solidair kunnen zijn - in de kou staan. Al deze "werknemers" werden van de ene dag op de andere opzij geschoven, zonder enige vorm van proces.

Net als veel andere platformen, lapt Uber al sinds de opstart in België zowat alle wetten aan zijn laars. Laat ons dus vooral niet de fout maken om de rollen om te draaien.

Het is Uber die verantwoordelijk is voor de huidige situatie, niet de wet. Uber heeft zich van begin af aan onttrokken van zijn rol als werkgever door chauffeurs en koeriers een statuut op te leggen dat de nadelen van een werknemer in loondienst combineert met die van een zelfstandige. 

Dit is de keerzijde van het economisch model van platformwerk: Uber vestigt zich plots in een gebied en creëert een voldongen feit om vervolgens werknemers te gaan chanteren. Als de wet die het bedrijf aan z’n laars lapt na een tijdje niet wordt aangepast, vertrekt het bedrijf zonder het idee te hebben dat ze iemand iets verschuldigd zijn. Uber doet, zowel in België als elders, haar uiterste best om een zo oneerlijk (en illegaal) mogelijke concurrentie te creëren, werknemers tegen elkaar op te zetten en taxichauffeurs tegen Uber-chauffeurs op te zetten.

Het zijn niet de taxi’s die het probleem zijn, maar wel het bedrijf Uber dat zichzelf boven de wet heeft geplaatst. Het is de taak van Uber om op te draaien voor de schade, niet die van de werknemers. Zij werden misleid en wijsgemaakt dat het geen enkel probleem was om de wet niet na te leven. Uber zei tegen zijn werknemers dat zij ervoor zouden zorgen dat die wet zou veranderen.

Het is opvallend hoe cynisch de verklaringen van Uber zijn. Plots maken ze zich zorgen over het loon van hun chauffeurs, terwijl de tarieven per rit tot nu toe brutaal omlaag gingen.

Uber klaagt en wil dat de wet wordt aangepast. Niet om zijn "werknemers" tegemoet te komen, maar omdat dit nu eenmaal in hun model van sociale uitbuiting past.

Bovendien is het argument van Uber dat ‘de wet achterhaald is omdat smartphones nog niet bestonden toen de wet werd opgesteld’ totaal onaanvaardbaar. Nieuwe technologieën als telefoons, fax en e-mail hebben de manier waarop we werk benaderen ongetwijfeld veranderd doorheen de geschiedenis. Maar ze hebben nooit de wet veranderd. Laat staan dat ze de rechten van werknemers hebben gereduceerd tot die van slaven in de 19de eeuw, met een model waarbij alle lasten door de werknemers worden gedragen en geen enkele door de werkgever. 

Dit is wat Uber ons verkoopt onder het mom van moderniteit: de legalisering van verboden sociale praktijken om zijn model van grootschalige uitbuiting te kunnen toepassen.

De wet veranderen om Uber tegemoet te komen, zou een open deur en een oproep zijn voor alle andere platformen om zich niet aan de wet te houden. Laat ons dus niet het verkeerde doel voor ogen houden: het zijn niet de symptomen, maar de oorzaken die moeten worden aangepakt. Laat ons solidair zijn met de werknemers die achterblijven, maar niet met de platformen die de wet aan hun laars lappen.

Volg VICE België ook op Instagram.